Χρόνια Πολλά σε όλους και όλες με έρωτα παιδείας!

Ανοίγω το στόμα μου κι αναγαλλιάζει το πέλαγος
και παίρνει τα λόγια μου στις σκοτεινές του τις σπηλιές
και στις φώκιες τις μικρές τα ψιθυρίζει
τις νύχτες που κλαιν των ανθρώπων τα βάσανα.

Τραγουδώντας αυτούς τους μελοποιημένους στίχους από το « Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη, ξεκίνησε η φετινή μας γιορτή που ήταν αφιερωμένη στη δράση του πολεμικού μας Ναυτικού από το 1940 ως την απελευθέρωση, τον Οκτώβρη του 1944. Και μπορεί βέβαια ο στόλος μας να ήταν ασύγκριτα μικρότερος και υποδεέστερος σε εξοπλισμό από τον αντίστοιχο ιταλικό και γερμανικό, οι άνδρες του όμως έδειξαν απαράμιλλη ευψυχία σε όλες τις επιχειρήσεις που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν, θυσιάζοντας κάποιες φορές και την ίδια τους τη ζωή. Κι όπως στο «Μοιρολόγι της φώκιας» του Παπαδιαμάντη ένα δειλινό μια φώκια θρήνησε με το τραγούδι της το άψυχο κορμάκι της Ακριβούλας, έτσι, ίσως, κι άλλες φώκιες στις θάλασσές μας για χρόνια μοιρολόγησαν τα παλικάρια του ναυτικού μας, που τα έλουσαν και τα σαβάνωσαν τα πελαγίσια κύματα.

Ας είναι αιωνία η μνήμη τους!

Ο ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης στο ποίημα του «Ο τελευταίος σταθμός», γραμμένο τον Οκτώβρη του 1944, σε μια δεινή περίοδο για τον ελληνισμό, γράφει:

Κι αν σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές
είναι γιατί τ' ακούς γλυκότερα, κι η φρίκη
δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή
γιατί είναι αμίλητη και προχωράει·
στάζει τη μέρα, στάζει στον ύπνο
μνησιπήμων πόνος.

Με ένα παραμύθι λοιπόν των αδελφών Γκρίμ θα ξεκινήσουμε και μεις την αναφορά μας, αυτήν την ημέρα μνήμης των θυμάτων του ναζιστικού ολοκαυτώματος κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, θυμίζοντάς σας τη Χιονάτη και τους επτά νάνους. Εφτά ανώνυμοι νάνοι, πλάσματα ευγενικά και καλόψυχα προσφέρουν αγάπη και προστασία στη νεαρή Χιονάτη, της οποίας η ζωή κινδυνεύει από την κακιά μητριά της. Της συμπαρέκονται δε, ως το τέλος, όταν πλέον αποκαθίσταται και παντρεύεται ένα διερχόμενο βασιλόπουλο που την ξαναφέρνει στη ζωή. Τους ίδιους ήρωες απαντάμε αργότερα σ? ένα ποίημα του ποιητή μας Νίκου Καββαδία, που όργωσε τις θάλασσες, με τον τίτλο: «Οι εφτά νάνοι στο s/s Cyrenia». Ήπιες και αγαθές υπάρξεις κι εδώ, επώνυμοι πια, βοηθούν τους ναυτικούς, συμπαραστεκόμενοι με κάθε τρόπο στο πλήρωμα: ένας σκουπίζει το κατάστρωμα, άλλος ράβει τα εσώρουχά τους, δύο συντηρούν τη μηχανή, κάποιος ξορκίζει τις κακιές αρρώστιες, άλλος ζυμώνει, ένας παίζει μουσική που νανουρίζει και ένας, ο πιο ισχυρός ανάμεσά τους, μάγος, ενσαρκώνει τη ελπίδα του ποιητή ότι το ταξίδι ενδέχεται κάποτε να πάρει τέλος.

Φαίνεται όμως πως στη ζωή δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια αντίληψη για τους νάνους ούτε αυτοί απολαμβάνουν πάντοτε το σεβασμό της προσωπικότητάς του, όπως ο κάθε άνθρωπος δικαιούται. Έτσι, μία ιδιαιτερότητα που σχετίζεται με το ύψος του ανθρώπου και προκαλείται από μεταβολικές ή ορμονικές διαταραχές, γίνεται αιτία απαράδεκτων ρατσιστικών συμπεριφορών που αγγίζουν τα όρια της απανθρωπίας, απέναντι στους συνανθρώπους μας που πάσχουν από νανισμό.

Έχουμε μαρτυρίες ότι συχνά στα παλάτια του Μεσαίωνα χρησιμοποιούνταν οι νάνοι για να διασκεδάσουν τη βασιλική οικογένεια, και αργότερα, στην τσαρική Ρωσία με εντολή του Τσάρου συγκεντρώνονται νάνοι απ? όλη την επικράτεια για τον ίδιο σκοπό. Η ρατσιστική συμπεριφορά όμως απέναντί τους έφτασε στο απόγειό της στα χρόνια που το ναζιστικό κόμμα του Χίτλερ βρέθηκε στην εξουσία και αιματοκύλισε την ανθρωπότητα, εμφορούμενο από την απαράδεκτη και αντιεπιστημονική θεωρία για την Αρεία Φυλή.

Και επειδή η συλλογική η ιστορία είναι ένα απέραντο ψηφιδωτό καμωμένο από τις προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων που είναι οι ψηφίδες του, θα παρακολουθήσουμε σήμερα την ιστορία μιας εβραϊκής οικογένειας νάνων που βρέθηκε στη δίνη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και γνώρισε την αγριότητά του. Πρόκειται για την οικογένεια Όβιτζ, από το χωριό Ροζαβλέα της Τρανσυλβανίας, στη Ρουμανία, που ήταν η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη οικογένεια νάνων: με νάνο πατέρα, τα 7 από τα 10 παιδιά γεννήθηκαν και αυτά νάνοι. Σε αυτό το απομακρυσμένο μέρος της Ρουμανίας, στις αρχές του 20ού αιώνα, ήταν δύσκολο για όλους να ζουν από τη γη και τα ζώα, και σχεδόν αδύνατον για κάποιον που δεν έφθανε ούτε το ένα μέτρο ύψος. Η μητέρα τους, ανήσυχη για το μέλλον των παιδιών της, βλέποντας ότι οι πέντε αδελφές και οι δύο αδελφοί ήταν όμορφοι και διέθεταν μουσικό ταλέντο, αποφάσισε να φτιάξει έναν θίασο. Ονόμασαν το μουσικό τους σύνολο «Λιλιπούτειο Θίασο» και για 15 χρόνια έδιναν παραστάσεις στην Κεντρική Ευρώπη. Το δίωρο σόου τους αποτελείτο από δημοφιλή τραγούδια της εποχής, σκετσάκια και μουσική. Η Πέρλα, γεννημένη το 1921, ήταν η νεότερη και είχε μια μικρή ροζ κιθάρα που έμοιαζε με παιχνίδι. Οι αδελφές της Ροζίκα και Φραντσίσκα έπαιζαν βιολί, η Φρίντα κύμβαλο, ο Μίκι τσέλο και ακορντεόν, ενώ η Ελίζαμπεθ ντραμς. Ο μεγαλύτερος αδελφός, ο Αβραάμ, έγραφε τα σενάρια, έπαιζε και εκτελούσε χρέη μάνατζερ. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας εργάζονταν στα παρασκήνια.

Όταν οι Ναζί ήρθαν στην εξουσία, οι Όβιτζ έμοιαζαν καταδικασμένοι: σύμφωνα με το πρόγραμμα ευθανασίας Aktion T-4 οι Γερμανοί είχαν αποφασίσει να σκοτώσουν τους σωματικά ή διανοητικά αναπήρους, «όσους αποτελούν βάρος για την κοινωνία». Και ως Εβραίοι ήταν στον στόχο της Τελικής Λύσης.

Στις 19 Μαϊου 1944, η Πέρλα Όβιτζ και η οικογένεια της, έφθασαν με το τρένο στο Άουσβιτς και τους μετέφεραν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Αουσβιτς - Μπιρκενάου επειδή ήταν Εβραίοι. Όταν κατέβηκαν από το βαγόνι οι φρουροί των SS σοκαρίστηκαν με τη θέα αυτής της εβραϊκής οικογένειας. Η Πέρλα και 6 από τα αδέλφια της, δεν ξεπερνούσαν σε ύψος το ένα μέτρο. Ήταν δυο αγόρια και πέντε κορίτσια. Όλα τα παιδιά ήταν άψογα ντυμένα ενώ ειδικά οι κοπέλες ήταν μακιγιαρισμένες και χτενισμένες στην εντέλεια. Συνολικά ήταν δέκα αδέλφια, οι επτά νάνοι και τα τρία που είχαν το μέσο ύψος.

Οι φρουροί, είχαν εντολή να μην τους αφήσουν μαζί με τους υπόλοιπους Εβραίους που έφθασαν στο στρατόπεδο εκείνη την ημέρα. Ο επικεφαλής, τους ενημέρωσε ότι επρόκειτο για τον «Λιλιπούτειο Θίασο», που έκανε μεγάλη καριέρα στον χώρο του θεάματος και η φήμη του απλωνόταν σχεδόν σε όλη την Ευρώπη. Ήταν  ηθοποιοί και τραγουδιστές, και στα παρασκήνια τους βοηθούσαν τα ψηλότερα μέλη της οικογένειας.

Η οικογένεια απομονώθηκε από τους υπόλοιπους κρατούμενους, μέχρι να ενημερώσουν τον γιατρό Γιόζεφ Μένγκελε, ένθερμο υποστηρικτή της ευγονικής. Στην ιστορία αυτή, ο Μένγκελε έπαιξε το ρόλο της κακιάς μητριάς. Εκείνη βέβαια ήταν μια παραμυθική σύλληψη κι ήταν μια γυναίκα χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση. Ο Μέγκελε όμως ήταν γιατρός, δεσμευμένος με τον όρκο του Ιπποκράτη, που από τα βάθη των αιώνων παραγγέλνει στους ομοτέχνους του να προστατεύουν με κάθε τρόπο την ανθρώπινη ζωή. Φαίνεται πως ξέχασε ή δεν διάβασε ποτέ τη ρήση του Πλάτωνα: «Πάσα επιστήμη χωριζομένη αρετής, πανουργία εστί». Φυσικά οι Όβιτζ δεν είχαν ιδέα τι τους περίμενε. Είχαν καταφέρει να γλυτώσουν όλα τα χρόνια του πολέμου, πλαστογραφώντας τα προσωπικά τους έγγραφα για να μην φαίνεται ότι ήταν Εβραίοι. Τελικά τους εντόπισαν και έτρεμαν για το μέλλον τους.

Όσο περνούσε η ώρα, η οικογένεια καταλάβαινε ότι τα πράγματα δεν ήταν καλά. Η πρώτη ανάκριση δεν άργησε να πραγματοποιηθεί, από έναν αξιωματικό ο οποίος τους ρωτούσε επίμονα για την καταγωγή και το οικογενειακό τους δένδρο.

Τότε δόθηκε η εντολή να ξυπνήσει ο γιατρός του στρατοπέδου. Ήταν δώδεκα τα μεσάνυχτα, όμως ο αξιωματικός έκρινε ότι δεν έπρεπε να χάσει το θέαμα της ασυνήθιστης οικογένειας. Ο διαβόητος dr Μένγκελε είχε μανία με τα ασυνήθιστα άτομα που αποκαλούσε «φρικιά» και ο αξιωματικός ήξερε καλά αυτή του την εμμονή. Ο 34χρονος ιατρός, που έμεινε στην ιστορία για τα μακάβρια επιστημονικά πειράματα, τις δολοφονίες και τους ακρωτηριασμούς, έτρεξε αμέσως μόλις πληροφορήθηκε για την έλευση των νάνων. Μόλις τους είδε  ξεκίνησε τις ερωτήσεις. Όλες επίμονες, όλες προσβλητικές. Το αυστηρό και προσβλητικό ύφος του δεν λύγισε την οικογένεια, η οποία απαντούσε στις ερωτήσεις του «χορωδιακά».

Εκείνο το βράδυ ξεκίνησαν κιόλας οι θανατώσεις στους θαλάμους αερίων και γλίτωσαν μόνο 22 άνθρωποι. Οι 7 ήταν οι Όβιτζ. Όμως η συνέχεια της διαμονής τους στα στρατόπεδο του θανάτου, έκρυβε πόνο και εξευτελισμό. Ο Μένγκελε, βέβαια, φρόντισε να έχουν λίγο καλύτερη μεταχείριση από τους υπόλοιπους κρατούμενους, γιατί ήθελε να τους χρησιμοποιήσει στα πειράματά του. Για παράδειγμα, έτρωγαν το ίδιο φαγητό με όλους αλλά δεν τους ξύρισαν το κεφάλι. Επίσης, έκαναν την ανάγκη τους σε παιδικά γιο γιο από αλουμίνιο, που ανήκαν σε νήπια τα οποία είχαν βρει φρικτό θάνατο μέσα στους θαλάμους αερίων. Ο Μένγκελε είχε δώσει εντολή να ελέγχουν πάντα αν ήταν καθαρά, γιατί ήταν από τη φύση του υποχόνδριος.

Στο ιατρείο του οι εξετάσεις των κρατουμένων ήταν εξαντλητικές. Τους υπέβαλε σε εκατοντάδες ακτινογραφίες και από τις πολλές αιμοληψίες, τους είχε σχεδόν αφαιμάξει. Όλα όμως την ίδια μέρα. Η ποσότητα του αίματος που πήραν ήταν πολύ μεγάλη και σε συνδυασμό με την εξάντληση από την πείνα, οδηγούσε συχνά στη λιποθυμία. Μόλις συνέρχονταν, η διαδικασία συνεχιζόταν με τον ίδιο ρυθμό. Εκτός από το μαρτύριο της αφαίμαξης, τους έκαναν προληπτικό έλεγχο για σύφιλη. Ακολούθησε μια σειρά από βασανιστήρια με εναλλαγή παγωμένου και καυτού νερού στο πρόσωπο για να ελέγξουν τα αντανακλαστικά τους. Μερικούς τους τύφλωσε με χημικά, σε άλλους έβγαλε δόντια μαλλιά, μυελό των οστών και νύχια για επιπλέον εξετάσεις, σχετικές με κληρονομικές ασθένειες. Οι νάνοι από φόβο, δεν αρνούνταν ποτέ τη συνεργασία, ό,τι και να τους ζητούσε. Άλλωστε είχαν δει να εκτελούνται μπροστά τους δύο άλλοι δίδυμοι και να βράζουν τα κόκαλά τους για να εκτεθούν σε μουσείο. Επίσης τους βιντεοσκόπησε αλλά το φιλμ δε βρέθηκε. Λογικά το πήρε μαζί του όταν έφυγε από το στρατόπεδο.

Μια μέρα, ο Μένγκελε πλησίασε τα λιλιπούτεια αδέρφια, κρατώντας μια τσάντα γεμάτη με είδη μακιγιάζ. Τους ζήτησε να ετοιμαστούν και να παρουσιαστούν σε μια εκδήλωση, στην οποία θα παρευρίσκονταν σημαντικοί καλεσμένοι. Πιστεύοντας ότι θα τους εκτελέσει, η Πέρλα μαζί τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας ξεκίνησαν να ετοιμάζονται για την «τελευταία παράσταση».

Μεταφέρθηκαν σε ένα νεόδμητο κτήριο των SS και κλήθηκαν να παρουσιαστούν μπροστά σε υψηλόβαθμους αξιωματικούς. Το ακροατήριο έμεινε εμβρόντητο όταν τα μικροσκοπικά πλάσματα άρχισαν να περιφέρονται ανάμεσά τους. Ο Μένγκελε, παρουσίασε τα πρώτα αποτελέσματα των ερευνών του με τίτλο «Παραδείγματα της εργασίας στην Ανθρωπολογική και Κληρονομική Βιολογία». Σκοπός του ήταν να αποδείξει τον ισχυρισμό του για τον υποτιθέμενο εκφυλισμό της εβραϊκής φυλής.

Στο πλαίσιο της έρευνάς του είχε διαπράξει ακρωτηριασμούς, φρικτά πειράματα και εξαντλητικές εξετάσεις όπως στη νέα ανακάλυψη, τους νάνους Όβιτζ. Επειδή όμως δεν είχε άλλες χειροπιαστές αποδείξεις, αποφάσισε να ξεγυμνώσει τα 7 αδέρφια και να τα κάνει πειραματόζωα, μπροστά στα μάτια των «εκλεκτών» καλεσμένων του. Επιδείκνυε  τα κακοποιημένα από τους συνεχείς ελέγχους και πειραματισμούς, γεννητικά τους όργανα και τους εξευτέλιζε. Μερικοί χλεύαζαν, άλλοι επευφημούσαν και ορισμένοι πλησίασαν γεμάτοι περιέργεια για να ακουμπήσουν και περιεργαστούν τα «μικρά τερατάκια», όπως τους αποκαλούσαν.

Το τέλος των βασανιστηρίων τους, ήρθε τον Ιανουάριο του 1945, μαζί με την προέλαση του ρωσικού στρατού. Ο Μένγκελε, άρπαξε τα αρχεία των ερευνών του και εξαφανίστηκε. Οι νάνοι, έφτασαν στο σπίτι τους μετά από πεζοπορία που κράτησε 7 μήνες. Επέστρεψαν στην τέχνη τους και εγκαταστάθηκαν στο Ισραήλ το 1949. Το 1955 αποσύρθηκαν και αγόρασαν ένα θεατρικό χώρο. Τα αγόρια έκαναν παιδιά κανονικού ύψους και τα κορίτσια δεν μπόρεσαν να μείνουν έγκυες λόγω της μικρής τους λεκάνης. Η Πέρλα Όβιτζ που πέθανε το 2001, διηγήθηκε την ιστορία τους: «Ο δρ. Μένγκελε ήταν σαν σταρ του σινεμά. Κάθε γυναίκα θα μπορούσε να τον ερωτευτεί. Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί το τέρας που έκρυβε μέσα του. Αν οι δικαστές με ρωτούσαν αν ήθελα να τιμωρηθεί, θα έλεγα να τον αφήσουν ελεύθερο. Η ζωή τιμωρεί χειρότερα». Ο Γιόζεφ Μένγκελε μπορεί να διέφυγε από την δικαιοσύνη, αλλά πέθανε από εγκεφαλικό στην προσπάθεια του να μην πνιγεί το 1979, γεγονός που η Πέρλα αναγνωρίζει ως θεία δίκη.

Πώς όμως έγινε γνωστή ανά τον κόσμο η μαρτυρία αυτών των επιζώντων του Ολοκαυτώματος; Το 1949 ένας θίασος που ονομαζόταν "Οι Επτά Νάνοι του Άουσβιτς" έκανε περιοδεία στις πόλεις του Ισραήλ δίνοντας παραστάσεις με χορό και τραγούδι», και έπεσε στην αντίληψη ενός ισραηλινού δημοσιογράφου που μέχρι τότε δεν είχε ιδέα για την ιστορία αυτής της οικογένειας. «Παραξενεύτηκα τότε. Πώς είναι δυνατόν, αναρωτήθηκα, να είμαι δημοσιογράφος, να ζω τότε μάλιστα στην ίδια πόλη (όπου ζούσαν κι εκείνοι) και να μην έχω ακούσει ποτέ γι' αυτούς;» έλεγε ο Γεχούντα Κορέν, καθισμένος δίπλα στη σύντροφο και συνεργάτη του Εϊλάτ Νεγκέβ, με την οποία συνέγραψαν ένα από τα συναρπαστικότερα αφηγήματα που (μπορούμε και μεις να διαβάσουμε με τον τίτλο: «Οι 7 Νάνοι του Άουσβιτς», εκδόσεις Πηγή. Οι δυο τους επισκέφθηκαν (για πρώτη φορά) την Ελλάδα και παρουσίασαν το βιβλίο τους σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Η συγγραφή όμως μιας τέτοιας ιστορίας πόνου και θανάτου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Οι επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος (κοντά μισό εκατομμύριο) που έφθασαν στο Ισραήλ το 1949, δεν ήθελαν ούτε να αφηγούνται ούτε να ακούνε τέτοιες ιστορίες για περίπου 30 χρόνια. Ένιωθαν, κατά κάποιον τρόπο, ένοχοι που δεν μπόρεσαν να σώσουν τους δικούς τους, ήταν μια περίπλοκη κατάσταση. Μοναδική επιζήσασα της οικογένειας Όβιτζ ήταν η Πέρλα, που πέθανε ειρηνικά τον Σεπτέμβριο του 2001.Οι συγγραφείς τη συνάντησαν όταν πια είχε φτάσει τα 75 και την επισκέπτονταν τακτικά με δώρα, με λουλούδια, με προϊόντα καλλωπισμού, με σοκολάτες. Έτσι σφυρηλατήθηκε μια φιλία ανάμεσά τους και άνθισε η εμπιστοσύνη που ανοίγει τις καρδιές. «Αν ήμουν ένα υγιές εβραιόπουλο, με ύψος ένα μέτρο και εβδομήντα εκατοστά, θα είχα εκτελεστεί με αέριο όπως εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι Εβραίοι στη χώρα μου. Γι? αυτό, αν ποτέ αναρωτιόμουν γιατί γεννήθηκα νάνος, η απάντησή μου θα ήταν ότι η αναπηρία μου, η δυσμορφία μου, ήταν ο τρόπος του Θεού να με κρατήσει ζωντανή», έλεγε η Πέρλα Όβιτς. Απέδιδε ακόμη τη σωτηρία τους στην προτροπή της μητέρας τους που όλοι τήρησαν: Να είναι πάντα ενωμένοι.

Στις συναντήσεις τους, οι συγγραφείς βρέθηκαν μπροστά σε μια ασύλληπτη τραγωδία που κατάφεραν να ανασυστήσουν χωρίς συναισθηματισμούς. Παρόλο που ένιωσαν συντετριμμένοι μπρος σε όσα άκουσαν, προσπάθησαν να διασταυρώσουν τα γεγονότα ώστε να μην υπάρχουν ανακολουθίες και αμφισβητήσεις. Γιατί η ιστορία αφορά αναμφίβολα και τη μνήμη: πώς θυμούνται οι άνθρωποι, τι ανασύρουν και τι ξεχνούν, πώς τα αφηγούνται όλα αυτά και τι όντως συνέβη.

Επισκεπτόμαστε σήμερα το Άουσβιτς και με φρίκη αντικρύζουμε τα κρεματόρια, τους θαλάμους αερίων, τα ιατρικά εργαλεία, τα ματωμένα σημάδια της ανθρώπινης παρουσίας. Εδώ η φρίκη είναι ζωντανή και τα λόγια είναι φτωχά, για να αποδώσουν τον πόνο, τις κραυγές, την επιθανάτια αγωνία των ανθρώπων. Δυστυχώς πολλές φορές η ιστορία δεν μας δίνει την παραμυθία, την παρηγοριά του παραμυθιού με το ωραίο τέλος, εκεί που το καλό νικά πάντα το κακό. Και μπορεί η οικογένεια των νάνων Όβιτζ να σώθηκε, πολλές άλλες όμως χάθηκαν. Κι αν δεν μπορεί να μας παραμυθήσει η Ιστορία, τουλάχιστον ας γίνει κτήμα ες αεί, ας μας προβληματίσει, ας μας κάνει να προσέξουμε ποιες είναι εκείνες οι συνθήκες και οι αντιλήψεις που γεννούν τον παραλογισμό και το θάνατο και να τις αποφύγουμε. Γιατί η ζωή όλων των ανθρώπων είναι αξία αναφαίρετη και η προάσπισή της πρωταρχικό μας χρέος.

«Αγωνία στο Άουσβιτς» Αμαλίας Ηλιάδη

Μετρούν στιγμές χαμένες στο χρόνο

Δάκρυα κυλούν απ? τα μεγάλα τους μάτια παγωμένα,

ανθρώπων που ξέρουν τι θα πει «τίποτα»

γιατί τα έχασαν όλα.

Λίγα λόγια από κλεισμένα στόματα

Υποσχέσεις κούφιες, φρούδες

πάνω στα πτώματα των πεινασμένων.

Κλεμμένες ελπίδες σε παιδιά που θέλουν το μέλλον τους πίσω.

Μετρούν τα πεσμένα κορμιά που δεν άντεξαν.

Το αίμα τους πότισε το χώμα.

Σκέφτονται το αύριο?

Θα υπάρξει, άραγε, γι? αυτούς; ?

Κανείς δεν ξέρει ν? απαντήσει.

Κανείς δεν μπορεί να νιώσει άνθρωπος.

Μεγάλα μάτια μ? άδειο βλέμμα γεμάτα παράκληση? βοήθεια?

Κόκκινες παπαρούνες σα σταγόνες αίμα.

Ο λάκκος που ανοίχτηκε μεγαλώνει?

