ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565-843)

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ανατολή

Εδαφικές απώλειες-ενίσχυση ελληνικότητας

Θεματική διοίκηση ?αντίβαρο στις αραβικές επιδρομές

Δύση

Κατάλυση δυναστείας Μεροβιγγείων

Προσπάθεια ανασύστασης Φράγκικου κράτους από τους Καρολίδες

Ρήξη με το Βυζάντιο

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΟΙ ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ (ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ Β΄, ΤΙΒΕΡΙΟΣ Α΄, ΜΑΥΡΙΚΙΟΣ, ΦΩΚΑΣ) ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: Να γνωρίσουμε  τα εξωτερικά προβλήματα της Αυτοκρατορίας επί των διαδόχων του Ιουστινιανού Α΄, και ιδιαίτερα τα αποτελέσματα των σλαβικών επιδρομών.

Να κατανοήσουμε τις αιτίες και τη σοβαρότητα της εσωτερικής κρίσης.

α. Εξωτερικά προβλήματα

Επιδρομές: Σλάβων και Αβάρων στη Βαλκανική, Λογγοβάρδων στην Ιταλία, Περσών στην Ανατολή. Δύσκολη η αντιμετώπισή τους εξαιτίας της οικονομικής εξάντλησης από τους πολέμους του Ιουστινιανού.

Σλάβοι:6ος μ.Χ. αι. εγκατάσταση βόρεια του Δούναβη, ένταξη στη σφαίρα επιρροής των Αβάρων.

Κοινές επιδρομές με οδυνηρές συνέπειες τον 7ο αι. στα εδάφη της αυτοκρατορίας.

Σύγκρουση Βυζαντινών?Σλάβων   Παράσταση σε χειρόγραφο

Σκλαβηνίες: Μόνιμες εγκαταστάσεις Σλάβων στα εδάφη της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Στην Ανατολή στόχος των Περσών,  η Αρμενία.

591 μ.Χ Ειρήνη μεταξύ Χοσρόη Β΄ και Μαυρικίου

Λογγοβάρδοι: πίεση από τους Αβάρους, κατάληψη ιταλικών κτήσεων

Αντιμετώπιση απωλειών από τον Μαυρίκιο:

Ίδρυση εξαρχάτων Ραβέννας και Καρχηδόνας

 Εξαρχάτα:  διοικητικές περιφέρειες απομακρυσμένες από το κέντρο εξουσίας  υπό την αιγίδα του έξαρχου, διοικητή με πολιτική και στρατιωτική εξουσία.

β. Εσωτερική κρίση και αναρχία

602μ.Χ επί Μαυρικίου: στάση στρατού και δήμων (πολιτικές, θρησκευτικές, κοινωνικές αντιθέσεις, περικοπές)

Βασιλεία Φωκά: εύθραστες συμμαχίες με τους δήμους ( Πράσινοι-Βένετοι)- Επιθέσεις Περσών

Οι Δήμοι στον Ιππόδρομο Ψηφιδωτή παράσταση

Θέματα για εργασία:

1. Αφού διαβάσετε προσεκτικά την ιστορική αφήγηση και τις πηγές, να εντοπίσετε τις ομοιότητες και τις διαφορές Σλάβων ? Αβάρων και να τις παραθέσετε σε μία παράγραφο με τη μέθοδο της σύγκρισης και της αντίθεσης.

2. Σε ποιους λόγους οφειλόταν η αδυναμία του Βυζαντίου να αντιμετωπίσει τους Σλάβους;

3. Ο Γερμανός Φαλμεράυερ στο έργο του «Περί της καταγωγής των σημερινών Ελλήνων»1830, επικαλούμενος την παρουσία σλαβικών λέξεων στην ελληνική γλώσσα, υποστηρίζει πως οι σύγχρονοί του Έλληνες δεν έχουν καμία σχέση με τους αρχαίους Έλληνες. Αφού λάβετε υπόψη το σχόλιο ενός μεταφραστή του ότι: «η αντιπαράθεση με τους εχθρούς είναι λιγότερο επικίνδυνη από τον αβασάνιστο συγχρωτισμό με τους φίλους», να επιχειρηματολογήσετε νηφάλια στην άποψη που θεωρεί την παρουσία ξένων λέξεων, δηλωτική της απώλειας της εθνικής ταυτότητας ενός λαού.

