Ψωμί παιδεία ελευθερία (ΟΧΙ στο φασισμό) Εκτύπωση
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ - Άρθρα Εκπαιδευτικών
Συντάχθηκε απο τον/την Κουκούδης Βασίλης   
Τρίτη, 08 Μάιος 2012 19:15

Όλοι ξέρουμε το κεντρικό σύνθημα των έγκλειστων στο πολυτεχνείο φοιτητών:   Ψωμί παιδεία ελευθερία.

Γιατί όμως; Γιατί επέλεξαν αυτό το σύνθημα; Αγωνίζονταν κατά της δικτατορίας και υπέρ της δημοκρατίας. Ένα κεντρικό σύνθημα του τύπου Κάτω η δικτατορία ζήτω η δημοκρατία δεν θα ήταν πιο λογικό; Πιο ταιριαστό στη περίπτωση;   Και εντάξει η ελευθερία έχει φανερή σχέση με τον αγώνα τους. Η παιδεία; Και το ψωμί; Τι σχέση έχουν η παιδεία και το ψωμί με τη δημοκρατία; Και κυρίως τι σχέση έχουν όλα αυτά με το δικό μας σήμερα, με το δικό μας αύριο. Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε. Οι εποχές άλλαξαν. Η δικτατορία έπεσε και όπως δείχνουν τα πράγματα είναι τελείως απίθανο να μας έρθει μια άλλη. Μας αφορούν όλα αυτά εμάς σήμερα;

Αυτά είναι μερικά ερωτήματα που ο καθένας θα μπορούσε να θέσει, να σκεφτεί και να δώσει τις δικές του προσωπικές απαντήσεις. Σήμερα θα ξετυλίξουμε κάποιες δικές μας σκέψεις.

Πάμε λοιπόν πίσω στο σύνθημα κι ας πάρουμε μια μια τις λέξεις και μάλιστα με αντίστροφη σειρά γιατί έτσι είναι πιο εύκολο.

Ελευθερία ζητούσαν οι φοιτητές του πολυτεχνείου. Αυτονόητο αυτό. Δεν νοείται δημοκρατία χωρίς ελευθερία ή ελευθερία χωρίς δημοκρατία. Δεν υπήρχε βέβαια καθολική στέρηση της ελευθερίας σ ολόκληρο τον ελληνικό λαό. Πολλοί ήταν αυτοί που κλείστηκαν στις φυλακές, ή που εξορίστηκαν στη Μακρόνησο ή δολοφονήθηκαν αλλά στη πλειοψηφία του ο ελληνικός λαός ήταν ελεύθερος. Ελεύθερος; Ναι ελεύθερος αρκεί να μην εξέφραζε την γνώμη του για πολιτικά, κοινωνικά ακόμα και φιλοσοφικά θέματα αν αυτή η γνώμη ήταν αντίθετη με τα ιδεώδη της χούντας. Ελεύθερος να μετακινείται, αρκεί να μην συναθροίζονται περισσότερα από πέντε άτομα. Ελεύθερος να?. αρκεί να μην ?

Όποιος υποτάσσονταν στη χούντα ήταν φαινομενικά ελεύθερος. Και αυτή η φαινομενική ελευθερία είναι ύπουλη και μερικές φορές πιο επικίνδυνη από την τέλεια ανελευθερία. Όχι πάντα. Μερικές φορές. Πότε; Όταν δεν υπάρχει παιδεία να ξυπνήσει τα μυαλά.

Παιδεία ζητούσαν οι φοιτητές του πολυτεχνείου. Όχι τόσο αυτονόητο αυτό. Είπαμε το βασικό ζητούμενο ήταν η δημοκρατία και η ελευθερία. Η παιδεία όμως πως συσχετίζεται; Δεν υπήρχε παιδεία στις μέρες εκείνες; Είχαν κλείσει μήπως οι δικτάτορες τα σχολεία και τα πανεπιστήμια; Όχι παιδεία υπήρχε. Αλλά τι είδους παιδεία;

