ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ: "Αναφορά στον Γκρέκο" Νίκου Καζαντζάκη Εκτύπωση
Εκπαιδευτικό Υλικό - Γλωσσικές Επιστήμες (linguistics) (Α΄)
Συντάχθηκε απο τον/την Ιωάννα Ρωμανού   
Πέμπτη, 24 Νοέμβριος 2016 08:37

"Αναφορά στον Γκρέκο" Νίκου Καζαντζάκη (1883-1957)

http://www.biblionet.gr/author/ 

 

Κεφ. Γ΄ Η μάνα

Όλοι από το αίμα της μάνας μου οι πρόγονοι ήταν χωριάτες. Σκυμμένοι στο χώμα, κολλημένοι στο χώμα, τα πόδια τους, τα χέρια τους, τα μυαλά τους γεμάτα χώματα. Αγαπούσαν τη γης και της μπιστεύουνταν όλες τους τις ελπίδες? είχαν γίνει, πάππου προσπάππου, ένα μαζί  της?  στην βροχιά κοράκιαζαν κι αυτοί από τη δίψα μαζί της, κι όταν ξεσπούσαν τα πρωτοβρόχια, τα κόκαλά τους έτριζαν και φούσκωναν σαν καλάμια? κι όταν αλέτριζαν και χαράκωναν βαθιά την κοιλιά της με το γενί, ξαναζούσαν στα στήθια και στα μεριά τους την πρώτη νύχτα που κοιμήθηκαν με τη γυναίκα τους.

Δυο φορές το χρόνο, τη Λαμπρή και τα Χριστούγεννα, κινούσε από το μακρινό χωριό ο παππούς μου κι έρχονταν στο Μεγάλο Κάστρο να δει τ? αγγόνια του και την κόρη του.

??????????????????????

Η γυναίκα του είχε πεθάνει κι αυτή από χρόνια, και κάθε που έρχουνταν ο παππούς μου στο σπίτι έφερνε την αθιβολή της και τα μάτια του βούρκωναν. Την  αγαπούσε περισσότερο κι από τα χωράφια του, περισσότερο κι από τη φοράδα του, και τη σέβουνταν. Φτωχός ήταν όταν παντρεύτηκε, μα υπομονεύουνταν: «Πράμα δεν είναι, έλεγε η φτώχεια και η γύμνια, φτάνει να ?χεις καλή γυναίκα.» Παλιά συνήθεια ήταν τότε στα χωριά της Κρήτης, όταν γύριζε το δειλινό ο άντρας από τα χωράφια, να του ?χει η γυναίκα ετοιμάσει χλιαρό νερό, να σκύβει και να του πλένει τα πόδια. Ένα δειλινό γύρισε ο παππούς μου κατακουρασμένος από τη δουλειά, κάθισε στην αυλή, κι ήρθε η γυναίκα του με μια λεκάνη χλιαρό νερό, γονάτισε μπροστά του κι άπλωσε να του πλύνει τα σκονισμένα πόδια. Ο παππούς μου την κοίταξε με συμπόνια, είδε τα χέρια της που τα ?χε φάει η καθημερινή λάτρα του σπιτιού, είδε τα μαλλιά της που είχαν αρχίσει κι άσπριζαν, «γέρασε πια η κακομοίρα, συλλογίστηκε, άσπρισαν τα μαλλιά της στα χέρια μου» τη λυπήθηκε. Σήκωσε το πόδι, έδωκε μια στη λεκάνη το νερό και την αναποδογύρισε. «Από  σήμερα και πέρα, γυναίκα, είπε, δεν θα μου πλένεις τα πόδια? δεν είσαι, μαθές,  δούλα μου, γυναίκα μου είσαι και κυρά μου.»

Νίκου Καζαντζάκη «Αναφορά στον Γκρέκο» σσ.35,37 Εκδ. Ελένης Ν. Καζαντζάκη, Αθήνα

1
Ξυλογραφία, Γιώργος Μόσχος, 1948

Λεξιλογικές παρατηρήσεις

το γενί: το υνί, η σιδερένια αιχμή του αρότρου που ανασκάφτει το χώμα

Μεγάλο Κάστρο: το Ηράκλειο της Κρήτης

 http://www.kritikoi.gr/main_titles/historic/kastro.html

η αθιβολή<αμφιβάλλω: η αμφιβολία? στην κρητική διάλεκτο, η σκέψη, η κουβέντα

η λάτρα: το συγύρισμα, το τακτοποίημα του σπιτιού

Μια απόπειρα προσέγγισης

1.Το απόσπασμα ανήκει στην αυτοβιογραφία του Νίκου Καζαντζάκη με τίτλο «Αναφορά στον Γκρέκο».