Παιδιά θα θαφτούν εκεί μέσα.

Θα ρίξετε χώμα από πάνω για να κρύψετε το έγκλημα.

Σα να μη συνέβη ποτέ τίποτα.

Ίσως να φυτέψετε και μερικά κρινάκια?

Χαμένη αθωότητα πνιγμένη στη λάσπη?

73 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι γενιές των ανθρώπων, σαν τα φύλλα των δέντρων, διαδέχονται η μία την άλλη, και το ποτάμι της Ιστορίας εξακολουθεί να κυλά από τότε, πότε με καθάριο το νερό του και πότε με θολωμένο απ? την αντάρα τοπικών συγκρούσεων και πολέμων. Φαίνεται δυστυχώς πώς η ανθρωπότητα δεν πήρε το μάθημά της. Ξεστράτισε κι έχασε πια τον προσανατολισμό της. Αφέθηκε να την κυβερνήσουν πανάρχαια πάθη, ξεπερνώντας το μέτρο και διαπράττοντας ύβρη απέναντι στο Θεό και τον άνθρωπο. Καιρός να σκύψουμε ταπεινά το κεφάλι και να ζητήσουμε μια συγνώμη πάνω από τους χλοϊσμένους τάφους τους αλλοτινούς και τους τωρινούς, διατρανώνοντας την ακλόνητη πίστη μας στην ελευθερία και την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου, απ? όποια φυλή κι αν κατάγεται, όποιο Θεό κι αν πιστεύει.

Κι επειδή η φετινή χρονιά, το 2018, είναι αφιερωμένο στον ποιητή μας Τάσο Λειβαδίτη, καθώς συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από το θάνατό του, ας τον τιμήσουμε, όπως τίμησε κι αυτός το ανθρώπινο γένος με το ποίημά του «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος»

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν? αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.
Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ? τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες ? μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζεις την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφίνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω απ' τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν? αφίσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη
ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ? απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
θ? απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.
Το ξέρω, είναι όμορφο ν? ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδι,
να κοιτάς έν? άστρο, να ονειρεύεσαι
είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ? το κόκκινο στόμα της αγάπης σου
να την ακούς να σου λέει τα όνειρά της για το μέλλον.
Μα εσύ πρέπει να τ? αποχαιρετήσεις όλ? αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου, για όλα τ? άστρα, για όλες τις λάμπες και για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,
τη μάνα σου και τον κόσμο.
Εσύ και μες απ? το τετραγωνικό μέτρο του κελλιού σου
θα συνεχίζεις τον δρόμο σου πάνω στη γη.
Κι? όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελλιού σου με το δάχτυλο
απ? τ? άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.
Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν? ασπρίζουν τα μαλλιά σου
δε θα γερνάς.
Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
Αφού όλο και νέοι αγώνες θ? αρχίζουνε στον κόσμο
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.
Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό γράμμα στη μάνα σου
θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ? αρχικά του ονόματός σου και μια λέξη: Ειρήνη
σα να ?γραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.
Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό
να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια
σα να στεκόσουνα μπροστά σ? ολάκαιρο το μέλλον.
Να μπορείς, απάνω απ? την ομοβροντία που σε σκοτώνει
εσύ ν? ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Σημ.Τα σχετικά με την οικογένεια Όβιτζ αντλήθηκαν από τις διευθύνσεις:

http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=778062

http://www.tanea.gr/news/world/article/5011757/oi-nanoi-poy-eswse-o-diabolos/

http://www.mixanitouxronou.gr/i-7-nani-tou-aousvits-o-mengkele-tous-evgale-ta-dontia-tous-aferese-mielo-ton-oston-tous-tiflose-ke-tous-vasanise-me-ta-frikodi-piramata-tou-i-alli-axiomatiki-tous-chlevazan-ke-t

Παραμονή των Τριών Ιεραρχών σήμερα,  29-01-2018, και τιμήσαμε τη μνήμη τους μ? ένα λιτό αφιέρωμα σ? έναν κορυφαίο Έλληνα μαθηματικό, τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή.  Κι αυτό γιατί στο πρόσωπό του αναγνωρίσαμε τον  άνθρωπο που πορεύτηκε με ήθος, επιστημοσύνη, ανιδιοτέλεια και ανεξικακία και σε όσους  τον φθόνησαν στο ελλαδικό κράτος. Παρά τη διεθνή αναγνώριση και την εκτίμηση που έχαιρε και από τον ίδιο τον Αϊνστάιν, παρέμεινε σεμνός ως το τέλος της ζωής του, λειτουργώντας ως παράδειγμα επιστήμονα που έθεσε  σκοπό της επιστήμης του τον εξανθρωπισμό του ανθρώπου.

Αφιέρωμα στα μουλάρια και στους ημιονηγούς στον πόλεμο του 1940

Αναζητώντας και φέτος θέμα για τη γιορτή της 28^ης Οκτωβρίου, σκύψαμε με σεβασμό στους αγώνες και στις θυσίες των προγόνων μας, αλλά προτιμήσαμε να τιμήσουμε στο λιτό μας αφιέρωμα τα μουλάρια, τους αφανείς ήρωες του Έπους του 1940, που μετέφεραν πυρομαχικά και τρόφιμα στο μέτωπο, τραυματίες και κρυοπαγημένους στα νοσοκομεία. Θεωρήσαμε πώς έτσι επιτελούμε ένα χρέος στα ταπεινά αυτά πλάσματα που μαζί με τους ημιονηγούς τους μοιράστηκαν τα δεινά του πολέμου. Και είθε - εκτός από αυτήν τη μνεία- να υψωθεί κάποτε ένα μνημείο αφιερωμένο σ? αυτά τα ζωντανά, που στάθηκαν, σε καιρό πολέμου, αγόγγυστοι σύντροφοι στη φωτιά της μάχης, αλλά και ακούραστοι σύντροφοι στο μόχθο του ανθρώπου, στον καιρό της ειρήνης.

Video λήψη-μοντάζ: Λαγουδάρης Θάνος

Τα κάλαντα της άνοιξης ? Χελιδονίσματα

Η μουσική είναι δεμένη με την ιστορία και το λαϊκό πολιτισμό του ελληνικού λαού. Τα έθιμα και οι παραδόσεις φτάνουν ως τις μέρες μας από την αρχαία Ελλάδα. Ένα από αυτά είναι και τα χελιδονίσματα, ένα αναβλαστικό έθιμο που λαμβάνει χώρα το Μάρτιο, τον πρώτο μήνα της άνοιξης. Σκοπός του εθίμου είναι η υποβοήθηση της βλάστησης της γης. Ανάλογα αναβλαστικά έθιμα είναι η Πρωταπριλιά στη διάρκεια της οποίας οι άνθρωποι συνηθίζουν να λένε ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουν τις βλαπτικές δυνάμεις που πιστεύουν ότι μπορεί να εμποδίσουν την ευφορία της γης, αλλά και η έξοδος στη φύση την Πρωτομαγιά η οποία συνοδεύεται από μάζεμα λουλουδιών και πλέξιμο στεφανιών από άνθη.

Ο Μάρτιος, ο πρώτος μήνας της άνοιξης έχει συνήθως άστατο καιρό. Για το λόγο αυτό και ο ελληνικός λαός έδωσε στο Μάρτη πολλά ονόματα: Μάρτης ο Κλαψόγελος, ο Πεντάγνωμος, ο Γδάρτης, ο Καψομάρτης, ο Ανοιξιάτης, ο Παλαβιάρης κ.ά., καθώς και πολλές παροιμίες: «Μάρτης, γδάρτης και καλός παλουκοκάφτης», «Ο Μάρτης μια κλαίει και μια γελά», «Αν ρίξει ο Μάρτης δυό νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα χαρά σε ?κείνον τον ζευγά που ?χει στη γη σπαρμένα», «Τον Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια» κ.ά.

Σύμφωνα με την παράδοση (όπως την κατέγραψε ο Νίκος Πολίτης το 1904) ο Μάρτης έχει δύο γυναίκες μία καλή, ανοιχτόκαρδη και γελαστή και μια σκουντουφλιάρα και θυμώδισσα που πάντα κλαίει. Κι όταν πάει στη γελαστή γίνεται κι ο καιρός γελαστός κι όταν πάει στη σκουντουφλιάρα ο καιρός χαλάει.

Σύμφωνα πάλι με το λαό οι έξι πρώτες μέρες του Μάρτη λέγονται δρίμες, γιατί λόγω του άσχημου και άστατου καιρού είναι επικίνδυνες για διάφορες ασθένειες. Επίσης οι μανάδες επειδή ξέρουν τις βλαβερές συνέπειες του ήλιου που κάνει την εμφάνισή του το Μάρτη κι η θερμοκρασία ανεβαίνει προφυλάσσουν τα παιδιά τους φορώντας τους ένα βραχιολάκι, το «Μάρτη» φτιαγμένο από άσπρη και κόκκινη συνήθως κλωστή. Τα παιδιά το φοράνε μέχρι να δούνε τα πρώτα χελιδόνια. Τότε θα κρεμάσουν το βραχιόλι στο κλαδί ενός δέντρου, για να το πάρουν τα χελιδόνια που φτιάχνουν τη φωλιά τους. Σε άλλες περιπτώσεις τα παιδιά φοράνε το «Μάρτη» μέχρι την Ανάσταση και τον κρεμάνε στο φιτίλι της λαμπάδας τους για να καεί.

Έθιμα του Μάρτη:

Τρίπολη: την παραμονή της 1ης Μαρτίου οι κάτοικοι διώχνουν το χειμώνα βάζοντας έναν ηλικιωμένο να παριστάνει τον Φεβρουάριο καβάλα σ? έναν γάιδαρο. Τα παιδιά τον ακολουθούν φωνάζοντας: «Όξω κουτσοφλέβαρε, να ΄ρθει ο Μάρτης με χαρά και με πολλά λουλούδια».

Θράκη: την πρώτη μέρα του Μάρτη οι γυναίκες σπάνε στην αυλή κεραμικά σκεύη λέγοντας: «Όξω ψύλλοι και κοριοί, μέσα ?γεια, μέσα χαρά. Έμπα καλόχρονε, έβγα κακόχρονε».

Αιάνη Κοζάνης: Τα παιδιά την πρώτη μέρα του Μάρτη και της άνοιξης τραγουδούν κάλαντα, τα Χελιδονίσματα κρατώντας ένα ξύλινο χελιδόνι στερεωμένο σε μια ξύλινη βάση.

Με τον ίδιο τρόπο καλωσορίζουν τα παιδιά την άνοιξη και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Τα τραγούδια τους παρουσιάζουν ομοιότητες και διαφορές τόσο στον στίχο όσο και τη μουσική.

Ρόδος: με παρόμοιο τρόπο (κρατώντας ένα ξύλινο χελιδόνι) λένε τα παιδιά και στη Ρόδο, τα χελιδονίσματα, ζητώντας χαρίσματα.

Χελιδόνι πέταξε, ήβρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάδησε Μάρτη, Μάρτη μου καλέ

Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Απρίλη θαυμαστέ

όσοι ?μεις οι μαθηταί μαθημένοι είμαστε

ν? αγοράζωμεν εφτά, να πωλούμε δεκαεφτά

το κρασί μες το ποτήρι και τα σύκα στο μαντήλι

και τα σύκα στο μαντήλι και τ? αυγά μες το καλάθι.

Δώστε μας την όρνιθα σας μη μας δείρει ο δάσκαλος μας

κι έχετε το κρίμα σας και την αμαρτία μας.

Που πάνω απ? το κατώφλι σας έχει μία περιστέρα

ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε καλημέρα.

Το τραγούδι της χελιδόνας όπως διασώζεται από τον Αθηναίο περί το 200μ.Χ. έχει μεγάλες ομοιότητες στον στίχο με τα σημερινά χελιδονίσματα:

«Ήλθε, ήλθε χελιδών (Ήρθε, ήρθ? η χελιδόνα)

καλάς ώρας άγουσα καλούς ενιαυτούς (φέρνοντας καλοκαιριά και καλή χρονιά)

επί γαστέρι λευκά, επί νώτα μέλαινα (στην κοιλιά της άσπρη και στη ράχη μαύρη)

Παλάθαν συ προκύκλει εκ πίονος οίκου (Πέταξε μας μια αρμαθιά απ? το πλούσιο σπίτι σου)

οίνου τε δέπαστρον, τυρών τε κάνιστρον (και μια κούπα με κρασί και πανέρι με τυρί)

και Πυρών α χελιδών και λεκιθίταν (και σταράκι η χελιδόνα και τσουρέκι)

Ουκ απωθείται. Πότερ? απίωμες ή λαβώμεθα; (Δεν περιφρονεί. Τι θα γίνει; Φεύγουμε ή παίρνουμε;)

Ει μεν τι δώσεις ει δε μη, ουκ εάσομες (Αν μας δώσεις κατιτίς, ειδαλλιώς δε φεύγουμε)

Ή ταν θύραν φέρομες ή θυπερθυρον (ή την πόρτα παίρνουμε ή τ? ανώφλι της)

Ή ταν γυναίκα ταν έσω καθημέναν (ή την κυρά που μέσα κάθεται)

μικρά μεν εστί, ραδίως νιν οίσομες (μικρή είναι κι εύκολα την παίρνουμε)

Αν δη φέρης ρι, μέγα δη τι φέρεις (κι αν μας δώσεις κατιτίς κοίτα να ?ν? της προκοπής)

Άνοιγ?, άνοιγε ταν θύραν χελιδόνι (Άνοιγε, άνοιγε την πόρτα στη χελιδόνα)

Ου γαρ γέροντες εσμέν, αλλά παιδιά (Γέροντες δεν είμαστε, είμαστε παιδιά)

Φθιώτιδα: Τα παιδιά τραγουδούν (σε ρυθμό 3/8)

Ήρθ? ο Μάρτης ο καλός κι ο Απρίλης δροσερός,

ήρθανε τρία πουλάκια και καθίσαν στα κλαδάκια

ήρθε, ήρθε η χελιδόνα, ήρθε, ήρθε η μελιδόνα.

Σήκω ?συ καλή κυρά να μας δώσεις πέντ? αυγά κι άλλα πέντε κόκκινα.

?Εχουμ? δάσκαλο καλό, έχουμ? δάσκαλο κακό

που μας δέρνει και μας κρούζει και στη φάλαγγα μας βάζει.

Πηγή: Εκπαιδευτικές Κοινότητες & Ιστολόγια ΠΣΔ. Ανασύρθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2013 από: http://blogs.sch.gr/koukoule/

 
Ρήγας Βελεστινλής (1757-1798) Σποριάς  και βάρδος της Λευτεριάς

Κάθε σπουδαίο γεγονός στην ιστορία είναι καρπός μιας μακράς διαδικασίας και μιας επώδυνης γέννας. Ένα τέτοιο γεγονός υπήρξε η Ελληνική Επανάσταση του 1821, που προέκυψε ύστερα από κυοφορία αιώνων, χάρη στη συμβολή ποικίλων παραγόντων αλλά και κάποιων δυναμικών προσωπικοτήτων, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζει αυτή του πρωτομάστορα της λευτεριάς και εθνεγέρτη ποιητή, Ρήγα Βελεστινλή.

Γέννημα και θρέμμα του Βελεστίνου στο Νομό Μαγνησίας, είδε το φως του ήλιου το 1757, στον τόπο αυτό που παλαιότερα υπήρχε η αρχαία πόλη Φεραί. Καταγόμενος από εύρωστη οικονομικά οικογένεια, διδάχθηκε εκεί τα πρώτα γράμματα και άνοιξε ο νους του, αφού το Βελεστίνο βρισκόταν στον εύφορο θεσσαλικό κάμπο και πάνω σε έναν κόμβο συγκοινωνιών που ευνοούσε τις συναλλαγές και το εμπόριο. Η παράδοση τον θέλει να συμπληρώνει την εγκύκλιο μόρφωσή του στο Ελληνομουσείον της Ζαγοράς της Πηλίου που είναι γνωστή για την ιστορική της Βιβλιοθήκη, την ιδρυθείσα το 1762 και περιέχουσα σπάνιες εκδόσεις από τα τυπογραφεία της Βενετίας, της Τεργέστης, της Βιέννης και άλλων εκδοτικών κέντρων. Κατόπιν, φαίνεται να υπηρετεί ως δάσκαλος για λίγο στο γειτονικό χωριό Κισσός.

Στο διάστημα αυτό, διαψεύδονται οικτρά οι ελπίδες των υποδούλων από τη Ρωσία με τα Ορλωφικά, και μαζί ξεσπά η εκδικητική μανία των Οθωμανών στους ραγιάδες. Το κύμα βίας που σάρωσε τη Ρωμιοσύνη, άνοιξε  βαθιά πληγή στην ευαίσθητη ψυχή αλλά και στην φλογερή ιδιοσυγκρασία του Ρήγα. Ο τόπος πια δεν τον χωρεί και το εικοσάχρονο παλικάρι μεταβαίνει στην Πόλη όπου καταφέρνει  να προσληφθεί ως «γραμματικός» του Αλέξανδρου Υψηλάντη, παππού των Υψηλάντηδων του 1821 και να επιδοθεί στη μελέτη ξένων γλωσσών, μια κατάκτηση που βοήθησε αφάνταστα στην διάχυση του έργου του. Αυτή η  ιδιότητα τον βοήθησε να επικοινωνεί απρόσκοπτα με τους ισχυρούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, του Ελληνισμού της διασποράς, αλλά και κάποιους ενδεχομένως της ευνομούμενης Ευρώπης, και σε συνδυασμό με το φαναριώτικο περιβάλλον της Κωνσταντινούπολης, συνετέλεσε στην πολιτικοκοινωνική διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, δίνοντάς του ευκαιρίες να αποκτήσει ανώτερη πολιτική μόρφωση.

Επόμενος σταθμός της πορείας του θα σταθεί το Βουκουρέστι, πρωτεύουσα της Βλαχίας, σπουδαίο κέντρο του παροικιακού ελληνισμού, όπου θα υπηρετήσει ως γραμματικός στην αυλή του Νικολάου Μαυρογένη, από τη γενιά του οποίου καταγόταν η ηρωίδα της ελληνικής Επανάστασης Μαντώ Μαυρογένους.

Το 1790 και για μισό χρόνο τον βρίσκουμε στη Βιέννη, που στάθηκε γι? αυτόν μια πραγματική αποκάλυψη. Εδώ, θα συναντήσει τη σφριγηλή δύναμη του Νέου Ελληνισμού, τον νεανικό πατριωτικό ζήλο των πλουσίων ομογενών που η γενναιοδωρία τους έφθανε στην αυτοθυσία, την οργανωτική σκέψη και τα πλούτη των αποδήμων, συνεργαζόμενα με τις πολεμικές δυνάμεις της υπόδουλης Ρωμιοσύνης. Ένας αγώνας, δίκαιος και αυτοδύναμος είχε κιόλας αρχίσει για την εθνική απελευθέρωση. Είναι η στιγμή που ο Ρήγας συνειδοτοποιεί το χρέος αλλά και τις δυνάμεις του: Ξεκινά, λοιπόν, την πρώτη συστηματική προσπάθεια πολιτικής διαπαιδαγώγησης των ομοεθνών του εκδίδοντας αρχικά δύο έργα, το «Σχολείον των ντελικάτων εραστών», που  περιλαμβάνει έξι διηγήματα με θέμα την κοινωνική και συναισθηματική χειραφέτηση και το «Φυσικής Απάνθισμα», βασισμένο σε γαλλικά και γερμανικά εγχειρίδια, με στοιχεία αστρονομίας, μετεωρολογίας, βοτανικής, ζωολογίας, ανόργανης χημείας και φυσιολογίας. Στο βιβλίο αυτό  παρέθεσε την επιγραμματική φράση «όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά». Μια φράση που αποτελεί την πεμπτουσία του ευρωπαϊκού και του νεοελληνικού διαφωτισμού, αλλά και τον καίριο άξονα της προοδευτικής κοσμοθεωρίας του Ρήγα.

Το χρονικό διάστημα 1791-1796 μεταβαίνει για τελευταία φορά στη Βλαχία όπου εκκρεμούν κάποιες  οικονομικές υποθέσεις του, υπηρετεί στην αυλή του Μιχαήλ Σούτσου ως γραμματικός και έρχεται σε επαφή με τις αρχές  της Γαλλικής Επανάστασης και τα ιδεώδη του Διαφωτισμού. Το 1796 επιστρέφει στη Βιέννη και η παρουσία του είναι τόσο έντονη και πολύπλευρη που θα καταπλήξει τους πάντες. Είναι αυτή που αποκάλυψε το πνευματικό και ηθικό του ανάστημα, τον ακάματο πατριωτικό του ζήλο, τη φιλελεύθερη φλόγα του, την ηγετική φυσιογνωμία του αγνού Οραματιστή και φλογερού εθνεγέρτη. Στη Βιέννη, χωρίς να εγκαταλείψει τις εμπορικές του δραστηριότητες,  θα τυπώσει στα 1797 την περίφημη Χάρτα του, που παρουσίαζε την ελληνική Ανατολή από τα Καρπάθια όρη και τον Δούναβη και έφθανε έως την Κρήτη, δυτικά ξεκινούσε από την Αδριατική και το Ιόνιο και ανατολικά έφθανε έως τον Εύξεινο Πόντο και την Βιθυνία της Μικράς Ασίας, δίνοντας έτσι σχήμα στο χώρο που οραματιζόταν την εγκαθίδρυση της ελληνικής Δημοκρατίας. Γιατί, ακριβώς, το όραμά του ήταν μια από κοινού εξέγερση των  βαλκανικών λαών και των καταπιεσμένων από τον Σουλτάνο Οθωμανών και η ίδρυση μιας Δημοκρατίας, βασισμένης στην ισότητα και τον αλληλοσεβασμό.  Η Χάρτα  αποτέλεσε ένα μνημειώδες εκδοτικό επίτευγμα, μία εργώδη κατασκευή  που περιείχε πολλά ιστορικά και πολιτιστικά στοιχεία. Δίπλα στα τοπωνύμια ? τα αρχαία και τα σύγχρονα ? αναγράφει ιστορικές πληροφορίες σχετικές με μάχες, μνημεία, τόπους καταγωγής επιφανών ανδρών, καταλόγους βυζαντινών αυτοκρατόρων, αρχαία επιγράμματα, παραστάσεις νομισμάτων. Μια πραγματική, πατριδογνωστική εγκυκλοπαίδεια, κατάφορτη από κάθε λογής πληροφορίες, που ερχόταν να διδάξει στον υπόδουλο ελληνισμό τί είχε, τί έχασε, τί του πρέπει.

Την ίδια χρονιά και στο ίδιο χαρακτικό εργαστήριο της Βιέννης, ο Ρήγας τύπωσε και μία χαλκογραφία με την «εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου», πλαισιωμένη με τα πρόσωπα των τεσσάρων αρχιστρατήγων του, του Πτολεμαίου, του Κασσάνδρου, του Σελεύκου και του Αντιγόνου. Η εικόνα και από μόνη της ήταν ικανή να πυροδοτήσει τις σχετικές μνήμες για τον Μεγαλέξανδρο των λαϊκών παραδόσεων και των θρύλων, που αναμόχλευε στο συλλογικό υποσυνείδητο των υποδούλων το όραμα για τον ξεσηκωμό και την απομάκρυνση των Τούρκων από τα πάτρια εδάφη.

Το φθινόπωρο του 1797, προχώρησε στην εκτύπωση επαναστατικών εντύπων σε αρκετές χιλιάδες αντίτυπα και ετοιμάσθηκε να εγκαταλείψει τη Βιέννη, παίρνοντας μαζί του όλο το υλικό. Το επανασταστικό μανιφέστο του Ρήγα ήταν ένα τετρασέλιδο σε μεγάλο σχήμα φύλλου, ξεκινούσε με τα συνθήματα που την εποχή εκείνη δονούσαν την παγκόσμια κοινότητα «Ελευθερία ?Ισοτιμία ? Αδελφότης»,  και έφερε τον τίτλο «Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μικράς Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας». Περιείχε την «Επαναστατική Προκήρυξη», τα «Δίκαια (= Δικαιώματα) του Ανθρώπου», το «Κυρίως Σύνταγμα» και έκλεινε με τον «Θούριο».