4.Να αναζητήσετε φωτογραφικό υλικό από τη Ραβέννα στο διαδίκτυο.

5. Ο Μαυρίκιος εξασφάλισε την ειρήνη με τους Πέρσες προσφέροντας ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Πως κρίνετε αυτήν την τακτική εξαγοράς της ειρήνης;

6.Ποια τακτική ακολουθεί ο Τιβέριος για να εξασφαλίσει τα νώτα του, όπως φαίνεται στη β΄ πηγή;

7.Το απόσπασμα που παρατίθεται, αναφέρεται σε γεγονότα των ετών 580-610, και είναι  έργο ενός αυτόπτη μάρτυρα, ίσως του μητροπολίτη Ιωάννη. Περιλαμβάνεται στο έργο του Γάλλου P. Lemerle «Les plus anciens recueils des miracles de Saint Demetrius et la penetration des Slaves dans les Balkans»

ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΡΧΙΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Στη διάρκεια της περιόδου που ακολούθησε  τη βασιλεία του ευσεβούς Μαυρικίου ο διάβολος προκάλεσε αναρίθμητες αναταραχές σε κάθε πόλη, ψυχραίνοντας την αγάπη και σπέρνοντας το μίσος σ? όλη την Ανατολή: στην Κιλικία και στην επαρχία της Ασίας και στην Παλαιστίνη και σ? όλες αυτές τις περιοχές, ως την ίδια τη Βασιλεύουσα, έτσι που όχι μόνο δεν έφτανε στους Δήμους να μεθούν με το αίμα των ομοφύλων τους που έσφαζαν στη μέση της αγοράς, αλλά εισέβαλαν και στα σπίτια των αντιπάλων τους και έσφαζαν με τρόπο ελεεινό  ή εξακόντιζαν στο έδαφος από τα υψηλότερα δωμάτια όσους βρίσκονταν εκεί:  γυναίκες, παιδιά, γέροντες, κατάκοιτους νέους και όσους δεν μπορούσαν από σωματική αδυναμία να γλυτώσουν από την απαίσια σφαγή· και λεηλατούσαν σαν βάρβαροι τους συντρόφους και τους γνωστούς και τους συγγενείς τους και, το χειρότερο απ? όλα, πυρπολούσαν και τα σπίτια τους ακόμα?

α. Σε ποιο σημείο του κειμένου φαίνεται  η θεοκεντρική αντίληψη των Βυζαντινών;

β. Από την αρχαιότητα ακόμη, ο Θουκυδίδης είχε χαρακτηρίσει τον εμφύλιο πόλεμο, αγριότερο πάντων. Επαληθεύεται η κρίση αυτή στο απόσπασμα;

γ. Διαβάστε και μια ποιητική απόδοση της εφιαλτικής ατμόσφαιρας του Εμφυλίου Πολέμου  από το Γιώργο Σεφέρη.

Γ. Σεφέρη «Επί σκηνής» Ε΄σχεδίασμα

Ποιος άκουσε καταμεσήμερα

το σύρσιμο του μαχαιριού στην ακονόπετρα;

Ποιος καβαλάρης ήρθε

με το προσάναμμα και το δαυλό;

Καθένας νίβει τα χέρια του

και τα δροσίζει.

Και ποιος ξεκοίλιασε

τη γυναίκα, το βρέφος, το σπίτι;

Ένοχος δεν υπάρχει, καπνός.

Ποιος έφυγε χτυπώντας πέταλα στις πλάκες;

Κατάργησαν τα μάτια τους? τυφλοί

Μάρτυρες δεν υπάρχουν πια για τίποτε.