α. Τι σημαίνει ο όρος «αυτοβιογραφία» και πως διακρίνεται από την βιογραφία; Έτυχε να διαβάσετε κάποιο έργο που να ανήκει σ? αυτά τα κειμενικά είδη; Ποιο/α;

β. Γιατί ο Νίκος Καζαντζάκης απευθύνει την αναφορά του στον Γκρέκο; Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία  που ενώνουν τους δύο άνδρες; Δείτε μια σχετική με τον Ελ  Γκρέκο εργασία συμμαθητών σας κατά το σχολικό έτος 2014-2015:

http://6lyk-kaval.kav.sch.gr/

2. Να καταγράψετε τα πρόσωπα που απαντάμε στο απόσπασμα, τη συγγενική τους σχέση, τους ρόλους τους στην οικογένεια και να εντοπίσετε ποιο  από αυτά παίζει το ρόλο του αφηγητή.

3. Πώς αντιμετώπιζαν τη γη οι πρόγονοι του αφηγητή από τη μεριά της μητέρας του και γιατί; Συνδέεται αυτή η αντίληψη με παλαιότερες αντιλήψεις που βλάστησαν στην Κρήτη κατά την αρχαιότητα;

4. Πόσο συχνή ήταν η επαφή της γυναίκας που παντρευόταν με την πατρική της οικογένεια; Από ποιους παράγοντες εξαρτιόταν τότε  και ποιοι την καθορίζουν σήμερα;

5. Προσπαθήστε να διαβάσετε τα αισθήματα του παππού για τη γιαγιά που έχει φύγει από τη ζωή, στηριζόμενοι στο κείμενο.

6. «Πράμα δεν είναι, έλεγε η φτώχεια και η γύμνια, φτάνει να ?χεις καλή γυναίκα.»  Ποια αντίληψη σχετικά με το ρόλο της γυναίκας στο στήσιμο του σπιτικού  απηχούν τα λόγια του παππού; Προσπαθήστε να αιτιολογήσετε το σκεπτικό του σε μία παράγραφο 120-140 λέξεων.

7. Ποια παλιά συνήθεια -κοινωνική επιταγή, που επιζούσε και σε άλλα μέρη της πατρίδας μας σχετικά με τις υποχρεώσεις της γυναίκας- φαίνεται στο απόσπασμα και με ποια νοοτροπία συνδέεται; Μήπως απαντάται σήμερα ανά τον κόσμο; Πώς την βλέπετε εσείς σήμερα, με τη ματιά των εφήβων του 21ου αι.;  

8. Η αλλαγή της στάσης μας, της συμπεριφοράς μας  απέναντι στους ανθρώπους και  στα πράγματα προκύπτει αφού έχουν προηγηθεί μια διανοητική αλλαγή (αλλαγή στον τρόπο σκέψης)  και μια συναισθηματική (διαφορετικά συναισθήματα από τα προηγούμενα). Να παρουσιάσετε  όλα τα στάδια αυτής της διεργασίας και το αποτέλεσμά της στον παππού.

9.  «?δεν είσαι, μαθές,  δούλα μου, γυναίκα μου είσαι και κυρά μου.» Πώς αντιλαμβάνεστε τη φράση αυτή του παππού; Τι σημαίνει ο κάθε χαρακτηρισμός για το γυναικείο φύλο;

10. Πιστεύετε πως ο παππούς ήταν ένας αυταρχικός και απαιτητικός σύζυγος ή ευθύνεται κάτι άλλο για τη στάση του απέναντι στη γυναίκα του μέχρι τη στιγμή της συνειδητοποίησης της ταυτότητάς της και της σχέσης τους, χωρίς βέβαια αυτό να τον απαλλάσσει από την προσωπική του ευθύνη;

scroll back to top
Τελευταία Ενημέρωση στις Πέμπτη, 24 Νοέμβριος 2016 09:02
 


Writing