Η «Επαναστατική Προκήρυξη» ήταν ένας εμπνευσμένος και φλογερός λόγος αποτίναξης του οθωμανικού ζυγού και ανάκτησης της ελευθερίας: «Ο λαός, απόγονος των Ελλήνων, οπού κατοικεί την Ρούμελην, την Μικράν Ασίαν, τας Μεσογείους Νήσους, την Βλαχομπογδανίαν και όλοι όσοι στενάζουν υπό την δυσφορωτάτην τυραννίαν του Οθωμανικού βδελυρωτάτου δεσποτισμού, ή εβιάσθησαν να φύγουν εις ξένα βασίλεια δια να γλυτώσουν από τον δυσβάστακτον και βαρύν αυτού ζυγόν, όλοι, λέγω, Χριστιανοί και Τούρκοι, χωρίς κανέναν ξεχωρισμόν θρησκείας?», «ο μέχρι τούδε, λέγω, δυστυχής ούτος λαός, ? απεφάσισεν, ενανδριζόμενος μίαν φοράν, να ατενίση προς τον ουρανόν, να εγείρη ανδρείως τον καταβεβαρημένον τράχηλόν του και, ενοπλίζοντας εμμανώς τους βραχίονάς του με τα άρματα της εκδικήσεως και της απελπισίας, να εκβοήσει μεγαλοφώνως, ενώπιον πάσης της Οικουμένης, με βροντώδη κραυγήν, τα ιερά και άμωμα δίκαια, οπού θεόθεν τω εχαρίσθησαν δια να ζήση ησύχως επάνω εις την γην». Ακολουθούσε το κείμενο με τα «Δίκαια (=Δικαιώματα) του Ανθρώπου» που περιλάμβανε 35 άρθρα. Πηγή τους στάθηκαν τα Γαλλικά Συντάγματα, ο Ρήγας  όμως, τα επεξεργάσθηκε και τα προσάρμοσε στις ελληνικές ιδιαιτερότητες, προσθέτοντας και ορισμένα ιδανικά και αρχές, όπως για παράδειγμα το ιδεώδες της μόρφωσης, όχι μόνο ως δικαίωμα, αλλά και ως υποχρέωση όλων, και μάλιστα και για τα δύο φύλα. Στο άρθρο 22 είναι διατυπωμένο το ιδεώδες αυτό με μεστό και ουσιαστικό τρόπο: «Όλοι, χωρίς εξαίρεσιν, έχουν χρέος να ηξεύρουν γράμματα. Η Πατρίς έχει να καταστήση σχολεία εις όλα τα χωρία δια τα αρσενικά και θηλυκά παιδία. Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή, με την οποίαν λάμπουν τα ελεύθερα έθνη».

Το Κυρίως Σύνταγμα, κατόπιν, αποτελούνταν από 124 άρθρα και ήρθε να αναπληρώσει το κενό που θα άφηνε η Οθωμανική Αυτοκρατορία σε  μία επικράτεια με μεγάλη έκταση και εύρος. Παραστατικά και ευθύβολα, ο Ρήγας διατυπώνει τον πολιτικό του στοχασμό στο άρθρο 1: «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ είναι μία, με όλον οπού συμπεριλαμβάνει εις τον κόλπον της διάφορα γένη και θρησκείας. Δεν θεωρεί τας διαφοράς των λατρειών με εχθρικόν μάτι. Είναι αδιαίρετος, μ? όλον οπού ποταμοί και πελάγη διαχωρίζουν τες επαρχίες της, αι οποίαι όλαι είναι ένα συνεσφιγμένον αδιάλυτον σώμα». Στο τέλος δε, σ? ένα παράρτημα, καθοριζόταν η σημαία της «Ελληνικής Δημοκρατίας». «- Το κόκκινον σημαίνει την αυτοκρατορική πορφύραν και αυτεξουσιότητα του Ελληνικού Λαού.? Το άσπρον σημαίνει την αθωότητα της δικαίας ημών αφορμής κατά της Τυραννίας.? Το μαύρον σημαίνει τον υπέρ Πατρίδος και Ελευθερίας ημών θάνατον». Το Σύνταγμα όμως δεν θα είχε νόημα χωρίς τον Θούριο. Αυτός δίνει στον θεωρητικό του χαρακτήρα τον πρακτικό προσανατολισμό για την πραγμάτωση του κοινού στόχου: την κατάλυση της τυραννίας, την ανάκτηση της ελευθερίας και τη συγκρότηση της υπερεθνικής δημοκρατίας. Ο «Θούριος» είναι μια έμμετρη επαναστατική προκήρυξη, ένα κάλεσμα για εξέγερση όλων των βαλκανικών λαών, σύμφωνα με το όραμα του Ρήγα, που θέρμανε τις καρδιές των υποδούλων και πολύ γρήγορα, σαν τη σπίθα που γίνεται πυρκαγιά, απλώθηκε και τραγουδήθηκε  απ? όλους. Η επίδρασή του παρέμεινε ζωντανή χρόνια μετά το μαρτυρικό θάνατο του Ρήγα, όπως δηλώνει η μαρτυρία του  Γάλλου ελληνιστή Κλώντ Φωριέλ:

«Το 1817 ένας φίλος μου ταξίδευε στη Μακεδονία με την συνοδεία ενός καλόγερου. Όταν έφτασαν σ? ένα χωριό, του οποίου το όνομα δεν συγκράτησε, σταμάτησαν για ανάπαυση σ? ένα αρτοπωλείο, το οποίο ήταν συγχρόνως και το πανδοχείο της περιοχής. Ένα νέο παιδί, ένας Ηπειρώτης, τράβηξε την προσοχή τους. Το παράστημά του ήταν περήφανο, με όψη αγέρωχης ομορφιάς, του οποίου τα μπράτσα, οι γυμνές κνήμες, το στήθος, έδιναν τον τύπο της κομψότητας και του σφρίγους. Παρατήρησε με προσοχή τους δύο ταξιδιώτες και στρεφόμενος στον λαϊκό, τον ρώτησε: Ξέρεις να διαβάζεις; Εκείνος συγκατάνευσε και ο νεαρός Ηπειρώτης τον παρακάλεσε να τον ακολουθήσει σε γειτονικό αγρό. Κάθισαν σ? έναν σωρό από πέτρες. Το παιδί τότε έβαλε το χέρι του στον κόρφο του και έβγαλε κάτι, που ήταν δεμένο μ? έναν σπάγκο. Ήταν ένα μικρό βιβλίο, ο Θούριος του Ρήγα. Το δίνει στον ξένο και τον παρακαλεί να του το διαβάσει. Ο ταξιδιώτης το πήρε και άρχισε να το απαγγέλει με στόμφο. Ύστερα από λίγα λεπτά σήκωσε τα μάτια του και έμεινε έκπληκτος». (Συνεχίζω στην καθαρεύουσα). «Ο ακροατής του δεν ήτο πλέον ο ίδιος άνθρωπος. Το πρόσωπόν του εφαίνετο φλογισμένον και όλα τα χαρακτηριστικά του απέδιδον έξαρσιν. Τα μισοανοικτά του χείλη εδονούντο. Χείμαρρος δακρύων έπιπτεν από τα μάτια του, ενώ το σκιώδες στήθος του εταράσσετο και συνεσπάτο». «Για πρώτη φορά ακούς να σου διαβάζουν το βιβλιαράκι αυτό; ρωτά ο ταξιδιώτης. Όχι, του απαντά σκουπίζοντας τα μάτια του με την ανάστροφη της παλάμης του. Το έχω ακούσει πολλές φορές. Παρακαλώ τους διαβάτες και μου το διαβάζουν συχνά? Και πάντοτε κλαις; Ναι, πάντοτε?»

Δυστυχώς, όμως, μια πράξη προδοσίας οδήγησε τον Ρήγα στα χέρια της αυστριακής αστυνομίας, στην Τεργέστη, στις 19 Δεκεμβρίου 1797. Ένας Κοζανίτης έμπορος, συνεταίρος του φίλου και συνεργάτη του, Αντώνη Κορωνιού, άνοιξε τρία κιβώτια με έντυπο επαναστατικό υλικό και από μικροψυχία κινούμενος ειδοποίησε τις Αρχές. Σύμφωνα με τις ενδείξεις που προέκυψαν από τις ανακρίσεις της αυστριακής αστυνομίας, το επαναστατικό σχέδιο του Ρήγα προέβλεπε να μεταβεί ο ίδιος στο Μωριά για να ξεσηκώσει τους περήφανους Μανιάτες και έτσι να απελευθερώσει όλη την Πελοπόννησο. Κατόπιν να εισβάλει στην Ήπειρο και σε συνεργασία με τους Σουλιώτες να απελευθερώσει και την επαρχία αυτή. Όλοι οι επαναστατημένοι Έλληνες με την ίδια τακτική και στρατηγική θα προχωρούσαν στην συνέχεια ανατολικά, για να απελευθερώσουν την Μακεδονία, την Αλβανία, την κυρίως Ελλάδα και ύστερα τις υπόλοιπες περιοχές.Τη σύλληψη,  ακολούθησε η μεταφορά του Ρήγα στην Βιέννη. Εκεί, στις 27 Απριλίου 1798, ισχυρή φρουρά  τον παρέλαβε σιδηροδέσμιο με  επτά συντρόφους του, για να τους οδηγήσει στο κοντινότερο μεθοριακό φυλάκιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στο Βελιγράδι. Αρχικά τους οδήγησε στο Σεμλίνο, παραδουνάβιο φρούριο της Αυστρίας, και στις 10 Μαΐου 1798 τους παρέδωσε «επί αποδείξει» στον Τούρκο διοικητή του αντικρινού Βελιγραδίου, ο οποίος τους φυλάκισε στο παραποτάμιο φρούριο της πόλης, στον πύργο Νεμπόισα. Ο θάνατος ήρθε ύστερα από περίπου 40 ημέρες (24 Ιουνίου 1798) σκληρών βασανιστηρίων και πόνου. Ήταν η τελευταία πράξη μίας τραγικής ιστορίας σε βάρος του Ελληνισμού.

Σήμερα, που ζώντας σε μια χαοτική, διαδικτυακή πολλές φορές, πραγματικότητα, αναζητάμε πρότυπα να πιαστούμε και να μη βουλιάξουμε, αξίζει  να μνημονεύσουμε τα ονόματα αυτών των  νέων σε ηλικία εθνομαρτύρων:

Ρήγας  Βελεστινλής-40 ετών

Ευστράτιος Αργέντης, έμπορος από τη Χίο, ετών 31

Δημήτριος Νικολίδης,γιατρός από τα Γιάννενα, ετών 32

Αντώνιος Κορωνιός, έμπορος και λόγιος από τη Χίο, ετών 27

Ιωάννης Καρατζάς, λόγιος από τη Λευκωσία της Κύπρου, ετών 31

Θεοχάρης Τουρούντζιας, έμπορος από τη Σιάτιστα, ετών 22

Ιωάννης Εμμανουήλ, φοιτητής ιατρικής, από την Καστοριά, ετών 24

Παναγιώτης Εμμανουήλ, αδελφός του προηγούμενου, υπάλληλος του Αργέντη, ετών 22

Οι αιώνες διαβαίνουν, η ιστορική έρευνα συνεχίζεται  και πολύ μελάνι έχει χυθεί και χύνεται ακόμη, για το όραμα του Ρήγα,  για τις επιδράσεις και τον προσανατολισμό του. Ο Ρήγας με χίλιους τρόπους μας έδειξε ότι ήθελε να επικοινωνήσει όχι μόνο με τους Έλληνες ούτε μόνο με τους βαλκανικούς λαούς, για να κινήσει επανάσταση και να θεμελιώσει νέο μοντέλο Πολιτείας, την Οικουμενική. Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι μαζί του και με την Ιστορία, οφείλουμε να παραδεχθούμε πως από τρεις πηγές άρδευσε τις ιδέες του, αυτός  ο ευγενικός βλαστός της Ρωμιοσύνης: Πρώτα, από τη βυζαντινή παράδοση, που κληροδότησε τους θρύλους και την ελπίδα για την Ανάσταση του Γένους και κυρίως το σχήμα του οικουμενικού κράτους, της υπερεθνικής αυτοκρατορίας?  κατόπιν, από το αρχαιοελληνικό ιδεώδες, που έδωσε πρότυπα στην Ευρώπη και την οδήγησε στον κλασσικό ελληνισμό? και τέλος, από τις επαναστατικές ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και τα πανανθρώπινα ιδανικά της Ελευθερίας, της Ισότητας και της Αδελφοσύνης, που περιορίστηκαν βέβαια στα πλαίσια του εθνικού κράτους. Αυτό το υπερεθνικό όραμα του Ρήγα, όπου όλοι οι Βαλκάνιοι, ακόμη και οι Τούρκοι που νιώθουν καταπιεσμένοι από τη σουλτανική τυραννία, θα ζουν μονιασμένοι και ισότιμοι, αποτυπώνεται σ? ένα σχετικά άγνωστο ποίημα του Νίκου Καζαντζάκη, που τόσο πόνεσε την αιώνια σταυρωμένη ράτσα του  και  θα ακούσουμε ευθύς αμέσως:

Μια μέρα,  αδέρφια, στο καράβι μου ήρθε ο Ρήγας

Και κάτσαμε στην πρώρα να τα πούμε.

Νύχτωνε πιά, τα φώτα στο Τριέστι ανάψαν

κι εμείς, σα δυο σπουργίτια στη φωλιά χωμένοι,

σιγά σιγά,μη νας ακούσουνε οι σπιούνοι,

μιλούσαμε και κλαίγαμε αγκαλιά με γλύκα,

της Λευτεριάς κρυφά τραγούδια κελαηδώντας.

Λόγια πολλά δεν είπαμε, όχι, μα θυμούμαι

ακέρια η θάλασσα μαζί μας τραγουδούσε?

κι ανοίξαν οι ουρανοί από πάνω μας και ξάφνου

με τα τζαμιά, με τα παλάτια, τους μπαξέδες,

με την Αγια- Σοφιά, κατέβη ανάμεσά μας

όλο αίματα, γιομάτη μυρουδιές, η Πόλη.

Κι εμείς γελώντας και θρηνώντας, τις αγκάλες

στ? όραμα επλώναμε, και νιώθαμε στα χέρια

και στα μαλλιά και γύρα απ? τ? ανοιχτά μελίγγια,

του ανατολίτικου του γιασεμιού τη γλύκα.

Κι ο Ρήγας μ? άρπαξε, με φίλησε, κι αρχίζει

να τραγουδάει τα πέντε αδέλφια, τα Μπαλκάνια,

και την καρδιά τους, την πεντάμορφη την Πόλη.

Μπορεί βέβαια ο Ρήγας να διάβηκε τις όχθες του Αχέροντα, δεν πέρασε όμως στη λησμοσύνη. Ο σπόρος που έσπειρε, έπεσε σε γη γόνιμη και γρήγορα καρποφόρησε? η επανάσταση έγινε, χωρίς βέβαια να πραγματοποιηθεί το όραμά του, τόσο που ορισμένοι ιστορικοί μιλούν για το ανολοκλήρωτο 21. Τα πρώτα χρόνια μετά την Απελευθέρωση, ήταν συνηθισμένο θέαμα στα καφενεία της χώρας μια έγχρωμη λιθογραφία που παρίστανε το Ρήγα από τη μια και τον Αδαμάντιο Κοραή από την άλλη, να ανασηκώνουν την καταταλαιπωρημένη από τα δεινά της σκλαβιάς Ελλάδα,ανάμεσα σε σωρούς ερειπίων κάτω από το άγρυπνο μάτι της Θείας Δικαιοσύνης. Όμως, μέχρι και  σήμερα, ο πρωτεργάτης της λευτεριάς εξακολουθεί να εμπνέει και να γίνεται οδοδείκτης στην πορεία των λαών προς την ανεξαρτησία και  τη δημοκρατία. Το 1987 ιδρύθηκε η Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, που σε συνεργασία με πανεπιστήμια και δασκάλους βαλκανικών χωρών διοργανώνει συνέδρια και παρουσιάζει ένα πλούσιο εκδοτικό έργο για τον πρωτομάρτυρα της λευτεριάς. Το 1998, διακόσια χρόνια από την εκτέλεσή του, όσο κι αν μας φαίνεται παράξενο, τον τίμησε η Χιλή, μια χώρα της Λατινικής Αμερικής, μ? ένα βιβλίο- αφιέρωμα στο βίο και το έργο του, γιατί θεωρήθηκε ότι έχει μία κοινή πορεία με τον μάρτυρα της λατινοαμερικανικής ελευθερίας Φρανθίσκο ντε Μιράνδα, που εξέφρασε πριν από τον Μπολιβάρ την ιδέα της ανεξαρτησίας και της ενότητας της Λατινικής Αμερικής  τον 18^ο και 19^ο αι., όπως ακριβώς και ο Ρήγας, συντάσσοντας ένα σύνταγμα με βαθιά ανθρωπιστική και δημοκρατική βάση. Ο Φρανθίσκο ντε Μιράνδα σπούδασε Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Καράκας και υπήρξε βαθύς γνώστης και μελετητής της αρχαίας ελληνικής και λατινικής παράδοσης. Στα 1786 ήρθε στην Ελλάδα, αγόρασε ένα σπίτι στην Αθήνα, στη γη που γεννήθηκε η λευτεριά, όπως έλεγε, και κατόπιν περιόδευσε στη Σμύρνη, στην Κωνσταντινούπολη και στη Ρωσία, όπου συναντάται με τον δάσκαλο του Γένους Ευγένιο Βούλγαρι, με τον οποίο μοιράζεται τις επαναστατικές ιδέες και τα οράματά του. Ιδιαίτερης βαρύτητας φρονούμε πως είναι και η αναφορά του Τούρκου ιστορικού Αχμέτ Ρασίμ στα 1910, ο οποίος στην «Εικογραφημένη Ιστορία της Τουρκίας» έγραψε για τον Ρήγα και το τέλος του: «Η αμερόληπτος ιστορία σέβεται και τιμά πάντοτε τον πατριώτην τούτον και αναγράφει αυτόν εις τας σελίδας της, όπως χρησιμεύσει ως λαμπρόν παράδειγμα προς μίμησιν εις τα παιδιά των Οθωμανών».

Κλείνοντας, θέλουμε να δώσουμε το λόγο στον εθνικό μας ποιητή, τον Διονύσιο Σολωμό, που μπορεί να μην πήρε όπλο στα χέρια του, έκανε όμως όπλο τη γραφίδα του και έζησε με όλο του το είναι την ουσία του Αγώνα. Ζωντανεύουν λοιπόν μπροστά του  σκηνές και πρόσωπα και γράφει μιλώντας για την ελευθερία:

Μόλις είδε την ορμή σου ο ουρανός που για τσ? εχθρούς
εις τη γη τη μητρική σου έτρεφ? άνθια και καρπούς,

εγαλήνεψε· και εχύθει καταχθόνια μια βοή,
και του Ρήγα σού απεκρίθη πολεμόκραχτη η φωνή.

΄Ολοι οι τόποι σου σ? εκράξαν χαιρετώντας σε θερμά,
και τα στόματα εφωνάξαν όσα αισθάνετο η καρδιά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ  Λ. Ι. ΒΡΑΝΟΥΣΗ  ΕΚΔ. ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣ ΔΙΑΔΟΣΙΝ ΩΦΕΛΙΜΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

2. Ρήγας ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ

ΔΙΑΦΩΤΙΣΤΗΣ, ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ, ΜΑΡΤΥΡΑΣ

Ε(λευθεροτυπία) ΙΣΤΟΡΙΚΑ

3.  Ο Ρήγας πίσω από τον Βελεστινλή

Σειρά: ΗΓΕΤΕΣ

Επιμέλεια: Πασχάλης Κιτρομηλίδης

Καθημερινή

Το Video της γιορτής:

Video λήψη-μοντάζ: Λαγουδάρης Θάνος

Στο πλαίσιο προγράμματος Erasmus+ με θέμα την εκπαίδευση των παιδιών των μεταναστών καθώς και παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες, Τούρκοι Εκπαιδευτικοί από την Μερσίνη ήρθαν να επισκεφτούν την πόλη μας. 

Από Ελληνικής πλευράς, στο πρόγραμμα αυτό συμμετέχει το 1ο ΕΠΑΛ Καβάλας που είναι και το σχολείο υποδοχής.

Σήμερα, Τρίτη 21/3 /2017, οι Τούρκοι Εκπαιδευτικοί  επισκέφθηκαν και το 6ο Λύκειο και αντάλλαξαν απόψεις με τους εκπαιδευτικούς του σχολείου μας.

Η χορωδία του σχολείου μας τους καλωσόρισε με τα "Χελιδονίσματα", τα κάλαντα της Άνοιξης.

Στη συνέχεια, οι εκπαιδευτικοί της γειτονικής χώρας, επισκέφθηκαν μια αίθουσα διδασκαλίας όπου είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν και με τους μαθητές.

Δευτέρα 30 Ιανουαρίου σήμερα, βρεθήκαμε και πάλι στην αγκαλιά του σχολειού μας. Επιθυμητή και ζεστή για κάποιους, βαρετή και αποκρουστική για άλλους, μας περίμενε όπως κάθε μέρα, για μια ξεχωριστή μέρα. Δεν είναι αργία, μα ούτε κι απεργία? είναι γιορτή, και μάλιστα λαμπρή, όλων όσων κινούμαστε και αναπνέουμε εδώ μέσα, μοιραζόμαστε τις ελπίδες και τις ανησυχίες μας, αγωνιζόμαστε να κατακτήσουμε τη γνώση και να την μετουσιώσουμε σε αληθινή ζωή. Είναι η γιορτή των Τριών Ιεραρχών, των Καππαδοκών Πατέρων της Εκκλησίας μας, Αγίων Βασιλείου, Γρηγορίου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου, που η ζωή τους στάθηκε μια αδιάκοπη παίδευση.

Πιστεύοντας βαθιά πως η αληθινή τιμή των Αγίων είναι η μίμησή τους, δεν θα σας βομβαρδίσουμε με βιογραφικά στοιχεία ούτε με το πλούσιο συγγραφικό φιλανθρωπικό τους έργο? θα μιλήσουμε όμως για έναν άξιο παιδαγωγό, λησμονημένο και αδίκως συκοφαντημένο που βάδισε στα χνάρια τους, προσφέροντας άπλερη την αγάπη του στα παιδιά και στην τοπική κοινωνία, όπου εργάστηκε, τον Θεόδωρο Κάστανο.

Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως δεν υπάρχουν κι άλλες αξιόλογες μορφές στο παιδαγωγικό στερέωμα που αξίζει να μνημονευτούν? είναι αρκετοί αυτοί που διαδραμάτισαν έναν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των εκπαιδευτικών πραγμάτων και βοήθησαν στην εδραίωση και αναγέννηση κάθε παιδευτικής προσπάθειας με έναν θετικό προσανατολισμό για την κοινωνία και το έθνος. Επειδή όμως αυτοί με τον ένα ή άλλο τρόπο έγιναν γνωστοί, εμείς επιλέξαμε ν? αρχίσουμε από τον πιο άγνωστο πριν τον σκεπάσει η λήθη του χρόνου.

Γέννημα και θρέμμα της Χίου προς τα τέλη του 19^ου αι., το 1888, ο Θεόδωρος Κάστανος αποφοίτησε από το Γυμνάσιο της Χίου, φυσική συνέχεια της ιστορικής Σχολής της Χίου, και το 1907 τον βρίσκουμε δάσκαλο στο χωριό Παρπαριά και κατόπιν στο χωριό Βίκι του νησιού του. Εκεί, ανέπτυξε εξαιρετική ενδοσχολική και εξωσχολική δράση. Στο Βίκι έπεισε τους κατοίκους να φέρουν νερό στο χωριό από μακριά με σωλήνες. Οι υποδομές στα χρόνια εκείνα ήταν μηδαμινές? όρισε λοιπόν μία επιτροπή και με επικεφαλής τον ίδιο, πήγαν στη Σμύρνη το καλοκαίρι του 1910, αγόρασαν τους σωλήνες και τους μετέφεραν με πλοίο στο λιμάνι της Χίου. Από κει τους φόρτωσαν σε μουλάρια, τους πήγαν στο χωριό και τους τοποθέτησαν με προσωπική εργασία έχοντας μπροστάρη το δάσκαλό τους. Φρόντισε δε, γενικότερα να εξωραΐσει το χωριό, πρωτοστατώντας σε δενδροφυτεύσεις, στη διαμόρφωση του κεντρικού δρόμου και της κεντρικής πλατείας. Στο μεταξύ όμως, λίγο μετά, στα 1912, ξέσπασε η θύελλα των Βαλκανικών Πολέμων κι ο νεαρός δάσκαλος κατατάχθηκε στα σώματα των εθελοντών μέχρι την απελευθέρωση.

Το 1913 είναι μια χρονιά ? σταθμός που βρίσκει τον Κάστανο στη Γερμανία, για να σπουδάσει Παιδαγωγικά και Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Ιένας, παρακολουθώντας κατόπιν και μαθήματα Πειραματικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Εκεί, έρχεται σε επαφή με μία ομάδα παιδαγωγών που υποστηρίζουν θεωρητικά και πρακτικά το Σχολείο Εργασίας και υιοθετεί τις απόψεις τους, τις οποίες εφαρμόζει για μικρό χρονικό διάστημα το 1920, στο Διδασκαλείο Θηλέων της Θεσσαλονίκης. Μία «δυσμενής» μετάθεση που υποκινήθηκε από τη μικροψυχία συναδέλφων, με την ανάμειξη και των πολιτικών αρχών, θα οδηγήσει τα βήματά του στους Επιβάτες της Ανατολικής Θράκης, όπου τον Οκτώβρη του 1921 αναλαμβάνει τη διεύθυνση του Αρχιγένειου Διδασκαλείου Θηλέων, του παιδευτικού ιδρύματος που προετοίμαζε τις νεαρές δασκάλες να ξεχυθούν στις πόλεις και στα χωριά της περιοχής και να λειτουργήσουν ως πνευματικοί φάροι για μικρούς και μεγάλους.