Υπήρχε λοιπόν μια παιδεία φιμωμένη, μια παιδεία καθοδηγούμενη, μια παιδεία που έκρυβε τη μισή αλήθεια και διαστρέβλωνε την άλλη μισή, μια παιδεία δογματική που απαγόρευε την κριτική σκέψη και την εξαγωγή συμπερασμάτων πλην αυτών που εξυπηρετούσαν τους σκοπούς της δικτατορίας. Η παιδεία που ζητούσαν οι φοιτητές του πολυτεχνείου ήταν μια παιδεία για όλους, μια παιδεία χωρίς λογοκρισία στη γνώση, και κυρίως μια παιδεία που δίδασκε στον καθένα πως να σκέφτεται κριτικά και ελεύθερα. Μια παιδεία σύμφωνη με τα λόγια του Βολταίρου «διαφωνώ με ότι λες αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να τα λες» και του Ρήγα «όποιος συλλογάται ελεύθερα συλλογάται καλά». Αυτή ακριβώς η παιδεία είναι το όπλο της δημοκρατίας απέναντι στα τανκς της δικτατορίας. Και είναι όπλο πανίσχυρο. Ας μην ξεχνάμε ότι η γαλλική επανάσταση ήταν τέκνο του διαφωτισμού, όπως και οι πρωτοπόροι της δικής μας επανάστασης του 21, ο Ρήγας και τα μέλη της φιλικής εταιρείας. Κανένα ολοκληρωτικό καθεστώς δεν μπορεί να επιβληθεί και να επιβιώσει σ έναν λαό αν αυτός έχει τέτοια παιδεία. Γιαυτό την φοβούνταν οι δικτάτορες. Γιαυτό την ζητούσαν οι φοιτητές.

 

Αλλά ζητούσαν και ψωμί. Μεταφορικά βέβαια. Το ψωμί συμβολίζει το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου στην εργασία. Το δικαίωμα του κάθε εργαζόμενου για έναν μισθό που του εξασφαλίζει τροφή, στέγη, υγεία, ελεύθερο χρόνο να διαβάσει να ψυχαγωγηθεί, να καλλιεργηθεί παρακολουθώντας ένα θέατρο, να ταξιδέψει να ανοίξουν οι ορίζοντές του. Ζητούσαν όλα αυτά που θα έπρεπε να είναι βασικά και αυτονόητα στο σύγχρονο πολιτισμό μας. Ζητούσαν ψωμί δεν ζητούσαν παντεσπάνι. Και έχει σχέση αυτό με τη δημοκρατία; Βεβαίως κι έχει. Γιατί όταν ένας άνθρωπος, ένας λαός, δεν έχει εξασφαλισμένο αυτό το βασικό βιοτικό επίπεδο, το πρώτο και μοναδικό που καθημερινά τον απασχολεί είναι η επιβίωσή του. Για το άδειο στομάχι του και μόνο αγωνίζεται και έννοιες όπως δημοκρατία, παιδεία, ελευθερία καταντούν δευτερεύουσες πολυτέλειες.

Απόδειξη ότι η οικονομική ευρωστία - το ψωμί - ενός λαού συντελεί στην δημοκρατία βρίσκουμε στην αρχαία ιστορία μας. Ένας από τους παράγοντες που ευνόησαν την διατήρηση της δημοκρατίας στην Αρχαία Αθήνα ήταν τα μεταλλεία του Λαυρίου. Με την πτώση της τυραννίας του Πεισίστρατου και την καθιέρωση του δημοκρατικού πολιτεύματος, τα μεταλλεία του Λαυρίου έγιναν κρατικά και από τότε ένα μέρος από τα έσοδά τους διανέμονταν στον Αθηναϊκό λαό. Η εκμετάλλευση των μεταλλείων ή ?αργυρείων? της Λαυρεωτικής έγινε καταλυτική για την πορεία της Αθήνας από τον 5ο αιώνα π.Χ. Το ασήμι του Λαυρίου έγινε το ψωμί του λαού και η βάση για την ανάπτυξη της αθηναϊκής δημοκρατίας.


Ψωμί παιδεία ελευθερία ζητούσαν οι φοιτητές του πολυτεχνείου.

Τρεις έννοιες που κάθε μια από μόνη της και ανεξάρτητη από τις άλλες αποτελεί διαχρονικό αίτημα όλων των ανθρώπων όλων των εποχών σ όλα τα μήκη και πλάτη της γης.