Τα Αρχιγένεια Εκπαιδευτήρια ιδρύθηκαν το 1857 από τον γιατρό του Σουλτάνου Αμπντούλ Μετζίτ και Καθηγητή της Ιατρικής Σχολής Κωνσταντινουπόλεως, Σαράντη Αρχιγένη, Επιβατηνού στην καταγωγή. Επρόκειτο για ένα εκπαιδευτικό συγκρότημα που περιελάμβανε το Αρχιγένειο Διδασκαλείο Θηλέων και το Οικοτροφείο που ιδρύθηκαν το 1857, το Ελένειο Γυμνάσιο Αρρένων που ιδρύθηκε το 1868, και το Αρχιγένειο Νηπιαγωγείο και Ορφανοτροφείο που ιδρύθηκε το 1873. Δυστυχώς, παρά την τεράστια περιουσία του ιδρυτή τους που μπορούσε να εξασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία τους, οι κληρονόμοι δεν στάθηκαν ικανοί «οικονόμοι» και όταν έφτασε ο Κάστανος λειτουργούσε μόνο το Διδασκαλείο Θηλέων κι αυτό με πολλά προβλήματα.

Κοντά σ?αυτά, είχε να αντιμετωπίσει τα τεράστια εθνικά προβλήματα της περιόδου εκείνης και την εθελοτυφλία έως αδιαφορία του επίσημου ελληνικού κράτους. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι, η συνθήκη του Βουκουρεστίου στα 1913, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η συνθήκη του Νεϊγύ (1919) και η συνθήκη των Σεβρών (1920), μαζί με τις βουλγαρικές διεκδικήσεις, τον νεοτουρκικό εθνικισμό και τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων, δημιουργούσαν μία ασφυκτική ατμόσφαιρα στην Ανατολική Θράκη με κύριο χαρακτηριστικό την ανασφάλεια των πληθυσμών.

Σ? αυτό το κλίμα κλήθηκε ο Κάστανος να διευθύνει το Διδασκαλείο τον Οκτώβρη του 1921, φανερώνοντας το παιδαγωγικό του ανάστημα. Εργάστηκε από την αρχή ακάματα για την αναδιοργάνωσή του έχοντας ως πρότυπο το Αρσάκειο Διδασκαλείο και φρόντισε για την πλήρωση των θέσεων του διδακτικού προσωπικού, οργανώνοντας επιμορφωτικά μαθήματα στη διάρκεια του καλοκαιριού για τις απόφοιτες ώστε αυτές να διαθέτουν το αναγκαίο υπόβαθρο, για να διδάξουν την ελληνική γλώσσα στους ελληνόπαιδες αλλά και σε ξενόφωνα χωριά. Πολύ γρήγορα, με τη σύμπραξη των μαθητριών του, δημιούργησε έναν ξεχωριστό σχολικό κήπο, προσφέροντας και πρακτική γνώση, εμπλούτισε τη σχολική βιβλιοθήκη που λειτούργησε σαν μια κυψέλη δημιουργίας, και οργάνωσε ξεχωριστούς εκπαιδευτικούς περιπάτους. Φρόντισε ακόμη να κινητοποιήσει το ενδιαφέρον των γονέων για την πορεία των παιδιών τους αλλά και το χώρο του διδακτηρίου, καλώντας τους συχνά και συζητώντας παιδαγωγικά θέματα.

Ποίημα Κωστή Παλαμά

Σμίλεψε πάλι, δάσκαλε, ψυχές

Σ?ίλεψε πάλι, δάσκαλε, ψυχές! 
Κι ότι σ?από?εινε ακό?η στη ζωή σου, 
μην τ? αρνηθείς! Θυσίασέ το ως τη στερνή πνοή σου! 
Χτίσ? το παλάτι, δάσκαλε σοφέ! 

Κι αν λίγη δύνα?η ?έσ? το κορ?ί σου ?ένει, 
μην κουρασθείς. Είν? η ψυχή σου ατσαλω?ένη. 
Θέ?ελα βάλε τώρα πιο βαθειά, 
ο πόλε?ος να ?η ?πορεί να τα γκρε?ίσει. 

Σκάψε βαθειά. Τι κι? αν πολλοί σ? έχουνε λησ?ονήσει; 
Θα θυ?ηθούνε κάποτε κι αυτοί 
τα βάρη που κρατάς σαν Άτλαντας στην πλάτη. 
Υπο?ονή! Χτίζε, σοφέ, της κοινωνίας το παλάτι ...

Το ειλικρινές όμως ενδιαφέρον του για το σχολείο και τις μαθήτριές του φάνηκε κυρίως το 1922, όταν, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, ακολούθησε η υπογραφή του πρωτοκόλλου των Μουδανιών το Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς, που όριζε την βαθμιαία αποχώρηση του ελληνικού στρατού και τις προθεσμίες αποχώρησης του ελληνικού πληθυσμού της Ανατολικής Θράκης. Μπορεί κανείς να φανταστεί τον πανικό που επικράτησε και λόγω της γεωγραφικής θέσης των Επιβατών αλλά και του αμιγούς ελληνικού πληθυσμού τους, που γρήγορα κατέστησε την πόλη στόχο των τουρκικών συμμοριών. Κατά την τραγική αυτή συγκυρία, ο Κάστανος έδειξε για άλλη μια φορά το πατριωτικό του ήθος και το υψηλό αίσθημα ευθύνης που τον διακατείχε. Απηύθυνε έκκληση στους κατοίκους, μαζί με τα υπάρχοντά τους να μεταφέρουν κάτι από σχολείο: βιβλία, εποπτικά μέσα, όργανα χημείας. Έθαψε με τη βοήθεια των μαθητριών του πολλές εικόνες από τις εκκλησιές των Επιβατών γιατί ήταν αδύνατον να μεταφερθούν όλες στην Ελλάδα, εφοδίασε τις μαθήτριες του Διδασκαλείου με αποδεικτικά σπουδών και μετέφερε ο ίδιος το Αρχείο των Εκπαιδευτηρίων καθώς και μερικά πολύτιμα βιβλία στην Ελλάδα, συνοδευόμενος από τη γυναίκα του που είχε πρόσφατα γεννήσει την πρώτη τους κόρη.

Επόμενος σταθμός της διδασκαλικής του πορείας στάθηκε η Παλαιά Ορεστιάδα (Καραγάτς), στη δυτική όχθη του Έβρου, στην οποία διηύθυνε το Παρθεναγωγείο που προέκυψε από τη συγχώνευση του Αρχιγένειου και του Ζάππειου Ανώτερου Παρθεναγωγείου της Αδριανούπολης. Και εκεί εργάστηκε ευσυνείδητα, αφού προσπάθησε να ρθει σε επικοινωνία με τις προσφυγικές πια οικογένειες των παλιών του μαθητριών ώστε αυτές να συνεχίσουν τη φοίτησή τους.

Δυστυχώς όμως τον περίμενε ένας νέος ξεριζωμός αφού με τη συνθήκη της Λοζάνης η Παλαιά Ορεστιάδα παραχωρήθηκε στην Τουρκία, και ο Κάστανος βρέθηκε το Σεπτέμβρη του 1923 στην Αλεξανδρούπολη, όπου κατόρθωσε μετά από πολύ αγώνα να ιδρύσει το Διδασκαλείο Θηλέων Θράκης, πρόδρομο της σημερινής Παιδαγωγικής Ακαδημίας της πόλης. Και στην Αλεξανδρούπολη απευθύνθηκε στον προσφυγικό κόσμο, γιατί δεν ήθελε να αποκλειστεί από τη μόρφωση και γι? αυτό το σκοπό μάλιστα ίδρυσε και Οικοτροφείο για τα άπορα κορίτσια, προσφυγοπούλες και μη. Είναι ενδεικτικά όσα κατέθεσε η Αικατερίνη Παπαδοπούλου ? Γιαννικάκη, μαθήτρια του Κάστανου στο Αρχιγένειο Επιβατών, στο Διδασκαλείο της Θράκης και δασκάλα κατόπιν στο Πρότυπο Δημοτικό Σχολείο του Διδασκαλείου της Αλεξανδρούπολης: «Με τα πενιχρά μέσα που προσέφερε το κράτος, ο Θεόδωρος Κάστανος μας μάζεψε, σκορπισμένα πουλιά, θύματα της προσφυγιάς και μας έσωσε. Δεν ήτανε για μας μόνο Διευθυντής, ήτανε ο πατέρας που φρόντιζε για όλα? Άνοιξε ένα φτωχότατο Οικοτροφείο και μας κράτησε εκεί και σπουδάζαμε». Θα ήταν δε παράλειψη να μην τονίσουμε τη σημασία της ίδρυσης του Διδασκαλείου της Θράκης και της αποφοίτησης διδασκαλισσών από αυτό, αφού ο πληθυσμός αυξήθηκε κατακόρυφα με τον ερχομό των προσφύγων και υπήρχε ανάγκη να ιδρυθούν και να επανδρωθούν σχολεία παντού.

Τραγούδι Πυθαγόρα:

Προσφυγιά

Πάνε κι έρχονται καράβια
φορτωμένα προσφυγιά
βάψαν τα πανιά τους μαύρα
τα κατάρτια τους μαβιά

Σε ποια πέτρα σε ποιο χώμα
να ριζώσεις τώρα πια
κι απ? το θάνατο ακόμα
πιο πικρή είσαι προσφυγιά

Πού να βρίσκεται ο πατέρας
ψάχνει η μάνα για παιδιά
μας εσκόρπισε ο αγέρας
σ' άλλη γη σ? άλλη στεριά

Σε ποια πέτρα σε ποιο χώμα
να ριζώσεις τώρα πια
κι απ? το θάνατο ακόμα
πιο πικρή είσαι προσφυγιά

Τον Σεπτέμβριο του 1925 τον βρίσκουμε με αναγκαστική μετάθεση στο Μονοτάξιο Διδασκαλείο της Καστοριάς, μιας περιοχής ανεπιθύμητης για τους πολλούς, που ήθελαν να βολεύονται κοντά στα κέντρα εξουσίας. Ο Κάστανος, αν και είχε αξιοζήλευτη επιστημονική κατάρτιση, ποτέ δεν παραπονέθηκε και κυρίως δεν περιφρόνησε τους τόπους που εργάστηκε και τους ανθρώπους τους. Έδειξε ήθος και μεγαλείο ψυχής ακόμη και σε κάποια σπιθαμιαία αναστήματα στο χώρο της εκπαίδευσης που επεδίωξαν να τον βλάψουν με όπλο τη συκοφαντία, στη συνείδηση όμως των μαθητών του έμεινε ένας ιδανικός δάσκαλος. Σταθερή επιδίωξή του στάθηκε εκεί η δημιουργία μιας πλούσιας σχολικής ζωής που δεν θα λειτουργούσε εις βάρος του διδακτικού προγράμματος. Κύριο μέλημά του στάθηκε η καλλιέργεια του εθνικού, κοινωνικού, αισθητικού, θρησκευτικού φρονήματος των μαθητών, μέσω του θεάτρου, της μουσικής και της απαγγελίας. Φρονούσε ο ίδιος, πως με τις εθνικές γιορτές οι ξερές γνώσεις μεταβάλλονταν σε βιώματα και τα ηθικά και πατριωτικά παραγγέλματα σε συναισθήματα που γίνονταν κίνητρα για δράση. Ιστορικές έμειναν και οι θεατρικές παραστάσεις που διοργάνωσε όπως μαρτυρούν δημοσιεύματα του τοπικού τύπου. Δεν ήταν μόνο άρτιο το καλλιτεχνικό τους αποτέλεσμα που ήταν καρπός συλλογικής δουλειάς, μα και το γεγογός ότι τα λιγοστά έσοδα από το συμβολικό εισιτήριο τα διέθετε για κοινωφελείς σκοπούς. Οι παραστάσεις δε και οι συναυλίες δεν δίνονταν μόνο στην πόλη της Καστοριάς, αλλά συχνά δάσκαλος και μαθητές θυσίαζαν τα Σαββατοκύριακά τους, για να βρεθούν στην ύπαιθρο, στα γύρω χωριά και στις κωμοπόλεις. Έτσι παρουσιάζεται στη Φλώρινα και στο Άργος Ορεστικό το κωμειδύλλιο «Καπετάν Γιακουμής», τα έσοδα του οποίου διατίθενται υπέρ της αεροπορικής αμύνης και των νυκτερινών σχολείων της Μακεδονίας. Το 1927 είναι μια ιδιαίτερα δημιουργική χρονιά με πολλές εκδηλώσεις, μ? ένα μεγάλο αφιέρωμα στον παιδαγωγό Ιωάννη Πεσταλότσι και μια μεγάλη προσφορά στην τοπική κοινωνία: 2.000 δραχμές, ποσό σεβαστό την εποχή εκείνη, για την ανέγερση μνημείου προς τιμήν του Παύλου Μελά. Ο Κάστανος είναι αυτός που θα ανασύρει από τη λησμονιά τη θυσία του παλικαριού, θα επισκεφθεί με τους μαθητές του την Στάτιστα και τον τάφο του ήρωα και θα κινητοποιήσει τις αρχές, νομάρχη και μητροπολίτη, να αποδώσουν τις πρέπουσες τιμές στον ήρωα. Αυτή η ίδια πράξη θα προκαλέσει όμως το φθόνο κάποιων παραγόντων ενός τοπικού συλλόγου, που θα ξεκινήσει την κατασυκοφάντηση του Κάστανου. Απτόητος συνέχισε και με δική του πρωτοβουλία στήθηκε στην πόλη και ο ανδριάντας του δημοτικιστή ποιητή Αθανάσιου Χριστόπουλου.

Μια άλλη πτυχή του έργου του που δείχνει το ενδιαφέρον του για την τοπική κοινωνία και τον αγώνα του να εμπλέξει ουσιαστικά το σχολείο με την κοινωνία και αντίστροφα, είναι η καθιέρωση κυριακάτικων διαλέξεων, αρχικά με παιδαγωγικά θέματα και αργότερα κοινωνικά και επιστημονικά για όλους. Η θέση της γυναίκας στη σημερινή εποχή, Η αθανασία της ψυχής, Περί της φθίσεως, Περί μελισσοκομίας, είναι μερικά από τα θέματα που παρουσιάστηκαν.

Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια άλλη δραστηριότητά του, η δημιουργία του Σχολικού Κήπου. Ο Κάστανος είχε από τα μικρά του χρόνια γνώσεις δενδροκομίας και μελισσοκομίας, κληρονομημένες από το συγγενικό του περιβάλλον. Θεωρούσε πρώτιστο καθήκον του δασκάλου να καλλιεργήσει τις πρακτικές κλίσεις και δεξιότητες των μαθητών του, ενδυναμώνοντας την παρατηρητικότητά τους και την αγάπη τους στη φυσική δημιουργία. Η ενασχόληση με τα λουλούδια και τα δέντρα είναι ένας παράγοντας σωματικής και ψυχικής ισορροπίας για τον Κάστανο, που προσφέρει την απαραίτητη ανάπαυλα στο πνεύμα και κάνει τον άνθρωπο πιο προσγειωμένο και συνάμα ευαίσθητο φέρνοντας τον σε επαφή με τη γη. Την αντίληψη αυτή, έκανε πράξη και κατά τη διάρκεια μαθημάτων στην ύπαιθρο, αφού πίστευε ότι το σχολείο οφείλει να δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να αντιλαμβάνονται τα πράγματα με εποπτικές παραστάσεις, ιδιαίτερα στα φυσιογνωστικά μαθήματα.

Τραγούδι. Στίχοι: Γιώργος Φραντζολάς:

Το θρόισμα του ανέμου

Το θρόισμα του ανέμου όσο αργεί
πνιγόμαστε σ? απύθμενο σκοτάδι
οι κάμποι μας δεν έχουνε σοδειά
και η γνώση μας μουγκά παιδιά γεννάει.

Μα όσοι από ορμή νεανική
την άνοιξη με το αίμα τους πληρώνουν
κι ενώ οι άλλοι νιώθουμε γυμνοί
με μιαν παλιά αγάπη ανταμώνουν.

Σαλπάραν με την αύρα τη λεπτή
τους ραίνουν ανοιξιάτικες σταγόνες
η θάλασσα τους πλένει το κορμί
κι η γη τους στεφανώνει μ? αμπελώνες.

Δεν υπήρχε βέβαια καλύτερη ευκαιρία να πραγματωθεί αυτή η επαφή με τη φύση από τις σχολικές εκδρομές. Τις είδε κι αυτές ως ένα μέσο παιδείας, και προτιμώντας τα γειτονικά χωριά, έφερνε έτσι σε επαφή τους μελλοντικούς δασκάλους με τους χωρικούς, δίνοντας την ευκαιρία να ανταλλάξουν γνώσεις. Πιο εμπειρικές των χωρικών, πιο επιστημονικές και θεωρητικές των μαθητών, που είχαν όμως κοντά τους τον άνθρωπο της πράξης, τον Θεόδωρο Κάστανο, έτοιμο να τις παντρέψει με το καλύτερο αποτέλεσμα. Μ?αυτόν τον τρόπο, τα νεαρά παιδιά έμαθαν να σέβονται τους απλούς ανθρώπους της υπαίθρου και να τους συμπαραστέκονται? κι οι δεύτεροι έμαθαν να βλέπουν μ?εμπιστοσύνη τους μελλοντικούς δασκάλους των παιδιών τους. Με τέτοιους μαθητές που ήξεραν να χρησιμοποιούν εξίσου καλά το μυαλό και τα χέρια τους, ο Κάστανος προσπάθησε να βοηθήσει και τις μη ελληνόφωνες περιοχές της Καστοριάς, υποστηρίζοντας τη διδασκαλία στη ζωντανή γλώσσα του λαού, την απλή δημοτική, σε μια εποχή που πολλοί δάσκαλοι χρησιμοποιούσαν την καθαρεύουσα. Σοφά αντιλήφθηκε ο χαρισματούχος εκείνος δάσκαλος πως μόνο με τη ζωντανή γλώσσα θα μπορούσε το ελληνικό κράτος ν? αγκαλιάσει αυτούς τους πληθυσμούς και να τους πείσει έμπρακτα ότι νοιάζεται γι? αυτούς.

Άξια αναφοράς θεωρούμε πως είναι και η διασωθείσα μαρτυρία ενός μαθητή του Κάστανου στο Διδασκαλείο της Καστοριάς. Ο Ιωάννης Κακαβάς, συνταξιούχος δάσκαλος σε προχωρημένο γήρας, κατέθεσε τα εξής, αναφερόμενος σε μια εκδρομή τους στο μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων Καστοριάς: «Πηγαίναμε για το μοναστήρι «Άγιοι Ανάργυροι» που κανείς μας δεν τόξερε. Τρεις ώρες ολόκληρες περπατούσαμε μέσα στις όμορφες πρασινάδες του Μάη, που σαν καταπράσινο βελούδο απλωνότανε μπροστά μας, γεμάτο ζωή και ζεστασιά... Φθάσαμε στο λόφο που φαινότανε καλά καλά το πανόραμα του Μοναστηριού? εκεί τρίβαμε τα μάτια μας φοβούμενοι μήπως γινήκαμε θύματα οφθαλμαπάτης. Ο ήλιος έγειρε στη δύση του και σιγά σιγά κρυβότανε στα όμορφα κρυφά παλάτια του? συναθροισθήκαμε όλοι και ψάλλαμε τον εσπερινό ύμνο κοιτάζοντας την υπέρλαμπρη του ήλιου δύση? ένα δάκρυ αρχίζει να δροσίζει το πρόσωπό μας και να κυλά σαν τρεχούμενο ασήμι. Οι καμπάνες χτυπούν χτύπο χαράς χαρμόσυνο για την υποδοχή μας! Πρώτος ο διευθυντής μας και πίσω του εμείς μπαίνουμε στο άγιο εκείνο μοναστήρι με τα σαράντα δυο κελιά του. Στο πρώτο κελί βρίσκουμε τον σεβάσμιο γέροντα που ποτέ δεν θα φύγη απ? το νου μας, να μας περιμένει με γλυκό μειδίαμα στα χείλη? τον χαιρετήσαμε με σεβασμό μα κι αυτός με τον ίδιο σεβασμό μας ευχαρίστησε. Οι καμπάνες χτυπάνε για δεύτερη φορά? μπαίνουμε και μεις στη Μονή για να προσευχηθούμε? το στασίδι του ψάλτη το στόλιζε η όψη του διευθυντή μας ο οποίος και έψαλλε. Ο εσπερινός πήρε τέλος, ασπασθήκαμε τις εικόνες και άρχισε η πρώτη διάλεξη του διευθυντή μας, στρεφόμενη στην αφομοίωση των ξενόφωνων πληθυσμών? αφού τελείωσε η διάλεξη βγήκαμε να απολαύσουμε το χαριτωμένο αυτό τοπίο και την πανώρια καλλονή του τρισάγιου τούτου τόπου. Η μέρα και η νύχτα ανταμώθηκαν πια κι ο καθένας μας τραβήχτηκε στο κελί του για να ησυχάσει γιατί την άλλη μέρα πρωί πρωί αρχίζει η επαγγελματική μας δράση στα γύρω χωριά.»

Ποίημα Γιάννη Ρίτσου

Το σβησμένο φανάρι

Θά ?θελ? - λέει- ν? ?φήσω στ?ν καθένα σας α?τ? τ? βλέμμα
το? ?ρεμου θαυμασμο? μπροστ? στ? λιόγερμα. Θά ?θελ? ?κόμη
ν? σ?ς ?φήσω τ? περίλυπο ?κουσμα
τ?ς ?ρημης φων?ς το? ?χθυοπώλη στ? πρωιν? το? ?ουλίου
κα? τ? βόμβο τ?ς μέλισσας μέσα σ? ?να τριαντάφυλλο
? τ? ?ηχο «?χ» μι?ς λευκ?ς πεταλούδας πλάι στ? μ?β λουλούδι.
Περισσότερο ?π? ?λα θά ?θελ? ν? σ?ς ?φήσω τ?ν τρόπο
τ?ς ?λλαγ?ς τ?ν χρωμάτων πρ?ς τ? ?σ?μι κα? τ? ρόδινο
?ταν ? πόρτα κλείνει κα? σκοτεινιάζουν τ? δωμάτια
κι ?στόσο ο? καθρέφτες διατηρο?ν ?νέπαφη
τ?ν ε?κόνα τ?ς θάλασσας, γι? α?τ? γαλανίζουν τ? σεντόνια
στ? μεγάλο γαμήλιο κρεβάτι τ?ν νεκρ?ν. Θά ?θελα ?λλ?
τούτη τ?ν ?ρα μ? πρόλαβε ? ?όρατος,
? Πανταχο? κα? Πάντοτε Παρών, μο? σβησε τ? φανάρι
κα? πι? δ? βλέπω ο?τε ν? δείξω τίποτα κι ο?τε ν? περπατήσω.

Εντυπωσιάζει εδώ η χαρά, ο ενθουσιασμός, η συγκίνηση των μαθητών και η ποιότητα της σχέσης τους με το δάσκαλό τους που τους προσφέρει ευκαιρίες για γνήσια πνευματική ανάταση και καλλιεργεί την πίστη τους με βιωματικό τρόπο μακριά από τυπολατρίες και ηθικισμούς. Ωστόσο, κάποιοι ζηλόφθονοι παράγοντες στο χώρο της παιδείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης τον πολεμούν και δεδομένης της πολιτειακής αλλαγής με την επιβολή της δικτατορίας του Πάγκαλου, πετυχαίνουν την απόλυσή του, η οποία όμως ανακαλείται λόγω των σφοδρών αντιδράσεων των μαθητών του και των απλών πολιτών, μεταβαλλόμενη σε δυσμενή μετάθεση στο Καρπενήσι. Χωρίς μνησικακία, εργάζεται και εκεί προσφέροντας το καλύτερο. Παιδιά αγροτικών οικογενειών οι περισσότεροι μαθητές του, δεν έχουν φύγει από τον τόπο τους ως τότε, και αγωνίζεται να διευρύνει τους ορίζοντές τους με την ίδρυση σχολικής βιβλιοθήκης και τη διοργάνωση δύο ξεχωριστών πολυήμερων εκδρομών στα Μετέωρα και στο Άγιον Όρος. Όπως έγραψε κάποιος μαθητής του «Το προσκύνημα στο Άγιον Όρος είχε μεγάλη και ευεργετική επίδραση στο επάγγελμά μας και στην μετέπειτα ζωή μας». Εκεί ο Κάστανος προχωρεί ενθαρρύνοντας τους μαθητές του στην έκδοση σχολικής εφημερίδας και σχολικού περιοδικού με τον τίτλο «Ελπίδες».Τα έσοδα από κάθε είδους εκδήλωση τα διέθεσε με τη σύμφωνη γνώμη όλων στους σεισμοπαθείς της Κορίνθου, η οποία καταστράφηκε από μεγάλο σεισμό το 1928, δίνοντας έτσι το παράδειγμα, για να επιδείξουν και άλλοι φορείς ευαισθησία και ανθρωπιά.

Το Μονοτάξιο όμως Διδασκαλείο του Καρπενησίου καταργήθηκε και το σχολικό έτος 1929-1930 ο Κάστανος τοποθετείται στο Πολυτάξιο Διδασκαλείο της Φλώρινας, έχοντας πάντα δίπλα του ? πρέπει να την αναφέρουμε- την ακούραστη από το 1921 σύζυγό του Μαρία Καλλιμασιά, πάντα έτοιμη να μοιραστεί την έντιμη πτωχεία του άνδρα της και τις τρεις κόρες του. Και εκεί θα συνεχίσει το έργο του συνδέοντας στενά το Διδασκαλείο με τα Δημοτικά Σχολεία της περιοχής. Οργανώνει παιδαγωγωγικές συνεδρίες και αναφέρεται διεξοδικά στους στόχους του: «Τα γράμματα και οι γνώσεις πρέπει να κάνουν τα παιδιά εύρωστα, γερά και με ευγενικές ψυχές, να αποκτήσουν τόλμη για τη ζωή και αυτοπεποίθηση, για να μην τσακίζονται σαν καρυδότσουφλα στην πρώτη τρικυμία της ζωής.» Συνεργάζεται ακόμη με τους πολυπληθείς Συλλόγους της πόλης εμπλουτίζοντας την πολιτιστική της ζωή και ιδρύει στη Φλώρινα τον πρώτο Όμιλο Αντισφαίρισης που πλαισιώθηκε ταχύτατα από επιφανείς Φλωρινιώτες. Δεν ξεχνά και πάλι τα χωριά. Βρίσκεται παντού, για να ψυχαγωγήσει, να ενημερώσει, να δουλέψει με τους χωρικούς. Έλεγε χαρακτηριστικά: «Σ? οποιοδήποτε χωριό, αν ο δάσκαλος δεν κινηθεί, το χωριό τίποτα δεν μπορεί να κάμει μονάχο του. Ο διδάσκαλος πρέπει να έχει την πρωτοβουλίαν. Ο διδάσκαλος είναι το ξυπνητήρι του χωριού, αυτός είναι η Κινητήριος Δύναμις.»

Παρά όμως το σπουδαίο του έργο, θα προστεθούν στη Φλώρινα και άλλοι που θα τον διαβάλλουν και θα τον κατηγορήσουν, θα τον οδηγήσουν στα δικαστήρια για αντεθνική και αθεϊστική δράση ? άκουσον, άκουσον- πικραίνοντάς τον ακόμη περισσότερο. Αν και αθωώθηκε, οι ταλαιπωρίες μιας περιφερόμενης ζωής, ο συνεχής αγώνας και η αγωνία του για ένα πιο ουσιαστικό σχολείο τον οδήγησαν στο τέλος του επίγειου βίου του στις 12 Φεβρουαρίου του 1932. Μετά το θάνατό του ένα κύμα αγάπης από τους μαθητές του και κάποιους παιδαγωγούς που του συμπαραστάθηκαν και εν ζωή, τύλιξε τη μορφή του κι αγωνίστηκε να την κρατήσει ζωντανή στην εκπαιδευτική κοινότητα. Τα τελευταία χρόνια υπό την εμπνευσμένη καθογήδηση ενός ξεχωριστού δασκάλου, του Χρίστου Τσολάκη, εκπονήθηκε μία διδακτορική διατριβή 550 σελίδων αφιερωμένη στον Θεόδωρο Κάστανο. Έτσι είχαμε εμείς σήμερα, τη χαρά και τη συγκίνηση να γνωρίσουμε από κοντά έναν μεγάλο δάσκαλο που γεύτηκε χαρές και πίκρες, δεν εγκατέλειψε όμως μέχρι τέλους τα οράματά του.

Ποίημα Νικηφόρου Βρεττάκου

Σου στήνω μια καλύβα

Σο? στήνω μία καλύβα, στο?ς α??νες τ?ν α?ώνων,
?να κ?πο ν? περπατ?ς,?να ρυάκι ν? καθρεφτίζεσαι,
μι? πλούσια πράσινη φραγ? ν? μ?ν σ? βρίσκει ? ?νεμος
πο? βασανίζει το?ς γυμνο?ς - στο?ς α??νες τ?ν α?ώνων!
Σο? στήνω τ? ?ραμά σου πάνω σ? ?λους το?ς λόφους,
ν? σο? φυσάει τ? φόρεμα ? δύση μ? δυ? τριαντάφυλλα,
ν? γέρνει ? ?λιος ?ντίκρυ σου κα? ν? μ? βασιλεύει,
ν? κατεβαίνουν τ? πουλι? ν? πίνουνε στ?ς φο?χτες σου
τ?ν παιδικ?ν ματι?ν μου τ? νερ? - στο?ς α??νες τ?ν α?ώνων!

Στις μέρες μας, που η παιδεία βρίσκεται και πάλι στο τραπέζι των συζητήσεων, καθώς αναζητά την ταυτότητά της σε νέα σχήματα, η μελέτη του παιδαγωγικού και εθνικά αναγεννητικού έργου του Κάστανου   έχει πολλά να μας διδάξει. Τον ακούμε σήμερα μαζί με τους Τρεις Ιεράρχες, τον μπαρμπα- Γιάννη τον Μακρυγιάννη και τον Γέρο του Μοριά, που πολλά δεινά όλοι τους υπέστησαν, να ενώνει τη φωνή του και να μας προτρέπουν όλοι μαζί: «Προχωρείτε, παιδιά, προχωρείτε πάντοτε μπροστά και όλο ψηλά. Ποθήστε τη μόρφωση. Σκλαβωθείτε στα γράμματα. Δοθείτε με επιμονή και πνεύμα μαθητείας στις σπουδές σας. Λαχταράτε να κάνετε κάτι μεγάλο και ηρωικό; Μάθετε να παραμερίζετε τον εαυτό σας και να τον θέτετε στην υπηρεσία των άλλων. Μην περιφρονήσετε ποτέ τον κόπο του εργάτη της γης και του μεροκαματιάρη της πόλης. Δώστε τους ένα χέρι βοηθείας. Οραματίζεσθε μια κοινωνία πιο καλή; Δουλέψτε. Οπλισθείτε με δραστηριότητα κι επιμονή και ζήστε την αγάπη του Χριστού δυνατά, ειλικρινά, μέχρι τέλους».

Χρόνια Πολλά και μεστά ουσιαστικής παιδείας σε όλους!

Video λήψη και montage Λαγουδάρης Θάνος

Εκδήλωση μνήμης για την επέτειο του Πολυτεχνείου

Το video της εκδήλωσης:

Video λήψη και montage  Λαγουδάρης Θάνος

Η παρουσίαση της εκδήλωσης:

Σαν τα τρελά πουλιά

Η φετινή μας γιορτή ήταν αφιερωμένη στη συμβολή της πολεμικής μας Αεροπορίας στο Έπος του 1940. Θεωρήσαμε χρέος μας ένα τέτοιο αφιέρωμα αφού πρόκειται για μια όχι και τόσο γνωστή πτυχή του ελληνοϊταλικού πολέμου, που συνδέεται με πράξεις απαράμιλλου ηρωισμού και αυταπάρνησης απ? τη μεριά των αεροπόρων μας. Αυτών των ανθρώπων τη μνήμη θελήσαμε να τιμήσουμε με τη σεμνή αυτή γιορτή? όσων έπεσαν μαχόμενοι με τα αεροπλάνα τους και όσων επέζησαν και τελείωσαν ειρηνικά το βίο τους τα τελευταία χρόνια.

Ας είναι αιωνία τους η μνήμη!

Αγιασμός για τη νέα σχολική χρονιά

Δευτέρα 12 Σεπτέμβρη, πρώτη μέρα του σχολικού έτους και γέμισε πάλι το σχολείο μας από μαθητές.

Όπως ήταν προγραμματισμένο, τελέσθηκε ο Αγιασμός και στη συνέχεια μοιράστηκαν τα βιβλία.

Στη τελετή παρευρέθηκαν η Δήμαρχος Καβάλας κ. Τσανάκα και ο Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Βαγενάς.

Αποσπάσματα μπορείτε να δείτε στο video που ακολουθεί.

Καλή σχολική χρονιά σε όλους μας και θερμό καλωσόρισμα στους νέους μαθητές της Α' τάξης.

Τα κάλαντα της άνοιξης από τη Ρόδο τραγούδησε η χορωδία του 6^ου Γενικού Λυκείου Καβάλας αρχές του Απριλίου. Τα παιδιά με τη χελιδόνα στο κέντρο αναβίωσαν το έθιμο ενόψει του ερχομού της Άνοιξης.

Τα κάλαντα της άνοιξης ? Χελιδονίσματα

Η μουσική είναι δεμένη με την ιστορία και το λαϊκό πολιτισμό του ελληνικού λαού. Τα έθιμα και οι παραδόσεις φτάνουν ως τις μέρες μας από την αρχαία Ελλάδα. Ένα από αυτά είναι και τα χελιδονίσματα, ένα αναβλαστικό έθιμο που λαμβάνει χώρα το Μάρτιο, τον πρώτο μήνα της άνοιξης. Σκοπός του εθίμου είναι η υποβοήθηση της βλάστησης της γης. Ανάλογα αναβλαστικά έθιμα είναι η Πρωταπριλιά στη διάρκεια της οποίας οι άνθρωποι συνηθίζουν να λένε ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουν τις βλαπτικές δυνάμεις που πιστεύουν ότι μπορεί να εμποδίσουν την ευφορία της γης, αλλά και η έξοδος στη φύση την Πρωτομαγιά η οποία συνοδεύεται από μάζεμα λουλουδιών και πλέξιμο στεφανιών από άνθη.

Ο Μάρτιος, ο πρώτος μήνας της άνοιξης έχει συνήθως άστατο καιρό. Για το λόγο αυτό και ο ελληνικός λαός έδωσε στο Μάρτη πολλά ονόματα: Μάρτης ο Κλαψόγελος, ο Πεντάγνωμος, ο Γδάρτης, ο Καψομάρτης, ο Ανοιξιάτης, ο Παλαβιάρης κ.ά., καθώς και πολλές παροιμίες: «Μάρτης, γδάρτης και καλός παλουκοκάφτης», «Ο Μάρτης μια κλαίει και μια γελά», «Αν ρίξει ο Μάρτης δυό νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα χαρά σε ?κείνον τον ζευγά που ?χει στη γη σπαρμένα», «Τον Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια» κ.ά.

Σύμφωνα με την παράδοση (όπως την κατέγραψε ο Νίκος Πολίτης το 1904) ο Μάρτης έχει δύο γυναίκες μία καλή, ανοιχτόκαρδη και γελαστή και μια σκουντουφλιάρα και θυμώδισσα που πάντα κλαίει. Κι όταν πάει στη γελαστή γίνεται κι ο καιρός γελαστός κι όταν πάει στη σκουντουφλιάρα ο καιρός χαλάει.

Σύμφωνα πάλι με το λαό οι έξι πρώτες μέρες του Μάρτη λέγονται δρίμες, γιατί λόγω του άσχημου και άστατου καιρού είναι επικίνδυνες για διάφορες ασθένειες. Επίσης οι μανάδες επειδή ξέρουν τις βλαβερές συνέπειες του ήλιου που κάνει την εμφάνισή του το Μάρτη κι η θερμοκρασία ανεβαίνει προφυλάσσουν τα παιδιά τους φορώντας τους ένα βραχιολάκι, το «Μάρτη» φτιαγμένο από άσπρη και κόκκινη συνήθως κλωστή. Τα παιδιά το φοράνε μέχρι να δούνε τα πρώτα χελιδόνια. Τότε θα κρεμάσουν το βραχιόλι στο κλαδί ενός δέντρου, για να το πάρουν τα χελιδόνια που φτιάχνουν τη φωλιά τους. Σε άλλες περιπτώσεις τα παιδιά φοράνε το «Μάρτη» μέχρι την Ανάσταση και τον κρεμάνε στο φιτίλι της λαμπάδας τους για να καεί.

Έθιμα του Μάρτη:

Τρίπολη: την παραμονή της 1ης Μαρτίου οι κάτοικοι διώχνουν το χειμώνα βάζοντας έναν ηλικιωμένο να παριστάνει τον Φεβρουάριο καβάλα σ? έναν γάιδαρο. Τα παιδιά τον ακολουθούν φωνάζοντας: «Όξω κουτσοφλέβαρε, να ΄ρθει ο Μάρτης με χαρά και με πολλά λουλούδια».

Θράκη: την πρώτη μέρα του Μάρτη οι γυναίκες σπάνε στην αυλή κεραμικά σκεύη λέγοντας: «Όξω ψύλλοι και κοριοί, μέσα ?γεια, μέσα χαρά. Έμπα καλόχρονε, έβγα κακόχρονε».

Αιάνη Κοζάνης: Τα παιδιά την πρώτη μέρα του Μάρτη και της άνοιξης τραγουδούν κάλαντα, τα Χελιδονίσματα κρατώντας ένα ξύλινο χελιδόνι στερεωμένο σε μια ξύλινη βάση.

Με τον ίδιο τρόπο καλωσορίζουν τα παιδιά την άνοιξη και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Τα τραγούδια τους παρουσιάζουν ομοιότητες και διαφορές τόσο στον στίχο όσο και τη μουσική.

Ρόδος: με παρόμοιο τρόπο (κρατώντας ένα ξύλινο χελιδόνι) λένε τα παιδιά και στη Ρόδο, τα χελιδονίσματα, ζητώντας χαρίσματα.

Χελιδόνι πέταξε, ήβρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάδησε Μάρτη, Μάρτη μου καλέ

Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Απρίλη θαυμαστέ

όσοι ?μεις οι μαθηταί μαθημένοι είμαστε

ν? αγοράζωμεν εφτά, να πωλούμε δεκαεφτά

το κρασί μες το ποτήρι και τα σύκα στο μαντήλι

και τα σύκα στο μαντήλι και τ? αυγά μες το καλάθι.

Δώστε μας την όρνιθα σας μη μας δείρει ο δάσκαλος μας

κι έχετε το κρίμα σας και την αμαρτία μας.

Που πάνω απ? το κατώφλι σας έχει μία περιστέρα

ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε καλημέρα.

Το τραγούδι της χελιδόνας όπως διασώζεται από τον Αθηναίο περί το 200μ.Χ. έχει μεγάλες ομοιότητες στον στίχο με τα σημερινά χελιδονίσματα:

«Ήλθε, ήλθε χελιδών (Ήρθε, ήρθ? η χελιδόνα)

καλάς ώρας άγουσα καλούς ενιαυτούς (φέρνοντας καλοκαιριά και καλή χρονιά)

επί γαστέρι λευκά, επί νώτα μέλαινα (στην κοιλιά της άσπρη και στη ράχη μαύρη)

Παλάθαν συ προκύκλει εκ πίονος οίκου (Πέταξε μας μια αρμαθιά απ? το πλούσιο σπίτι σου)

οίνου τε δέπαστρον, τυρών τε κάνιστρον (και μια κούπα με κρασί και πανέρι με τυρί)

και Πυρών α χελιδών και λεκιθίταν (και σταράκι η χελιδόνα και τσουρέκι)

Ουκ απωθείται. Πότερ? απίωμες ή λαβώμεθα; (Δεν περιφρονεί. Τι θα γίνει; Φεύγουμε ή παίρνουμε;)

Ει μεν τι δώσεις ει δε μη, ουκ εάσομες (Αν μας δώσεις κατιτίς, ειδαλλιώς δε φεύγουμε)

Ή ταν θύραν φέρομες ή θυπερθυρον (ή την πόρτα παίρνουμε ή τ? ανώφλι της)

Ή ταν γυναίκα ταν έσω καθημέναν (ή την κυρά που μέσα κάθεται)

μικρά μεν εστί, ραδίως νιν οίσομες (μικρή είναι κι εύκολα την παίρνουμε)

Αν δη φέρης ρι, μέγα δη τι φέρεις (κι αν μας δώσεις κατιτίς κοίτα να ?ν? της προκοπής)

Άνοιγ?, άνοιγε ταν θύραν χελιδόνι (Άνοιγε, άνοιγε την πόρτα στη χελιδόνα)

Ου γαρ γέροντες εσμέν, αλλά παιδιά (Γέροντες δεν είμαστε, είμαστε παιδιά)

Φθιώτιδα: Τα παιδιά τραγουδούν (σε ρυθμό 3/8)

Ήρθ? ο Μάρτης ο καλός κι ο Απρίλης δροσερός,

ήρθανε τρία πουλάκια και καθίσαν στα κλαδάκια

ήρθε, ήρθε η χελιδόνα, ήρθε, ήρθε η μελιδόνα.

Σήκω ?συ καλή κυρά να μας δώσεις πέντ? αυγά κι άλλα πέντε κόκκινα.

?Εχουμ? δάσκαλο καλό, έχουμ? δάσκαλο κακό

που μας δέρνει και μας κρούζει και στη φάλαγγα μας βάζει.

Πηγή: Εκπαιδευτικές Κοινότητες & Ιστολόγια ΠΣΔ. Ανασύρθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2013 από: http://blogs.sch.gr/koukoule/

17 Νοέμβρη 2015

Συμμετείχαν οι μαθητές της Α? Λυκείου:

Γιαννάκου Σοφία

Θωμαϊδου Μαριάνθη

Καρασαββίδη Γρηγορία

Κολάτση Δήμητρα

Λαλένη Έντα

Νερατζόγλου Κλεονίκη

Παρασχούδη Θεοδώρα

Παρμενίδου Κατερίνα

Πρεμέτης Δημήτρης

Ριζοπούλου Μαργιάνα

Σεϊτανίδου Ελένη

Σίμου Ξένη

Συνοδινού Άννα

Τζίκου Μαρία

Τούμπα Αναστασία

Τσίλη Άννα

Χάιτας Νίκος

Χρόνη Άννα 

Ορχήστρα

Κιθάρα: Δρόσος Δημήτρης, Θαρρόπουλος Θεοφάνης, Καραβάς Αλέξανδρος

Μπουζούκι: Ταουσάνη Χριστίνα

Αρμόνιο: Καϊπάκη Αθανασία

Υπεύθυνη Χορωδίας:  Μουρατίδου Χριστίνα 

Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Κουκούδης Βασίλης

Με το σκεπτικό ότι τα μνημεία χωρίς μνήμη είναι νεκρά, αφιερώσαμε τη φετινή μας γιορτή  στα μνημεία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην πατρίδα μας. Άλλα λιτά και άλλα πιο περίτεχνα, σμιλεμένα στην πέτρα, στο μάρμαρο και στον ορείχαλκο ? κάποια χωρίς να πληρούν τους όρους της αισθητικής μας ? συνδέονται όλα με σημαντικές ιστορικές στιγμές του Έθνους μας και με μεγάλες θυσίες, που είναι ανάγκη σήμερα να νοηματοδοτήσουν τη ζωή μας και να κρατήσουν αναμμένη τη λαμπάδα της μνήμης μας, γιατί μπορεί η ζωή να χαράσσει τα όρια του πολιτισμού μας, εκείνος όμως που την εξυψώνει είναι ο τιμημένος θάνατος.

 Γι?αυτό λοιπόν, ας είναι αιωνία η μνήμη των συμπατριωτών μας που θυσιάστηκαν κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πρόγραμμα εορτής

Τα μνημεία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην πατρίδα μας

Το απόσπασμα από το «Άξιον Εστί» του Οδ. Ελύτη

διαβάζει η μαθήτρια του Γ5, Τσανουσίδου Αναστασία.

Διαβάζουν οι μαθητές:

Κουρκούλης Ελευθέριος Β2

Μανδαλά Γεωργία Α1

Νάτση Ευαγγελία Β3

Νικήτας Μάνος Β3

Ξανθόπουλος Κωνσταντίνος Β3

Παίζουν οι μουσικοί:

Αντωνιάδου Στεφανία Α4 Σαξόφωνο

Δρόσος Δημήτριος Α1 Κιθάρα

Θαρρόπουλος Θεοφάνης Α1 Κιθάρα

Ιγνατιάδης Δημήτριος Α4 Βιολί

Καϊπάκη Αθανασία     Α1 Πιάνο

Μπακιρτζής Κων/νος Γ3 Πιάνο

Μπίφσα Πέτρος Β3 Μπουζούκι

Ράικος Βασίλειος Β4 Τουμπελέκι

Ταουσάνη Χριστίνα Α3 Μπουζούκι

Ακούγονται τα τραγούδια:

Λεβέντης εροβόλαγε Στίχοι: Νότης Περγιάλης Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Γυναίκες Ηπειρώτισσες Στίχοι: Πυθαγόρας Μουσική: Γιώργος Κατσαρός

Μάνα μου κρύψε το σπαθί Στίχοι: Πυθαγόρας  Μουσική: Γιώργος Κατσαρός

Αγρίμια κι αγριμάκια μου  Παραδοσιακό

Κόκκιν?αχείλι φίλησα Παραδοσιακό Μουσική: Νίκος Γράψας

Σαββατόβραδο στην Καισαριανή Στίχοι:Λευτέρης Παπαδόπουλος Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος

Εθνικός Ύμνος

Τραγουδούν σόλο οι μαθήτριες:

Νάτση Ευαγγελία Β3  

Ριζοπούλου Μαριάννα Α3  

Τουραμανίδου Αργυρώ Β5    

 Τσαντεκίδου Μαρία Β3    

Υπεύθυνη χορωδίας:  Μουρατίδου Χριστίνα

Τεχνική και ηλεκτρονική υποστήριξη:

Σαμαράς Αναστάσιος Γ4,

Μαυρίδης Αντώνης Β3  

Κοζανίδης Λεωνίδας  Α2 

 Υπεύθυνη εορτής: Ρωμανού Ιωάννα

Διαβάζω ελληνική ιστορία κλαίοντας.

Κανένα λογοτεχνικό κείμενο δεν μπορεί

να μου δώσει αυτή τη συγκίνηση.

  Γιώργος Ιωάννου

Στη χημεία οι ομάδες των παιδιών ήταν έξι. Οι τρείς αποτελούνταν από μαθητές της Α΄ Λυκείου και οι υπόλοιπες τρεις από μαθητές της Β΄ Λυκείου. Τα παιδιά  της Α΄ Λυκείου παρουσίασαν την παρασκευή και αραίωση διαλυμάτων δημιουργώντας διαλύματα με διαφορετικές εκφράσεις περιεκτικότητας. Πραγματοποίησαν αντιδράσεις απλής και διπλής αντικατάστασης, ανιχνεύοντας τα παραγόμενα αέρια με την χρήση μπαλονιών. Η παρουσίαση της Α΄ Λυκείου, έκλεισε με τους «Αλχημιστές» που χρησιμοποιώντας τις ιδιότητες των δεικτών, μέσα από εντυπωσιακά πειράματα, έδειξαν πως το «νερό» γίνεται «κρασί» και?. αντίστροφα. Τα παιδιά της Β΄ Λυκείου αρχικά πραγματοποίησαν την παραγωγή οινοπνεύματος μέσω της απόσταξης κρασιού. Στη συνέχεια παρασκεύασαν φυσικό σαπούνι με ελαιόλαδο και τέλος παρουσίασαν πειράματα διάσπασης του υπεροξειδίου του υδρογόνου με τη χρήση διαφόρων καταλυτών, ενώ η ανίχνευση του εκλυόμενου οξυγόνου δημιούργησε εντυπωσιακά εφέ.

Στη φυσική οι ομάδες των παιδιών ήταν δύο. Η πρώτη ομάδα παρουσίασε μέσα από πειράματα, την ιστορική εξέλιξη του ηλεκτρομαγνητισμού. Ξεκίνησαν με τη δημιουργία ηλεκτρικού φορτίου λόγω τριβής  και κατασκεύασαν πηγή ρεύματος από λεμόνια ανάλογη της στήλης του Volta.  Στη συνέχεια  παρουσίασαν την αλληλεπίδραση ρευματοφόρου αγωγού και μαγνήτη (Oersted), καθώς επίσης και την αλληλεπίδραση ρευματοφόρων αγωγών (Amber). Ακολούθησε ο συγκερασμός του ηλεκτρισμού και του μαγνητισμού στο φαινόμενο της επαγωγής του Faraday, όπου τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με τη δημιουργία νέου τρόπου παραγωγής τάσης και ρεύματος, πέρα από αυτόν της στήλης του Volta και τέλος κατασκεύασαν έναν μικρό κινητήρα ηλεκτρικού ρεύματος. Η δεύτερη ομάδα παρουσίασε πειράματα κίνησης ρευστών λόγω διαφοράς πιέσεων. Επίσης παρουσίασε τον τρόπο λειτουργίας της κούπας του Πυθαγόρα καθώς επίσης και της μηχανής του Ήρωνα, με δύο αντίστοιχα ανάλογες κατασκευές. 

Οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί   
Γιάννη Ειρήνη, Τζελέπης Γιάννης

(Video της εκδήλωσης        Παρουσίαση) 

Νησί πικρό, νησί γλυκό, νησί τυραγνισμένο

κάνω τον πόνο σου να πω και προσκυνώ και μένω.

Εσύ της θάλασσας ρυθμός, ολάνθιστο κλωνάρι,
πώς σου μαδήσαν τ? άνθια σου διπλοί, τριπλοί βαρβάροι.

Τι θλιβερά που σεργιανάν τριγύρω σου τα ψάρια
κι αντίχριστοι να παίζουνε την τύχη σου στα ζάρια.

Κουράγιο μικροκόρη μας που μας εγίνης μάνα

ύμνος και θρήνος της ζωής κι ανάστασης  καμπάνα.

Έτσι τραγούδησε ο μεγάλος μας ποιητής Γιάννης Ρίτσος την Κύπρο. Η Κύπρος βρίσκεται στις εσχατιές της   Μεσογείου και αυτή η γεωγραφική της θέση προσδιόρισε την ιστορική της μοίρα. Χρυσοπράσινο φύλλο ριγμένο στο πέλαγος, ανάμεσα σε τρεις ηπείρους, στάθηκε το πέρασμα των φιλαπόδημων, των εμπόρων και των κατακτητών. Φοίνικες, Ασσύριοι, Αιγύπτιοι, Πέρσες, Ρωμαίοι, Άραβες, Ενετοί. Για αιώνες, άλλαζε τον ένα μετά τον άλλο τους κυρίαρχους.

Τραγούδι

Γη της λεμονιάς, της ελιάς
γη της αγκαλιάς, της χαράς
γη του πεύκου, του κυπαρισσιού
των παλικαριών και της αγάπης

Χρυσοπράσινο φύλλο
ριγμένο στο πέλαγο

Γη του ξεραμένου λιβαδιού
γη της πικραμένης Παναγιάς
γη του λίβα, τ? άδικου χαμού
τ? άγριου καιρού, των ηφαιστείων

Χρυσοπράσινο φύλλο
ριγμένο στο πέλαγο

Γη των κοριτσιών που γελούν
γη των αγοριών που μεθούν
γη του μύρου, του χαιρετισμού
Κύπρος της αγάπης και του ονείρου

Χρυσοπράσινο φύλλο
ριγμένο στο πέλαγο

Στις 8 Σεπτεμβρίου 1570 η Κύπρος έπεσε στα χέρια των Τούρκων  και περνά 307 χρόνια τουρκοκρατίας αποκαμωμένη από σκλαβιά αιώνων αλλά όχι γυμνή από φρόνημα που παρακολουθούσε την κίνηση των πεπρωμένων του Γένους. Το 1878 με μυστική αγγλοτουρκική συνθήκη αμυντικής συμμαχίας, η Τουρκία την παραχώρησε στην Αγγλία έναντι μισθώματος 92. 600 λιρών  τη χρονιά, με αντάλλαγμα την προστασία της από τη ρωσική επιβολή. Οι Άγγλοι, λαός εμπόρων και ναυτίλων, είχαν σκοπό να ιδρύσουν  μια τεράστια επικράτεια με στόχο την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών των ξένων εθνών και τη διασφάλιση μιας εξουσίας που θα έκανε ευκολότερη την οικονομική διείσδυση.

Χώμα της Κύπρου  Έλλης Παιονίδου

Σε σκαλίσαμε κόκκο-κόκκο

αναζητώντας τον εαυτό μας

Μας μπέρδεψαν τείχη βενετσιάνικα

γραφές αραβικές

και τάφοι ανώνυμοι.

Τέλος απελπιστήκαμε.

Καλύψαμε με μια πρόχειρη δικαιολογία

τη θυσία της Ιφιγένειας

και του Ισαάκ

και σε μετατρέψαμε

σε είδος αγοραπωλησίας.     

Ο λαός της Κύπρου, αποκαμωμένος από την οθωμανική καταδυνάστευση είδε στο πρόσωπο των Άγγλων τη λευτεριά. Ο πόθος του να σμίξει με την άλλη Ελλάδα, τη γη των Αρκάδων, μεγάλωσε, θέριεψε. Η Αγγλία όμως προχώρησε όπως πάντα μεθοδικά, ώστε να μεταβάλει σε σύντομο χρονικό διάστημα το νησί σε αναπόσπαστο τμήμα της αυτοκρατορίας. Από δω και πέρα το θέμα της Κύπρου δεν βρίσκεται στα χέρια των Άγγλων και των Κυπρίων, μα των Άγγλων και των Τούρκων, γιατί οι πρώτοι,  αποδείχτηκαν εντολοδόχοι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Οι Κύπριοι, βέβαια, σε κάθε περίπτωση  διαδήλωναν την αντίθεσή τους στην πολιτική αυτή και την απόφαση να ενωθούν με την Ελλάδα. Ο βουλευτής Χριστόδουλος Σώζος που ήρθε στα 1912 εθελοντής και σκοτώθηκε στην Ήπειρο, υπήρξε ένα έξοχο σύμβολο.

Η προσμονή Κλαίρης Αγγελίδου

Κι αυτά τα λαγήνια

τα κρύψαμε κάτω απ? τα φύλλα της καρδιάς

γεμάτα ελπίδες και όνειρα.

Και το χώμα κρατούμε ζεστό

μέσα στα χέρια μας

γεμάτο με βλαστούς ανεμώνων και κρίνων.

Μονάχα νερό και λίγο ήλιο περιμένουμε

για την καινούργια ανθοβολιά

Η Αγγλία φανέρωσε πλήρως τις προθέσεις της κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου με την ακύρωση της συνθήκης του 1878 και την  ανακήρυξη της Κύπρου ως «αποικίας του στέμματος». Άρχισε τότε ένας πολύμορφος αγώνας με υπομνήματα, συγκεντρώσεις και συλλαλητήρια, με αποκορύφωμα το κάψιμο του Κυβερνείου το 1931. Ο πρωτεργάτης της κίνησης, μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος εξορίστηκε και πέθανε στην Παλαιστίνη. Ακολούθησαν δύσκολα χρόνια με την επιβολή μιας στυγνής δικτατορίας, που έμεινε γνωστή ως Παλμεροκρατία  από το όνομα του τότε Κυβερνήτη της Κύπρου, Πάλμερ. Η προσπάθεια των Άγγλων επικεντρώθηκε στον αφελληνισμό του νησιού μέσω της παιδείας.

Το Γενάρη του 1950,  ο Μακάριος ο Β΄ οργάνωσε δημοψήφισμα για να εκφράσει ο λαός τη βούλησή του και το 96% του ελληνικού πληθυσμού της Κύπρου ψήφισε την ένωση με την Ελλάδα, ενώ οι Άγγλοι απάντησαν πως ουδέποτε θα την άφηναν ελεύθερη και εξακολουθούσαν να ανθίστανται στο αίτημα για ένωση.. Η άρνηση της Αγγλίας να αποδεχθεί το αποτέλεσμα οδήγησε στην απόφαση για ένοπλο αγώνα που κηρύχτηκε την 1^η Απριλίου του 1955 με αρχηγούς το Διγενή και το Μακάριο. Κυκλοφόρησε η πρώτη προκήρυξη του Διγενή, στην οποία καλούσε το λαό να φανεί αντάξιος των προγόνων του και να αποδείξει ότι τη λευτεριά του μπορεί να τη διεκδικήσει με το αίμα του. Σε όλες τις πόλεις και τα χωριά του νησιού σχηματίστηκαν   μυστικές ένοπλες  ομάδες που είχαν βασική ευθύνη να δίνουν μάχες εναντίον των Άγγλων. Αντάρτικες ομάδες σχηματίστηκαν στα βουνά του Τροόδους και του Πενταδακτύλου που σήκωσαν το βάρος της αντίστασης. Για να κάμψουν την αντίσταση και να καταστείλουν τον ξεσηκωμό, οι Άγγλοι έθεσαν εκτός νόμου κόμματα και άλλες οργανώσεις του τόπου, άρχισαν μαζικές εκτελέσεις και επέβαλλαν συλλογικά πρόστιμα σε κοινότητες για τη δράση των αγωνιστών, ενώ χιλιάδες άνθρωποι κλείστηκαν στα κρατητήρια. Όλος ο λαός όμως δραστηριοποιήθηκε με διαδηλώσεις, ποικίλες εκδηλώσεις και παθητική αντίσταση. Στην πρωτοπορία πάντα η μαθητιώσα νεολαία με πορείες και διαδηλώσεις κάτω από το βλέμμα των Άγγλων κατακτητών, αλλά και συμμετοχή σ? ένα δίκτυο μεταφοράς μηνυμάτων και όπλων στις αντάρτικες ομάδες.

Το γράμμα και η οδός Γιάννη Παπαδόπουλου

Όταν πια είδαμε κι αποείδαμε

με τα τηλεγραφήματα και τες πρεσβείες,

κλείσαμε τη μικρή μας ζωή σ? ένα φάκελο

μικρό που να χωράει στη φούχτα μιας μαθητριούλας,

στον προβολέα ενός ποδηλάτου, στη ράχη ενός βιβλίου

και γράψαμε με κόκκινο μελάνι τη διεύθυνση:

Αξιότιμον Ελληνικόν Κυπριακόν λαόν,

Οδόν Ελευθερίας ή θανάτου,

χωριά και πόλεις, Κύπρον.

Το στείλαμε χωρίς το γραμματόσημο με την ξένη βασίλισσα.

Ταξίδεψε με χίλιους δικούς μας συνδέσμους,

κρυμμένο σε γαλάζιες ποδιές και κόρφους παρθένων

ή το πέρασαν από μπλόκα γαϊδουράκια αθώα

που κουβαλούσαν χειροβομβίδες κι άλλους καρπούς της γης μας.

Αυτό το γράμμα που ταχυδρομήσαμε

δεν ανήκει πια σ? εμάς

ό,τι και να ?χει γίνει,

ό,τι και να κερδίσαμε.

Ανήκει στον παραλήπτη λαό μαζί με τη ζωή που κλείσαμε μέσα

που ακόμα δεν τη χαρίσαμε ολόκληρη, μονομιάς ή λίγη-λίγη.

Ανήκει στους αγράμματους χωριάτες κι εργάτες μας

που το άνοιξαν, που το ?βρεξαν με τα δάκρυά τους κι είπαν:

Ελάτε μέσα παιδιά, να μοιραστούμε το ψωμί μας κι ό,τι βρεθεί.

Εμείς θα κοιμηθούμε χάμω, ησυχάστε λίγο εσείς.

Κρυφτείτε να μη σας σκοτώσουν, να μη σας βασανίσουν.

Δώστε μας τα όπλα σας να τα κρύψουμε· ξέρουμε τι λέει ο νόμος.

Θέλουμε και μεις να πάμε μαζί σας

για την οδόν Ελευθερίας ή θανάτου.

Οι Άγγλοι αντέδρασαν με αγριότητα, με συλλήψεις, φυλακίσεις και βασανιστήρια. Ένας μαθητής που βρέθηκε τότε στη φυλακή επειδή πήρε μέρος σε μια μαχητική διαδήλωση, θέλησε να εξεταστεί σε δύο μαθήματα που δεν πρόλαβε να δώσει? στα Νέα Ελληνικά και την Ιστορία. Ο δάσκαλος ήλθε στη φυλακή  κι εξέταζε το μαθητή του που βρισκόταν ανάμεσα σε δυο δεσμοφύλακες- έναν Άγγλο κι έναν Τούρκο. Τον ρώτησε:- Ποιος είναι ο ποιητής που πιο πολύ σου αρέσει; Κι αποκρίθηκε:-Ο Σολωμός. ?Τι έγραψε ο Σολωμός; -Τον « Ύμνον εις την Ελευθερίαν» .-Μήπως θυμάσαι καμιά στροφή; -Μάλιστα. Κι ο νέος άρχισε να απαγγέλει μέσα στη φυλακή, με αποφασιστική φωνή         «Απ? τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά, και σαν πρώτα ανδρειωμένη... Δεν πρόφτασε να τελειώσει το τετράστιχο. Ο Τούρκος του πέρασε τις χειροπέδες κι ο Άγγλος τον έσπρωξε μέσα. Ο δάσκαλος διώχτηκε. Προφορική εξέταση στην Ιστορία δεν έγινε. Τι να την κάμει άλλωστε; Αφού την Ιστορία την γράφει ο ίδιος, έχει γίνει πια Ιστορία ο ίδιος.

Εκεί, μέσα στις Κεντρικές φυλακές της Λευκωσίας, στην οδό Ονασαγόρου, στο φημισμένο μίλι του θανάτου, απαγχονίστηκαν από το Μάη του 1956 ως το Μάρτη του 1957 εννιά παλικάρια και τάφηκαν άλλα τέσσερα που έπεσαν μαχόμενα σε διάφορα σημεία του νησιού. Στο εσωτερικό τους σ? έναν ξέσκεπο χώρο αναπαύονται οι νεομάρτυρές της. Δεκατρία μνήματα όπου μαραίνονται δέσμες λουλούδια. Ο λαός τα ονομάζει «Φυλακισμένα μνήματα» και πηγαίνει εκεί να στεφανώσει με το στεφάνι του σιγηλού του θρήνου την αέναη παρουσία των ηρώων του.  Ανάμεσά τους κι ένας δεκαοκτάχρονος μαθητής από την Πάφο, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, του οποίου ο θάνατος συγκλόνισε και την ελλαδική νεολαία. Στο άκουσμα του θανάτου του, ο Δωδεκανήσιος φιλόλογος Φώτης Βαρέλης έγραψε ένα εξαίσιο ποίημα, το οποίο ο ραδιοσταθμός της Λευκωσίας το μετέδωσε τότε ως δημοτικό κυπριακό τραγούδι.

Εψές πουρνό μεσάνυχτα στης φυλακής τη μάντρα
μες στης κρεμάλας τη θελιά σπαρτάραγε ο Βαγόρας.
Σπαρτάρησε, ξεψύχησε, δεν τ? άκουσε κανένας.
Η μάνα του ήταν μακριά, ο κύρης τους δεμένος,
οι νιοι συμμαθητάδες του μαύρο όνειρο δεν είδαν,
η νια που τον ορμήνευε δεν είχε νυχτοπούλι.
Εψές πουρνό μεσάνυχτα θάψαν τον Ευαγόρα.
Σήμερα Σάββατο ταχιά όλη η ζωή σαν πρώτα.
Ετούτος πάει στο μαγαζί, εκείνος πάει στον κάμπο,
ψηλώνει ο χτίστης εκκλησιά, πανί απλώνει ο ναύτης,
και στο σκολειόν ο μαθητής συλλογισμένος πάει.
Χτυπά κουδούνι, μπαίνουνε στην τάξη του ο καθένας.
Μπαίνει κι η πρώτη η άταχτη κι η Τρίτη που διαβάζει,
μπαίνει κι η Πέμπτη αμίλητη, η τάξη του Ευαγόρα. -
Παρόντες όλοι; -
Κύριε, ο Ευαγόρας λείπει. -
Παρόντες, λέει ο δάσκαλος? και με φωνή που τρέμει: -
Σήκω Ευαγόρα, να μας πεις ελληνική ιστορία.
Ο δίπλα, ο πίσω, ο μπροστά, βουβοί και δακρυσμένοι,
αναρωτιούνται στην αρχή, ώσπου η σιωπή τους κάμνει
να πέσουν μ? αναφιλητά ετούτοι κι όλη η τάξη. -
Παλληκαρίδη, άριστα, Βαγόρα, πάντα πρώτος,
στους πρώτους πρώτος, άγγελε πατρίδας δοξασμένης,
συ μέχρι χθες της μάνας σου ελπίδα κι αποκούμπι,
και του σχολειού μας σήμερα Δευτέρα Παρουσία.
Τα ?πε κι απλώθηκε σιωπή πα? στα κλαμένα νιάτα,
που μπρούμυτα γεμίζανε της τάξης τα θρανία,
έξω απ? εκείνο τ? αδειανό, παντοτινά γεμάτο..

Μαζί του αναπαύονται, ο Μιχαήλ Καραολής, ο Ανδρέας Δημητρίου, ο Ανδρέας Ζάκος, ο Ιάκωβος Πατάτσος, ο Χαρίλαος Μιχαήλ, ο Μιχαήλ Κουτσόφτας, ο Στέλιος Μαυρομάτης, ο Ανδρέας Παναγίδης  ο Στυλιανός Λένας, ο Κυριάκος Μάτσης, ο Μάρκος Δράκος κι ο Γρηγόρης Αυξεντίου.

 Είναι αυτό το τελευταίο παλικάρι, ο λεβέντης που το χειμώνα του 1957 παγιδεύτηκε  με άλλους άντρες μετά από κατάδοση, σε μια σπηλιά, κοντά στη Μονή Μαχαιρά και αντιστάθηκε μέχρις εσχάτων, ώσπου οι Άγγλοι έριξαν βόμβες πετρελαίου και τον έκαψαν ζωντανό στις 3 του Μάρτη. Το πτώμα του βρέθηκε απανθρακωμένο και τάφηκε στη Λευκωσία, μαζί με τ?άλλα απαγχονισμένα παλικάρια, στα «Φυλακισμένα Μνήματα».

Ο Γιάννης Ρίτσος, με την ευαίσθητη ποιητική του φωνή, όταν πληροφορήθηκε το μαρτυρικό θάνατο του Γρηγόρη Αυξεντίου, έγραψε σε μια μέρα και αφιέρωσε στο παλικάρι αυτό τη σύνθεση «Αποχαιρετισμός», που   αφιερώνε­ται στον Ήρωα και Άγιο Γρηγόρη  Αυξεντίου. Το ποίημα είναι ένας εσωτερικός μονόλογος του παλικαριού στην κρύπτη του λίγο πριν τον θάνατο του.  

Ποτέ δε θα μπορούσα να πιστέψω πως η στενότητα μιας σπηλιάς μπορούσε να έχει τόση ευρυχωρία, μπορούσε να χωρέσει την πατρίδα με τις ελιές της,
τ? ακρογιάλια της, τα βάσανά της, με τα καΐκια της
μ? ολάνοιχτα πανιά στον αντρίκιον αγέρα της,
τον κόσμο με τα φλάμπουρά του, τα όνειρά του, τις καμπάνες του, και τα μικρά αγριόχορτα. Ανασαίνω,
μέσα σ? αυτό το πέτρινο τούνελ που η έξοδός του
είναι το ίδιο το στόμιο του ήλιου. Το ξέρω :
από δω, κατευθείαν, θα περάσω νεκρός μες στον κόσμο.
Μην κλαίτε. Και ξέρω τώρα, όσο ποτέ,
Πως είναι δυνατή η ελευθερία. Γεια σας.
Τούτη την ώρα δεν τρομάζω τα μικρά ή μεγάλα λόγια -
Μπορώ να σκουπίσω τα μάτια μου στη σημαία μας
Μια και το ξέρω : στην απόλυτη στιγμή μου
μες απ? το στόμιο του θανάτου οι συναγωνιστές μου
θα παραλάβουν απ? τα χέρια μου φλεγόμενη
τη σημαία του ανένδοτου αγώνα, φλεγόμενη σαν πύρινο άλογο ικανό να διασχίσει το άπειρο και το θάνατο σαν άσβηστη δάδα μέσα σ? όλες τις νύχτες των σκλάβων,
φλεγόμενη η σημαία μας σα μέγα αστραφτερό δισκοπότηρο για την Άγια Μετάληψη του Κόσμου.
Μπορώ να επαναλάβω :

» Λάβετε, φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου και το αίμα μου ? το σώμα και το αίμα του Γρηγόρη Αυξεντίου
ενός φτωχόπαιδου, 29 χρονώ, απ? το χωριό Λύση,
οδηγού ταξί το επάγγελμα,
πούμαθε στη Μεγάλη Σχολή του Αγώνα τόσα μόνο γράμματα όσα να φτιάχνουν τη λέξη
 «Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ι Α»
και που σήμερα, 2 του Μάρτη 1957, κάηκε ζωντανός στη σπηλιά της Μονής Μαχαιρά και σήμερα ακριβώς, 2 του Μάρτη, μέρα Σάββατο ? μην το ξεχάστε, σύντροφοι -
Στις 2 η ώρα μετά τα μεσάνυχτα, και 3 πρώτα λεπτά,
γεννήθηκε ο μικρός Γρηγόρης ανάμεσα στα
ματωμένα γόνατα της πλάσης.

  Κι αλήθεια, ξέχασα να σας πω το κυριότερo
-που μόλις τώρα τόμαθα-
δεν είναι τόσο δύσκολος ο θάνατος. Το αντίθετο μάλιστα.
Και σας βεβαιώνω τώρα με το αίμα μου :
ποτέ δεν ήταν τόσο ευτυχισμένος ο Χριστός
όσο την ώρα που το τελευταίο καρφί τον άφησε ακίνητο,
χωρίς να τον σκοτώσει,
για να κοιτάξει κατάματα τον ουρανό και τη θυσία του,
ποτέ ο Προμηθέας δεν αντίκρισε τόσο γαλήνια κι ολόφωτα τον κόσμο όσο την ώρα που
το ράμφος του όρνεου βρήκε τα μάτια του ξέροντας,
τότε μόνο, πως είχε αξιωθεί να δώσει το φως και τη φωτιά στον άνθρωπο

Άντε, γριά μάνα, μην αρχίσεις τώρα τις κλάψες. -Όχι;-
Έτσι σε θέλω. Ρωμιά. Σου παίρνω λες τη ζωή σου ; Σου αφήνω την περφάνεια σου.
Δε θα σε ιδεί ο εχτρός καμπουριασμένη. Το ξέρω. Θα πεις: «Είμαι πέρφανη για το γιο μου, ? κάλλιο μια φούχτα τιμημένη στάχτη παρά γονατισμένος ο λεβέντης μου».
Έτσι. Γεια σου, μάνα.

Ο πατέρας θα με γνωρίσει στο νεκροτομείο απ? τις χοντρές ελληνικές κοκάλες μου, όμοιες με τις δικές του, κι απ? το σταυρό της πατρίδας που χα φυλαχτάρι μες στις τρίχες του κόρφου μου. Μιλάω για μένα σα νάμαι ερωτευμένος με τα μένα, σα νάναι η Ρωμιοσύνη ερωτευμένη με τα μένα. Συχωράτε με.
Εσείς μου το δώσατε τούτο το δικαίωμα. Ευχαριστώ.
Εσείς, κ? η αγάπη μας, κι ο θάνατός μου. Το ξέρω, ως και κείνος που πήρε τα 5.000 αργύρια θα πιει κάποιο βραδάκι ένα ποτήρι στην υγειά μου σε μια ταβέρνα της Πάφος και θ? απογείρει να κλάψει μέσα στο ποτήρι του,
Γιατί ήμουνα φίλος καλός
κ? ίσως να γίνει φίλος μας κι αυτός μια μέρα.

(Όλες οι καμπάνες της Γης σήμαναν μεμιάς. Όλα τα ανθρώπινα μέτωπα ψηλά. Όλες οι καρδιές μεσίστιες. Στο χωριό Λύση, ανάμεσα Λευκωσία κι Αμμόχωστος, η μάνα του έσφιξε το μαύρο της τσεμπέρι κάτου απ? το δυνατό σαγόνι της κ? είπε ακριβώς τα λόγια που περίμενε ο γιος της : » Είμαι πέρφανη. Κάλλιο μια φούχτα τιμημένη στάχτη, παρά γονατισμένος ο λεβέντης μου «. Ο πατέρας του πάλι, σαν πήγε στο στρατιωτικό νοσοκομείο της Λευκωσίας, αναγνώρισε το καμένο παιδί του απ? τις χοντρές ελληνικές κοκάλες του κι από κείνο το χρυσό κωνσταντινάτο που άχνιζε στον κόρφο του και στον κόρφο του κόσμου.)

Η Κυπριώτισσα Μάνα Άντη Περνάρη

Μήνα πααίνει σε χορό, μήνα πα?σε τζιμπούσι

η μάνα με τ?ορθό κορμί, το σηκωτό τζεμπέρι;

μη ?ν τα μαύρα που φορά είναι γιατί της πάνε;

Μηδέ πααίνει σε χορό, μηδέ πά?σε τζιμπούσι

κι αυτά τα μαύρα τα φορά, γιατί είν?χαροκαμένη.