Τρεις έννοιες που η κάθε μια από αυτές είναι σχεδόν απαραίτητη προϋπόθεση για τις άλλες δύο.

Τρεις έννοιες βασικές συνιστώσες της συνισταμένης δημοκρατίας.

Αλλά και αντίστροφα τρεις έννοιες που μόνο η δημοκρατία μπορεί να εγγυηθεί.

 

38 χρόνια πέρασαν από τότε που πρωτοακούσθηκε το σύνθημα αυτό. Στα χρόνια αυτά η δικτατορία έπεσε, η δημοκρατία ήρθε και πολλά άλλαξαν από τότε:

Είναι σίγουρο πως πολλά άλλαξαν. Αν δεν άλλαζε τίποτε δεν θα μπορούσαμε να δημοσιεύσουμε τις σκέψεις μας σήμερα.

Άλλαξαν όμως όλα; Το αίτημα των φοιτητών του πολυτεχνείου ικανοποιήθηκε πλήρως και για όλους;

Έχει σήμερα όλος ο Ελληνικός λαός ψωμί ή του επιβάλλεται σιγά σιγά μια οικονομική δικτατορία η οποία του το στερεί και τον οδηγεί στην εξαθλίωση;

Η σημερινή παιδεία, πέρα από τα γνωστά μεγάλα της προβλήματα, φέρνει τον μαθητή σε επαφή με την πραγματικότητα που καθημερινά βιώνουμε; Τον διδάσκει πώς να σκέπτεται κριτικά για να τον προετοιμάσει για την ζωή που θα έχει να αντιμετωπίσει μόλις αποφοιτήσει; Ή μήπως εγκλωβισμένη στα ταμπού της τον περιορίζει στην εικόνα ενός ιδανικού κόσμου που δεν υπάρχει;

Υπάρχει πραγματική ελευθερία τέτοια ώστε πραγματικά να κυβερνά ο λαός η απλώς περιορίζεται στη δυνατότητα να εκλέγει αυτούς θα τον κυβερνήσουν αλλά όχι την πολιτική με την οποία θα κυβερνηθεί; Και ποια είναι η αντιμετώπιση προς τον λαό όταν αυτός εκφράζει την γνώμη του, την δυσαρέσκειά του σε μια πολιτική που τον βρίσκει αντίθετο;

Δεν θα απαντήσουμε σ αυτές τις ερωτήσεις. Ο καθένας ας δει γύρω του, ας ακούσει τα δελτία ειδήσεων,

ας διαβάσει εφημερίδες, ας ενημερωθεί από το διαδύκτιο, ας σκεφτεί κι ας δώσει τις δικές του απαντήσεις σε κάθε μια ερώτηση ξεχωριστά και ανεξάρτητα από τις άλλες. Κι αν κάποιες από τις απαντήσεις αυτές είναι αρνητικές πρέπει δώσει τη μάχη του για ψωμί, παιδεία, ελευθερία, μόνος αλλά και μαζί μ αυτούς που το ίδιο πιστεύουν.

Είναι καθήκον όλων μας να περιφρουρήσουμε την δημοκρατία μας από τους φανερούς και κρυφούς νοσταλγούς της χούντας, της όποιας χούντας είτε φορά αμπέχονο είτε κοστούμι είτε μαύρη μπλούζα, είτε κατοικοεδρεύει στα στρατόπεδα και στο πεντάγωνο είτε στις τράπεζες και στα χρηματιστήρια, είτε είναι εγχώρια είτε ευρωπαϊκή είτε διεθνής.

Να περιφρουρήσουμε τα ιδανικά για τα οποία αγωνίστηκαν οι φοιτητές του πολυτεχνείου.

Είναι καθήκον όλων μας να εξοπλιστούμε για να υπερασπιστούμε όσα κατακτήθηκαν και να διεκδικήσουμε, αν κρίνουμε πως υπάρχουν, όσα δεν κατακτήθηκαν ακόμα.

Και τα όπλα αυτής της μάχης δεν είναι τα τανκς, η βία και η επιβολή αλλά η παιδεία και η πειθώ, τα όπλα της δημοκρατίας.

 

scroll back to top
Τελευταία Ενημέρωση στις Τετάρτη, 02 Οκτώβριος 2019 10:53
 


Writing