Είχε δυο γιους λεβεντογιούς, δυο στύλους του σπιτιού της.

Τον ένα έφαε τσεκουριά, τον άλλονε το βόλι

 και πάει ταχιά στην εκκλησιά να τους ξεπροβοδήσει

κανίσκι για το Χάροντα, που τρώει δε χορταίνει.

Κλαίνε οι γυναίκες απ?τη μια κι οι άνδρες απ?την άλλη

και μόνο η μάνα η καψερή δεν κλαίει, μηδέ δακρύζει,

παρά σηκώνει τη φωνή γεμάτη περηφάνεια?

«Χαλάλι σου, Πατρίδα μου, ας είναι τα παιδιά μου

 κι όχι μονάχα που ?ναι δυο, μα ας ήταν και σαράντα.

Ντροπή να κλαίτε αθάνατους, ντροπή και να λυπάστε.

Θέλει η πατρίδα λεβεντιά, κι η Λευτεριά σφακτάρια

και μην ιδούν τα μάτια σας οι ξένοι δακρυσμένα

και πουν πως χαραμίζουμε μια τόση δα θυσία».

Όλα τα μάτια λάμψανε, τα πρόσωπα γελάσαν

και με χαρές αλάλητες τους νιους ξεπροβοδίσαν

κι ο βουρκωμένος ουρανός εγέλασε κι εκείνος.

Η Κύπρος ανακηρύχθηκε τελικά σε  ανεξάρτητη  Δημοκρατία με τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου στις 16 Αυγούστου 1960 και πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας εκλέχτηκε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ο Γ΄. Σύμφωνα με το Σύνταγμα προσφέρθηκε στην τουρκοκυπριακή Κοινότητα πολιτισμική και θρησκευτική αυτονομία καθώς και προνομιακή μεταχείριση στο σύστημα διακυβέρνησης. Έτσι τελείωσε ο αγώνας της ΕΟΚΑ, δεν τέλειωσαν όμως τα προβλήματα. Ήδη από το1964 ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Φεριτούν Κεμάλ Ερκίν είχε δηλώσει:«Η Κύπρος θα διαιρεθεί σε δύο τμήματα, ένα από τα οποία θα ενωθεί με την Τουρκία». Παρά τις προσπάθειες αποσόβησης, στις 20 Ιουλίου του 1974, οι Τούρκοι, χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα το πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου 1974, που οργάνωσε η στρατιωτική χούντα των Αθηνών ενάντια στην Κυπριακή Κυβέρνηση,40.000 Τούρκοι με την υποστήριξη ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων αποβιβάστηκαν στο νησί και κατέλαβαν τις πόλεις Κερύνεια, Μόρφου και Αμμόχωστο. 200.000 Ελληνοκύπριοι πήραν το δρόμο της προσφυγιάς, 1619 παρέμειναν αγνοούμενοι, ο τόπος ερημώθηκε, πολιτιστικοί θησαυροί λεηλατήθηκαν, εκκλησιές και μοναστήρια καταστράφηκαν.

Κύπρος Νικηφόρου Βρεττάκου

Ταξινομώντας τις φωνές που πέρασαν στην καρδιά μου
λίγο-πολύ σαν αστραπές που έσταζαν αίμα
μέσα της, εξεχώρισα τις δικές σου.

Φωνές
γυναικών, νηπίων, γερόντων. Κι ακόμη:
δυο χιλιάδες φωνές που ερχόντουσαν από κάτω
μακριά, κάποιο χώρο ακαθόριστο, φωνές
χορωδίας που ανεβαίνουν σαν μες από ένα
μαύρο πηγάδι. Κι ακόμη, φωνές
αγαλμάτων πανάρχαιων και φωνές
τερρακόττες. Και φωνές από κάμποσες
χιλιάδες Μαρίες που εγκατέλειψαν τα εικονίσματα
και γυρίζουν στους δρόμους να μαζέψουν
τα βρέφη τους, να τα βάλουν σε αντίσκηνα.

Φωνές και φωνές και φωνές που ο μέγας
πόνος τους ταπεινώνει τους ποιητές, γιατί κάτω
απ?το βάρος τους λυγίζουν οι λέξεις,
θρυμματίζονται οι στίχοι, και τέλος
το ποίημα «Κύπρος» δεν γράφεται.

Ταξινομώντας τις φωνές, ταξινομώ τα χρέη
που θ? αφήσω εκκρεμή: τ? άγραφά μου ποιήματα.

Με την ανακήρυξη του ψευδοκράτους του Ντεκτάς στο βόρειο τμήμα, την τακτική του εποικισμού, που ακολουθήθηκε εξαρχής, την υποβολή του σχεδίου Ανάν για τη διχοτόμηση του νησιού, την απόρριψή του από τον αξέχαστο πρόεδρο Τάσο Παπαδόπουλο,  το κυπριακό παραμένει ένα φλέγον θέμα για τη διεθνή κοινότητα που αναζητά λύση,  μια ανοιχτή πληγή στο κορμό του κόσμου. Ο ΟΗΕ δυστυχώς έχει σπείρει την αμφιβολία στις ψυχές των λαών καθώς ταλαντεύεται ανάμεσα στην επιταγή του δικαίου και στην ψυχρή στάθμιση της σκοπιμότητας, και φαίνεται να κλείνει στη δεύτερη.

Το αίτημα για λύση του δεν έχει απλώς ηθική βάση. Ταυτίζεται απόλυτα μ? ένα ηθικό αίτημα, που είναι γενικά και αναμφισβήτητα αναγνωρισμένο. Το αίτημα της ελευθερίας, που πηγάζει από την αυτοδιάθεση των λαών. Γι? αυτό και η απόφαση θα έπρεπε να είναι εύκολη, να ναι σαν τις αποφάσεις εκείνες που οι δικαστές καμιά φορά δεν τις κατασκευάζουν, δεν τις συνθέτουν, αλλ? απλώς τις γράφουν, σα ν? ακούν να τις υπαγορεύει μια μυστική φωνή, αλλά καθαρή φωνή, που ακούγεται πάντα στην κατάλληλή ώρα της: η φωνή του δικαίου, από τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής.

Εσύ δεν λες τίποτα... Μιχάλης Πασιαρδής

Εσύ δεν λες τίποτα

μα εγώ θα σου πω γι? αυτό το νησί

που ήταν όνειρο χτες και θυμάρι κι αμίαντο

και σήμερα ποτάμι οδύνης

ποτάμι που δεν λέει να σιγήσει

κατρακυλώντας απ? τους αιώνες όχι νερό

μα τις πέτρες μας, πέτρες αρχαίες που χτίσαν ναούς

και υψώσανε κάστρα και πολιτείες που χάραξαν

τ? όνομά τους στο χρόνο

βαθιά, και για πάντα.

Εδώ, σ? αυτό το νησί, υδρίες λαδιού με παραστάσεις του μόχθου

υδρίες κρασιού με παραστάσεις αγάπης

ο χαλκός στου ανθρώπου τη δούλεψη

ο χρυσός, η εικόνα, το κέντημα,

το ξύλο που ευωδιάζει το χέρι,

τάφοι προγόνων παλιών και χτεσινών πατεράδων.

Εσύ δεν λες τίποτα

μα εγώ θα σου πω για τα παιδιά

που σκύψανε άξαφνα με το χέρι στο στήθος

εκεί στις πλαγιές του βουνού Πενταδάχτυλος και φωνάζαν

τη μάνα τους ώσπου ξεψύχησαν.

Εσύ δεν λες τίποτα

μα εγώ θα σου πω για τα σπίτια, τα δέντρα

του κάμπου μας, τα πικρολέμονα του ίδρωτά μας

που τα διαγούμισαν

άλλοι

και πέρα τα πήγανε.

Εσύ δεν λες τίποτα

μα εγώ θα σου πω γι? αυτό το μαρτύριο

που δένει τη γη μας, τον τροχό

που στενάζει

η πατρίδα μας, την πληγή στο σώμα του Ιησού.

Αυτή είναι η περιπέτεια της Κύπρου στο διάβα των αιώνων κι έχει να στείλει ένα μήνυμα στους ισχυρούς της γης και ρυθμιστές της τύχης της? πως είναι άδειος και κούφιος ο πολιτισμός, αν δεν έχει τη δύναμη να αναγνωρίσει το ηθικό μεγαλείο του αδυνάστευτου ανθρώπου και να του αποδώσει το δίκιο του, χωρίς εκείνος να χρειαστεί να το πάρει ανεβαίνοντας στην αγχόνη...

Τραγούδι

 Καρτερούμεν μέραν νύχταν
να φυσήσει ένας αέρας
στουν τον τόπον πο `ν καμένος
τζι? εν θωρεί ποτέ δροσιάν

Για να φέξει καρτερούμεν
το φως τζιήνης της μέρας
πο `ν να φέρει στον καθ? έναν
τζιαι δροσιάν τζαι ποσπασιάν

Το video της εκδήλωσης

Αφιέρωμα στην Κύπρο (η παρουσίαση)

Τα κάλαντα της άνοιξης από τη Ρόδο τραγούδησε η χορωδία του 6^ου Γενικού Λυκείου Καβάλας αρχές του Απριλίου. Τα παιδιά με τη χελιδόνα στο κέντρο αναβίωσαν το έθιμο ενόψει του ερχομού της Άνοιξης.

Τα κάλαντα της άνοιξης ? Χελιδονίσματα

Η μουσική είναι δεμένη με την ιστορία και το λαϊκό πολιτισμό του ελληνικού λαού. Τα έθιμα και οι παραδόσεις φτάνουν ως τις μέρες μας από την αρχαία Ελλάδα. Ένα από αυτά είναι και τα χελιδονίσματα, ένα αναβλαστικό έθιμο που λαμβάνει χώρα το Μάρτιο, τον πρώτο μήνα της άνοιξης. Σκοπός του εθίμου είναι η υποβοήθηση της βλάστησης της γης. Ανάλογα αναβλαστικά έθιμα είναι η Πρωταπριλιά στη διάρκεια της οποίας οι άνθρωποι συνηθίζουν να λένε ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουν τις βλαπτικές δυνάμεις που πιστεύουν ότι μπορεί να εμποδίσουν την ευφορία της γης, αλλά και η έξοδος στη φύση την Πρωτομαγιά η οποία συνοδεύεται από μάζεμα λουλουδιών και πλέξιμο στεφανιών από άνθη.

Ο Μάρτιος, ο πρώτος μήνας της άνοιξης έχει συνήθως άστατο καιρό. Για το λόγο αυτό και ο ελληνικός λαός έδωσε στο Μάρτη πολλά ονόματα: Μάρτης ο Κλαψόγελος, ο Πεντάγνωμος, ο Γδάρτης, ο Καψομάρτης, ο Ανοιξιάτης, ο Παλαβιάρης κ.ά., καθώς και πολλές παροιμίες: «Μάρτης, γδάρτης και καλός παλουκοκάφτης», «Ο Μάρτης μια κλαίει και μια γελά», «Αν ρίξει ο Μάρτης δυό νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα χαρά σε ?κείνον τον ζευγά που ?χει στη γη σπαρμένα», «Τον Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια» κ.ά.

Σύμφωνα με την παράδοση (όπως την κατέγραψε ο Νίκος Πολίτης το 1904) ο Μάρτης έχει δύο γυναίκες μία καλή, ανοιχτόκαρδη και γελαστή και μια σκουντουφλιάρα και θυμώδισσα που πάντα κλαίει. Κι όταν πάει στη γελαστή γίνεται κι ο καιρός γελαστός κι όταν πάει στη σκουντουφλιάρα ο καιρός χαλάει.

Σύμφωνα πάλι με το λαό οι έξι πρώτες μέρες του Μάρτη λέγονται δρίμες, γιατί λόγω του άσχημου και άστατου καιρού είναι επικίνδυνες για διάφορες ασθένειες. Επίσης οι μανάδες επειδή ξέρουν τις βλαβερές συνέπειες του ήλιου που κάνει την εμφάνισή του το Μάρτη κι η θερμοκρασία ανεβαίνει προφυλάσσουν τα παιδιά τους φορώντας τους ένα βραχιολάκι, το «Μάρτη» φτιαγμένο από άσπρη και κόκκινη συνήθως κλωστή. Τα παιδιά το φοράνε μέχρι να δούνε τα πρώτα χελιδόνια. Τότε θα κρεμάσουν το βραχιόλι στο κλαδί ενός δέντρου, για να το πάρουν τα χελιδόνια που φτιάχνουν τη φωλιά τους. Σε άλλες περιπτώσεις τα παιδιά φοράνε το «Μάρτη» μέχρι την Ανάσταση και τον κρεμάνε στο φιτίλι της λαμπάδας τους για να καεί.

Έθιμα του Μάρτη:

Τρίπολη: την παραμονή της 1ης Μαρτίου οι κάτοικοι διώχνουν το χειμώνα βάζοντας έναν ηλικιωμένο να παριστάνει τον Φεβρουάριο καβάλα σ? έναν γάιδαρο. Τα παιδιά τον ακολουθούν φωνάζοντας: «Όξω κουτσοφλέβαρε, να ΄ρθει ο Μάρτης με χαρά και με πολλά λουλούδια».

Θράκη: την πρώτη μέρα του Μάρτη οι γυναίκες σπάνε στην αυλή κεραμικά σκεύη λέγοντας: «Όξω ψύλλοι και κοριοί, μέσα ?γεια, μέσα χαρά. Έμπα καλόχρονε, έβγα κακόχρονε».

Αιάνη Κοζάνης: Τα παιδιά την πρώτη μέρα του Μάρτη και της άνοιξης τραγουδούν κάλαντα, τα Χελιδονίσματα κρατώντας ένα ξύλινο χελιδόνι στερεωμένο σε μια ξύλινη βάση.

Με τον ίδιο τρόπο καλωσορίζουν τα παιδιά την άνοιξη και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Τα τραγούδια τους παρουσιάζουν ομοιότητες και διαφορές τόσο στον στίχο όσο και τη μουσική.

Ρόδος: με παρόμοιο τρόπο (κρατώντας ένα ξύλινο χελιδόνι) λένε τα παιδιά και στη Ρόδο, τα χελιδονίσματα, ζητώντας χαρίσματα.

Χελιδόνι πέταξε, ήβρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάδησε Μάρτη, Μάρτη μου καλέ

Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Απρίλη θαυμαστέ

όσοι ?μεις οι μαθηταί μαθημένοι είμαστε

ν? αγοράζωμεν εφτά, να πωλούμε δεκαεφτά

το κρασί μες το ποτήρι και τα σύκα στο μαντήλι

και τα σύκα στο μαντήλι και τ? αυγά μες το καλάθι.

Δώστε μας την όρνιθα σας μη μας δείρει ο δάσκαλος μας

κι έχετε το κρίμα σας και την αμαρτία μας.

Που πάνω απ? το κατώφλι σας έχει μία περιστέρα

ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε καλημέρα.

Το τραγούδι της χελιδόνας όπως διασώζεται από τον Αθηναίο περί το 200μ.Χ. έχει μεγάλες ομοιότητες στον στίχο με τα σημερινά χελιδονίσματα:

«Ήλθε, ήλθε χελιδών (Ήρθε, ήρθ? η χελιδόνα)

καλάς ώρας άγουσα καλούς ενιαυτούς (φέρνοντας καλοκαιριά και καλή χρονιά)

επί γαστέρι λευκά, επί νώτα μέλαινα (στην κοιλιά της άσπρη και στη ράχη μαύρη)

Παλάθαν συ προκύκλει εκ πίονος οίκου (Πέταξε μας μια αρμαθιά απ? το πλούσιο σπίτι σου)

οίνου τε δέπαστρον, τυρών τε κάνιστρον (και μια κούπα με κρασί και πανέρι με τυρί)

και Πυρών α χελιδών και λεκιθίταν (και σταράκι η χελιδόνα και τσουρέκι)

Ουκ απωθείται. Πότερ? απίωμες ή λαβώμεθα; (Δεν περιφρονεί. Τι θα γίνει; Φεύγουμε ή παίρνουμε;)

Ει μεν τι δώσεις ει δε μη, ουκ εάσομες (Αν μας δώσεις κατιτίς, ειδαλλιώς δε φεύγουμε)

Ή ταν θύραν φέρομες ή θυπερθυρον (ή την πόρτα παίρνουμε ή τ? ανώφλι της)

Ή ταν γυναίκα ταν έσω καθημέναν (ή την κυρά που μέσα κάθεται)

μικρά μεν εστί, ραδίως νιν οίσομες (μικρή είναι κι εύκολα την παίρνουμε)

Αν δη φέρης ρι, μέγα δη τι φέρεις (κι αν μας δώσεις κατιτίς κοίτα να ?ν? της προκοπής)

Άνοιγ?, άνοιγε ταν θύραν χελιδόνι (Άνοιγε, άνοιγε την πόρτα στη χελιδόνα)

Ου γαρ γέροντες εσμέν, αλλά παιδιά (Γέροντες δεν είμαστε, είμαστε παιδιά)

Φθιώτιδα: Τα παιδιά τραγουδούν (σε ρυθμό 3/8)

Ήρθ? ο Μάρτης ο καλός κι ο Απρίλης δροσερός,

ήρθανε τρία πουλάκια και καθίσαν στα κλαδάκια

ήρθε, ήρθε η χελιδόνα, ήρθε, ήρθε η μελιδόνα.

Σήκω ?συ καλή κυρά να μας δώσεις πέντ? αυγά κι άλλα πέντε κόκκινα.

?Εχουμ? δάσκαλο καλό, έχουμ? δάσκαλο κακό

που μας δέρνει και μας κρούζει και στη φάλαγγα μας βάζει.

Πηγή: Εκπαιδευτικές Κοινότητες & Ιστολόγια ΠΣΔ. Ανασύρθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2013 από: http://blogs.sch.gr/koukoule/

 
{boncko}/drastiriotites/ekdilosis/poiisi/foto{/boncko}

Video από την εκδήλωση

Αναπολώντας: Σάββατο 21 Μάρτη

Λέξεις-φωνές

Ήχοι-εικόνες

Ανάσες-σιωπές

Κραυγές στη ζωή μας.

Ένα σύμπαν, μιαν ημέρα

κάποιο ανοιξιάτικό βράδυ.

Παιδιά με βλέμμα τη θάλασσα,

απέραντο και απρόσμενο.

Έτσι απλά μας βρήκαν και μας μίλησαν.

Για μια στιγμή όλος ο κόσμος

δικός μας?

Εκεί, εδώ, παντού

στην Ποίηση της ζωής μας?

                                                Ευλαμπία Τακουρίδου

Να τα πούμε;

Καθώς πλησιάζουν οι άγιες  ημέρες των Χριστουγέννων και ακολουθώντας ένα έθιμο που - ευτυχώς -παραμένει ζωντανό,  οι μαθητές του 6ου ΓΕΛ Καβάλας με την υποδιευθύντρια του σχολείου κα Μαντατζή Στέλλα και την  υπεύθυνη της χορωδίας κα Μουρατίδου Χριστίνα, αφού πρώτα ευχηθήκαμε στους καθηγητές μας, περιηγηθήκαμε στην πόλη και επισκεφτήκαμε την Περιφέρεια, το Δήμο, τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και το  Πουλίδειο Γηροκομείο της πόλης μας, για να μεταφέρουμε με τα κάλαντα, μηνύματα χαράς και ελπίδας και  να ευχηθούμε από καρδιάς ειρηνικές Γιορτές με υγεία και αγάπη  σ?όλο τον κόσμο.

 Χρόνια Πολλά κι ευφρόσυνα!

Άλμπουμ φωτογραφιών από τα κάλαντα

Πλήρης οθόνη

Εισαγωγικό σημείωμα για τον εορτασμό της 17^ης Νοέμβρη

Η ημέρα της 17^ης Νοέμβρη καθιερώθηκε ως γιορτή σχολική γιατί τότε, 41 χρόνια πριν, πρωτοστάτησε η νεολαία. Ήταν νέοι άνθρωποι όσοι μπήκαν στην πρώτη γραμμή, ήταν τα νιάτα που άνοιξαν το δρόμο. Τα νιάτα, λοιπόν, οι μαθητές μας, πρέπει να θυμούνται και να μας θυμίζουν όσους αγωνίστηκαν για την ελευθερία και τη δημοκρατία όσους θυσιάστηκαν γι?  αυτήν. Έτσι, στη σημερινή μας γιορτή, θελήσαμε να δώσουμε έμφαση στη θυσία αυτών των ανθρώπων, να την αφιερώσουμε στους νεκρούς του Πολυτεχνείου ^. όχι σαν ένα μνημόσυνο αλλά ως μια υπενθύμιση των δεινών που συνοδεύουν μια δικτατορία και ως αφορμή για συνειδητοποίηση της μεγάλης ευθύνης που έχουμε να διατηρήσουμε τη δημοκρατία και την ελευθερία που τόσο απειλούνται, ακόμα και σήμερα?    

                                             Υπεύθυνες καθηγήτριες:                    Κατσάκη Βασιλική

                                                                                      Κωνσταντινίδου Ελισάβετ

                                                                                      Παπαδοπούλου Σοφία

Στη φετινή επέτειο της 28^ης Οκτωβρίου, σκεφτήκαμε να τιμήσουμε τις εθελόντριες νοσοκόμες του ΕΕΣ. Όλες εκείνες τις γυναίκες, νεαρές και μεγαλύτερες, που έσπευσαν να εκπαιδευθούν  και να καταταγούν στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, περιθάλποντας τους τραυματισμένους φαντάρους.

Πρόκειται για 2.836 αδελφές, που νοσήλευσαν με υπευθυνότητα και στοργή 55.000 τραυματίες και ασθενείς στρατιώτες κατά τη διάρκεια του πολέμου, ξεπερνώντας τον εαυτό τους και τη γυναικεία τους φύση. Όπου υπηρέτησαν, εργάστηκαν με ζήλο, υπέμειναν κακουχίες, αιχμαλωτίστηκαν και κάποιες από αυτές πρόσφεραν και τη ζωή τους, μένοντας δίπλα στα τραυματισμένα παλικάρια.

Ας τις θυμόμαστε λοιπόν κι ας ξέρουμε πως η παρουσία και η συμμετοχή των εθελοντριών του Ερυθρού Σταυρού  στην παρέλαση της 28^ης Οκτωβρίου δεν είναι μια τυπική υποχρέωση ούτε μια ευκαιρία για την επίδειξη μιας στολής που φέρει την υπογραφή ενός επώνυμου μόδιστρου. Είναι ένα χρέος τιμής σε γυναίκες που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα εκείνων των γεμάτων παλμό ημερών και  θα άξιζε να τις αφιερώσουμε το σολωμικό στίχο: «Θαυμάζω τες γυναίκες μας και στ? όνομά τους μνέω».

 Video από την εκδήλωση

Τη Δευτέρα 6 Οκτωβρίου 2014 γιορτάστηκε η Πανελλήνια Ημέρα Σχολικού Αθλητισμού, με θεματικό άξονα: «Ρατσισμός και Διαφορετικότητα, όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι». Μια μέρα αφιερωμένη σ? αυτό που αποτελεί αυτονόητη και δεδομένη αρχή των σύγχρονων δημοκρατιών:  ότι η ανθρώπινη αξία είναι πέρα από φυλές, έθνη, θρησκείες, τάξεις, ιδεολογίες και ικανότητες. Μια αφορμή για να ξανασκεφτούμε ότι ο σεβασμός στη διαφορετικότητα δεν είναι φυσική κλίση των κοινωνιών, αλλά συνδέεται με τον εκδημοκρατισμό τους, την καλλιέργεια της ανεκτικότητας, την κουλτούρα του διαλόγου και το άνοιγμα της ανθρώπινης σκέψης πέρα από δεδομένες και αδιαμφισβήτητες παραδοχές.

«Αλήθεια -των αδυνάτων αδύνατο

ποτές δεν εκατάφερα να καταλάβω /

αυτά τα όντα που δεν βλέπουνε

το τερατώδες κοινό γνώρισμα τ? ανθρώπου /

το εφήμερο της παράλογης ζωής του

κι ανακαλύπτουνε διαφορές

γιομάτοι μίσος διαφορές

σε χρώμα δέρματος /φυλή / θρησκεία»

Νίκος Εγγονόπουλος «Στην κοιλάδα με τους ροδώνες» 

Video από τις εκδηλώσεις του σχολείου μας

Καλή σχολική χρονιά!

Τελέσθηκε σήμερα, 11/9/2014 στο σχολείο μας, ο αγιασμός για τη νέα σχολική χρονιά. Μας τίμησαν με την παρουσία τους και απηύθυναν χαιρετισμό  ο νέος Διευθυντής ΔΔΕ Καβάλας κ. Βαγενάς Απόστολος, η σχολική σύμβουλος  κ. Μαυρομάτη Έφη, η νέα πρόεδρος της σχολικής επιτροπής του Δήμου Καβάλας κ. Φραντζεσκάκη Μαρία, η πρόεδρος του συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων κ. Ταουσάνη-Βασιλοπούλου Αικατερίνη καθώς και οι Διευθυντές του Σχολείου μας και του Μουσικού Σχολείου.

Ακολουθούν φωτογραφίες και video από την εκδήλωση.

Video:

Στο πλαίσιο του θεσμού του μαθητικού Μάρτη-Απρίλη, το Σχολείο μας, παρουσίασε στο κοινό της Καβάλας, τα  Μουσικά του Σύνολα καθώς και την νέα ταινία μικρού μήκους, που παρήγαγε, με τίτλο "Περί φιλίας".

Η εκδήλωση έλαβε χώρα στο κινηματογράφο Oscar, στις 30 Μαρτίου στις 20:00.

Ενημέρωση μαθητών για τον εθελοντισμό

Την Τετάρτη, 20 Νοεμβρίου 2013, πραγματοποιήθηκε, στο σχολείο μας, συζήτηση - ενημέρωση της Α΄ και Β΄ Τάξης από τον Αντιδήμαρχο Παιδείας κ. Σταυρίδη Κυριάκο και μέλη της Ομάδας Εθελοντισμού του Δήμου Καβάλας για τις εθελοντικές δράσεις που υλοποιούνται και που θα υλοποιηθούν.

Φωτογραφίες από την εκδήλωση:

40 χρόνια Πολυτεχνείο

Εκδήλωση μνήμης

Έχουν περάσει 40 χρόνια από τότε? Η 17^η Νοέμβρη εξακολουθεί να είναι μια ημερομηνία από πολλές απόψεις συναισθηματικά φορτισμένη. Για ορισμένους είναι επέτειος που σταδιακά χάνει το νόημά της, για άλλους αφορμή περίσκεψης, εορτασμός επίκαιρος σήμερα περισσότερο από ποτέ. Γιατί το Πολυτεχνείο ταυτίστηκε με τον αγώνα της νεολαίας για ελευθερία, εθνική ανεξαρτησία, για μια καλύτερη ζωή.

Ο εορτασμός της επετείου του Πολυτεχνείου χρόνο με το χρόνο αποκτά μεγαλύτερη σημασία και βαρύτητα. Τα χρόνια αυτά, τα δύσκολα, που περνά ο λαός μας κάνουν ιδιαίτερα έντονη την ανάγκη να τονιστούν τα ιδανικά της ελευθερίας και της δημοκρατίας.

Τα δυο αυτά ιδεώδη πλήττονται ακόμη και σήμερα - παρόλο που θεωρούνται δεδομένα κι αυτονόητα - από παράγοντες που, δυστυχώς, δε γίνονται άμεσα αντιληπτοί από το σύγχρονο άνθρωπο. Η ελευθερία και η δημοκρατία, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στον κόσμο όλο, απειλούνται και τώρα  και μάλιστα περισσότερο από ποτέ.

Μέσω της σχολικής μας γιορτής, θελήσαμε, λοιπόν, φέτος να ευαισθητοποιήσουμε κάθε παρευρισκόμενο και ιδιαίτερα τους μαθητές (τους αυριανούς πολίτες). Ν?  αφυπνίσουμε τη νεολαία μας ώστε να είναι έτοιμη ν?  αντιμετωπίσει με σθένος τους σημερινούς, φανερούς και ύπουλους, εχθρούς που απειλούν την ελευθερία μας. Να μην το βάζει κάτω, να μην υποτάσσεται?

Video

Ας κρατήσουμε, λοιπόν, ως σύνθημα τους στίχους του τελευταίου τραγουδιού:

« Όπως και να?  ναι ετούτη η γη θα? μαι στην πρώτη τη γραμμή

όπως και τώρα? που είναι δίσεκτοι οι καιροί»

Η φετινή μας γιορτή ήταν αφιερωμένη στους άταφους νεκρούς του 1940. Στους 7697 αγωνιστές που σκοτώθηκαν στον ελληνοϊταλικό πόλεμο και άφησαν τα κόκαλά  τους  μέσα στις χαράδρες και τις στενωπούς της Πίνδου,  χωρίς ένα καντήλι κι ένα  κερί, σκεπασμένοι απ?το χιόνι, μακριά απ?τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Ο πολιτισμός μας βέβαια, είναι κατεξοχήν πολιτισμός ευμάρειας και κάνει ό,τι μπορεί για να απωθήσει την ιδέα του θανάτου ή να την εξωραΐσει,  αδυνατώντας να καταλάβει πως είναι εφικτή η υπέρβασή της με τη θυσία. Μόνο με αυτήν τη νοηματοδότηση της ζωής και του θανάτου, τα οστά των προγόνων μας δεν αποτελούν ένα θέαμα που γεννά τον αποτροπιασμό, αλλά αποπνέουν άρωμα αληθινής ζωής και γίνονται άξια προσκύνησης. Έτσι, ίσως ένιωσε ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός, όταν  ψάλλοντας την Ελευθερία, ανέκραξε: «Απ?τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά».

Γι? αυτό και μεις σήμερα τιμήσαμε αυτούς τους άνδρες, τους ανώνυμους του έπους του 1940, και σκύψαμε πάνω στα κόκαλα τους, που σιγά σιγά μαζεύονται τα τελευταία χρόνια, για να  ξαναβρούμε στέρεες ρίζες στο άχρωμο και άρριζο παρόν μας.

Το video της γιορτής  στο Youtube:

Από το αρχείο της ΕΡΤ:

Μετά τη σχολική γιορτή, πραγματοποιήθηκε κατάθεση στεφάνων στο ηρώο του Δημοτικού Κήπου Καβάλας, από εκπροσώπους της μαθητιώσας και της σπουδάζουσας νεολαίας, ενώ ακολούθησε πρόγραμμα με παραδοσιακούς χορούς. Στις φωτογραφίες που ακολουθούν, χορεύουν μαθητές του Σχολείου μας.

Τετάρτη 11 Σεπτέμβρη, πρώτη μέρα του σχολικού έτους και γέμισε πάλι το σχολείο μας από μαθητές.

Όπως ήταν προγραμματισμένο, τελέσθηκε ο Αγιασμός και στη συνέχεια μοιράστηκαν τα βιβλία στους μαθητές της Α τάξης.
Στην τελετή παρευρέθηκε και ο Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Χεριστανίδης Γεώργιος ο οποίος απηύθυνε χαιρετισμό στους μαθητές και τους ευχήθηκε, ψυχική δύναμη και κουράγιο.

Χαιρετισμό απηύθυναν επίσης ο πατήρ Χερουβείμ και ο Διευθυντής του 6ου ΓΕΛ κ. Εμμανουηλίδης Δανιήλ.

Αποσπάσματα μπορείτε να δείτε στο video που ακολουθεί:

 Καλή σχολική χρονιά σε όλους μας και θερμό καλωσόρισμα στους νέους μαθητές της Α τάξης.

         25^η Μαρτίου 1821 : διπλή γιορτή ? σύμβολο. Ο άνθρωπος , η ρίζα του, η ατομική και η συλλογική του ψυχή, ο καθολοκληρίαν άνθρωπος, το πρόσωπο και η ιδεολογία του ! Από τη μια ο ευαγγελισμός της Θεοτόκου,  η νέα αρχή, η ελπίδα και η σωτηρία. Από την άλλη η απόφαση για απελευθέρωση των σκλαβωμένων επί τετρακόσια χρόνια Ελλήνων σε μια πανίσχυρη Οθωμανική Αυτοκρατορία.. Μετά από τετρακόσια χρόνια αντιμετώπισης του Έλληνα ως ραγιά όλα άλλαξαν, σαν εκείνο το μύθο του αετού που τον μεγάλωναν για να γίνει κοτόπουλο και που τελικά ο φυσιοδίφης  του έδειξε τον ουρανό και πέταξε. Έτσι και ο «ραγιάς» αν και μεγαλωμένος να σκύβει το κεφάλι αποτίναξε τη δουλικότητά του ( ραγιαδισμό ) όταν βρέθηκαν οι κατάλληλοι ηγέτες ( πρβλ.Θ.Κολοκοτρώνης ) και του «μίλησαν» σαν υπερήφανο άνθρωπο, ως Έλληνα.

Κολοκοτρώνης, Μακρυγιάννης, Μπουμπουλίνα?στόχευσαν ένα κοινό ιδανικό και το πρόσφεραν γιατί πρώτα το κατείχαν οι ίδιοι πραγματικά, όπως το ίδιο ισχύει για τον ιερό κλήρο, την πνευματική ηγεσία  και τον άσημο λαό. Έτσι το 1821 αποτελεί ένα θησαυρό ελληνικό και οικουμενικό, ο οποίος μπορεί να απαντήσει στα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά και εφηβικά αδιέξοδα.

   Επειδή μάλιστα η προσωπικότητα διαμορφώνεται από τα  έντονα σχολικά βιώματα σκεφτήκαμε η σχολική γιορτή να μην έχει μόνο τους ατσαλάκωτους στίχους των μορφωμένων λογίων αλλά να τολμήσουμε μια ανανέωση ύφους, κατεβάζοντας τους τόνους και μιλώντας απλά και κατανοητά

.

      Έτσι στόχος έγινε όχι η πρόσκτηση της γνώσης αυτής καθαυτής αλλά η ζωηρότητα των εντυπώσεων για να μην αμβλύνονται τα συναισθήματα και παράλληλα να αφυπνίζονται οι συνειδήσεις. Θελήσαμε να ακούσουμε τους  μαθητές που αρνούνταν «πάλι τα ίδια». Όταν τους προτάθηκε το έργο του Καμπανέλλη «ο Καραγκιόζης ετοιμάζει επανάσταση» και ανακοινώθηκε η υπόθεση, άστραψε η ματιά τους αναζητώντας πρόβες όχι για να χαθεί μάθημα ούτε για να εκτεθούν ως πρωταγωνιστές αλλά ζώντας τη μαγεία της συλλογικής αυτογνωσίας και της ανταλλαγής ιδεών. Η γιορτή έγινε δική τους υπόθεση, αυτοκαθορίστηκαν.

Προτάθηκε να είναι ζωντανή η μουσική,  σύνθεσαν δικό τους κομμάτι με παραδοσιακά και ευρωπαϊκά μουσικά όργανα,αυτενεργώντας. Ο πολυπρόσωπος και πολυπολιτισμικός Καραγκιόζης με τη λαϊκή του γλώσσα δεν ανέδειξε απλώς τη δημιουργικότητα των μαθητών αλλά και τον απόλυτο σεβασμό και αλληλοσεβασμό. Η διανομή των ρόλων έγινε αυτόματα Ίσως μίλησε μέσα τους ό,τι οι φίλοι δάσκαλοι ή οι γονείς έσπειραν στην πρώτη παιδική ηλικία αυτών των υπέροχων εφήβων. Το αποτέλεσμα θα κριθεί στην παράσταση.

Πάντως αυτός ο φτωχός απόγονος του Αριστοφάνη που κάθεται απέναντι από το σαράι κάνει τους ανθρώπους να γελούν και διδάσκει ιστορία, ελευθερία, αυτοπεποίθηση και συλλογικότητα, ειρωνευόμενος τις Μεγάλες Δυνάμεις και διδάσκοντας άμεσα.

                                                                                    Γ.Τσάμης

  Ο Μητροπολίτης  Προύσης

         κ. Ελπιδοφόρος

         στο σχολείο μας

Ο  Μητροπολίτης Προύσης , ηγούμενος της Μονής Αγ. Τριάδος της Χάλκης, Σχολάρχης της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης κ. Ελπιδοφόρος  επισκέφτηκε σήμερα 11 Μαρτίου 2013 το Σχολείο μας.

Στην αυλή του Σχολείου τον υποδέχθηκε ο Διευθυντής, ο Υποδιευθυντής, οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές.

Η επίσκεψή του Σεβασμιωτάτου συνέπεσε να είναι την επόμενη ημέρα από την επιστροφή των μουσικών συνόλων του Σχολείου μας από την Κωνσταντινούπολη και τα Πριγκιπόνησα. Όπου μετείχαν στη μεγάλη συνάντηση χορωδιών που οργάνωσε το Ζωγράφειο Λύκειο.

Απευθύνοντας τον λόγο στους μαθητές, ο Σεβασμιώτατος ανέφερε και τα εξής:  «Είναι ευτύχημα που το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης  είναι Ελληνικό. Έτσι ο ελληνισμός κατέχει κεντρική θέση στην Ορθόδοξη Εκκλησία, μέσω του Πατριαρχείου και του Οικουμενικού Πατριάρχη που είναι Έλληνας». 

Στη συνεχεία, κάλεσε και τους υπόλοιπους μαθητές να επισκεφθούν την Κωνσταντινούπολη και τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης για να τους ξεναγήσει ο ίδιος.  Τόνισε ότι ο ελληνισμός της Πόλης αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, καθώς πολλά αγόρια και κορίτσια έρχονται στην Πόλη για να σπουδάσουν. Έτσι, κάλεσε και τους μαθητές να βάλουν ανάμεσα στις επιλογές τους και τα πανεπιστήμια της Πόλης και συνεχίζοντας είπε ότι στην Πόλη η Ελληνική μειονότητα έχει το Πατριαρχείο, τις εκκλησίες της, τους πολιτιστικούς, αθλητικούς και θεατρικούς συλλόγους και γι αυτό οι έλληνες φοιτητές δεν νοιώθουν ότι ζουν σε ξένη χώρα, αλλά σε ένα ελληνικό περιβάλλον.

Τέλος κάλεσε τους μαθητές να επισκεφθούν την  σελίδα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης στο fecebook.

Μαθήτρια του Σχολείου μας, που συμμετείχε στην εκπαιδευτική επίσκεψή στη Πόλη και στα Πριγκιπόνησα, αναφέρθηκε στις εντυπώσεις της από την επίσκεψη των μαθητών στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης και ευχήθηκε να επαναλειτουργήσει η Σχολή όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

Ακολούθησε συνάντηση του Σεβασμιωτάτου  με τους καθηγητές του σχολείου, όπου μεταξύ άλλων, έγιναν αναφορές στην προσπάθεια που γίνεται για την αναστήλωση της Σχολής εν όψει της επαναλειτουργίας της και προκάλεσε εντύπωση η  επιτυχημένη προσπάθεια επαναπόκτησης Ιερών ναών από την Ιερά Μητρόπολη Προύσας.

Φωτογραφίες από την επίσκεψη

{besps}giortes/elpidofo{/besps}

Τα κάλαντα της άνοιξης από τη Ρόδο τραγούδησε η χορωδία του 6^ου Γενικού Λυκείου Καβάλας αρχές του Μαρτίου. Τα παιδιά με τη χελιδόνα στο κέντρο αναβίωσαν το έθιμο ενόψει του ερχομού της Άνοιξης.

Τα κάλαντα της άνοιξης ? Χελιδονίσματα

Η μουσική είναι δεμένη με την ιστορία και το λαϊκό πολιτισμό του ελληνικού λαού. Τα έθιμα και οι παραδόσεις φτάνουν ως τις μέρες μας από την αρχαία Ελλάδα. Ένα από αυτά είναι και τα χελιδονίσματα, ένα αναβλαστικό έθιμο που λαμβάνει χώρα το Μάρτιο, τον πρώτο μήνα της άνοιξης. Σκοπός του εθίμου είναι η υποβοήθηση της βλάστησης της γης. Ανάλογα αναβλαστικά έθιμα είναι η Πρωταπριλιά στη διάρκεια της οποίας οι άνθρωποι συνηθίζουν να λένε ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουν τις βλαπτικές δυνάμεις που πιστεύουν ότι μπορεί να εμποδίσουν την ευφορία της γης, αλλά και η έξοδος στη φύση την Πρωτομαγιά η οποία συνοδεύεται από μάζεμα λουλουδιών και πλέξιμο στεφανιών από άνθη.

Ο Μάρτιος, ο πρώτος μήνας της άνοιξης έχει συνήθως άστατο καιρό. Για το λόγο αυτό και ο ελληνικός λαός έδωσε στο Μάρτη πολλά ονόματα: Μάρτης ο Κλαψόγελος, ο Πεντάγνωμος, ο Γδάρτης, ο Καψομάρτης, ο Ανοιξιάτης, ο Παλαβιάρης κ.ά., καθώς και πολλές παροιμίες: «Μάρτης, γδάρτης και καλός παλουκοκάφτης», «Ο Μάρτης μια κλαίει και μια γελά», «Αν ρίξει ο Μάρτης δυό νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα χαρά σε ?κείνον τον ζευγά που ?χει στη γη σπαρμένα», «Τον Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια» κ.ά.

Σύμφωνα με την παράδοση (όπως την κατέγραψε ο Νίκος Πολίτης το 1904) ο Μάρτης έχει δύο γυναίκες μία καλή, ανοιχτόκαρδη και γελαστή και μια σκουντουφλιάρα και θυμώδισσα που πάντα κλαίει. Κι όταν πάει στη γελαστή γίνεται κι ο καιρός γελαστός κι όταν πάει στη σκουντουφλιάρα ο καιρός χαλάει.

Σύμφωνα πάλι με το λαό οι έξι πρώτες μέρες του Μάρτη λέγονται δρίμες, γιατί λόγω του άσχημου και άστατου καιρού είναι επικίνδυνες για διάφορες ασθένειες. Επίσης οι μανάδες επειδή ξέρουν τις βλαβερές συνέπειες του ήλιου που κάνει την εμφάνισή του το Μάρτη κι η θερμοκρασία ανεβαίνει προφυλάσσουν τα παιδιά τους φορώντας τους ένα βραχιολάκι, το «Μάρτη» φτιαγμένο από άσπρη και κόκκινη συνήθως κλωστή. Τα παιδιά το φοράνε μέχρι να δούνε τα πρώτα χελιδόνια. Τότε θα κρεμάσουν το βραχιόλι στο κλαδί ενός δέντρου, για να το πάρουν τα χελιδόνια που φτιάχνουν τη φωλιά τους. Σε άλλες περιπτώσεις τα παιδιά φοράνε το «Μάρτη» μέχρι την Ανάσταση και τον κρεμάνε στο φιτίλι της λαμπάδας τους για να καεί.

Έθιμα του Μάρτη:

Τρίπολη: την παραμονή της 1ης Μαρτίου οι κάτοικοι διώχνουν το χειμώνα βάζοντας έναν ηλικιωμένο να παριστάνει τον Φεβρουάριο καβάλα σ? έναν γάιδαρο. Τα παιδιά τον ακολουθούν φωνάζοντας: «Όξω κουτσοφλέβαρε, να ΄ρθει ο Μάρτης με χαρά και με πολλά λουλούδια».

Θράκη: την πρώτη μέρα του Μάρτη οι γυναίκες σπάνε στην αυλή κεραμικά σκεύη λέγοντας: «Όξω ψύλλοι και κοριοί, μέσα ?γεια, μέσα χαρά. Έμπα καλόχρονε, έβγα κακόχρονε».

Αιάνη Κοζάνης: Τα παιδιά την πρώτη μέρα του Μάρτη και της άνοιξης τραγουδούν κάλαντα, τα Χελιδονίσματα κρατώντας ένα ξύλινο χελιδόνι στερεωμένο σε μια ξύλινη βάση.

Με τον ίδιο τρόπο καλωσορίζουν τα παιδιά την άνοιξη και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Τα τραγούδια τους παρουσιάζουν ομοιότητες και διαφορές τόσο στον στίχο όσο και τη μουσική.

Ρόδος: με παρόμοιο τρόπο (κρατώντας ένα ξύλινο χελιδόνι) λένε τα παιδιά και στη Ρόδο, τα χελιδονίσματα, ζητώντας χαρίσματα.

Χελιδόνι πέταξε, ήβρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάδησε Μάρτη, Μάρτη μου καλέ

Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Απρίλη θαυμαστέ

όσοι ?μεις οι μαθηταί μαθημένοι είμαστε

ν? αγοράζωμεν εφτά, να πωλούμε δεκαεφτά

το κρασί μες το ποτήρι και τα σύκα στο μαντήλι

και τα σύκα στο μαντήλι και τ? αυγά μες το καλάθι.

Δώστε μας την όρνιθα σας μη μας δείρει ο δάσκαλος μας

κι έχετε το κρίμα σας και την αμαρτία μας.

Που πάνω απ? το κατώφλι σας έχει μία περιστέρα

ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε καλημέρα.

Το τραγούδι της χελιδόνας όπως διασώζεται από τον Αθηναίο περί το 200μ.Χ. έχει μεγάλες ομοιότητες στον στίχο με τα σημερινά χελιδονίσματα:

«Ήλθε, ήλθε χελιδών (Ήρθε, ήρθ? η χελιδόνα)

καλάς ώρας άγουσα καλούς ενιαυτούς (φέρνοντας καλοκαιριά και καλή χρονιά)

επί γαστέρι λευκά, επί νώτα μέλαινα (στην κοιλιά της άσπρη και στη ράχη μαύρη)

Παλάθαν συ προκύκλει εκ πίονος οίκου (Πέταξε μας μια αρμαθιά απ? το πλούσιο σπίτι σου)

οίνου τε δέπαστρον, τυρών τε κάνιστρον (και μια κούπα με κρασί και πανέρι με τυρί)

και Πυρών α χελιδών και λεκιθίταν (και σταράκι η χελιδόνα και τσουρέκι)

Ουκ απωθείται. Πότερ? απίωμες ή λαβώμεθα; (Δεν περιφρονεί. Τι θα γίνει; Φεύγουμε ή παίρνουμε;)

Ει μεν τι δώσεις ει δε μη, ουκ εάσομες (Αν μας δώσεις κατιτίς, ειδαλλιώς δε φεύγουμε)

Ή ταν θύραν φέρομες ή θυπερθυρον (ή την πόρτα παίρνουμε ή τ? ανώφλι της)

Ή ταν γυναίκα ταν έσω καθημέναν (ή την κυρά που μέσα κάθεται)

μικρά μεν εστί, ραδίως νιν οίσομες (μικρή είναι κι εύκολα την παίρνουμε)

Αν δη φέρης ρι, μέγα δη τι φέρεις (κι αν μας δώσεις κατιτίς κοίτα να ?ν? της προκοπής)

Άνοιγ?, άνοιγε ταν θύραν χελιδόνι (Άνοιγε, άνοιγε την πόρτα στη χελιδόνα)

Ου γαρ γέροντες εσμέν, αλλά παιδιά (Γέροντες δεν είμαστε, είμαστε παιδιά)

Φθιώτιδα: Τα παιδιά τραγουδούν (σε ρυθμό 3/8)

Ήρθ? ο Μάρτης ο καλός κι ο Απρίλης δροσερός,

ήρθανε τρία πουλάκια και καθίσαν στα κλαδάκια

ήρθε, ήρθε η χελιδόνα, ήρθε, ήρθε η μελιδόνα.

Σήκω ?συ καλή κυρά να μας δώσεις πέντ? αυγά κι άλλα πέντε κόκκινα.

?Εχουμ? δάσκαλο καλό, έχουμ? δάσκαλο κακό

που μας δέρνει και μας κρούζει και στη φάλαγγα μας βάζει.

Πηγή: Εκπαιδευτικές Κοινότητες & Ιστολόγια ΠΣΔ. Ανασύρθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2013 από: http://blogs.sch.gr/koukoule/

Η δράση "Τιμώμενο Σχολείο" συνεχίζεται. Αυτήν την αγωνιστική, τιμώμενα σχολεία είναι το 6ο Γενικό Λύκειο Καβάλας και το Μουσικό σχολείο Καβάλας. Αντιπροσωπεία παικτών,  με επικεφαλής τον Χριστόφορο Στεφανίδη και τους Νίκο Στυλιανού και Γιάννη Καραθανάση επισκέφτηκαν το πρωί της Παρασκευής 11/01/2013,  τον χώρο των σχολείων όπου έγιναν δέκτες ενθουσιώδους υποδοχής και έδωσαν ραντεβού με τους μαθητές για τον αγώνα της Ένωσης με τον Άρη, το Σάββατο,στις 17:00. Υπενθυμίζουμε ότι μόνο μαθητές που έχουν δηλώσει συμμετοχή στις λίστες, έχουν δικαίωμα ΔΩΡΕΑΝ ΕΙΣΟΔΟΥ στο γήπεδο

Πηγή: Facebook-Ένωση Καλαθοσφαίρισης Καβάλας OFFICIAL

{besps}giortes/basket{/besps}

Για την Ένωση:

Η πρωτοβουλία των τοπικών φορέων της Καβάλας να ενώσουν τις ομάδες μπάσκετ της πόλης, ιδρύοντας το 2003 την Ένωση Καβάλας, αποτέλεσε την αφετηρία για να δημιουργηθεί ένας απʼ τους σημαντικότερους πόλους του αθλήματος στην περιφέρεια.

Η Καβάλα χρειάστηκε μόλις μία πενταετία για να κατακτήσει μία θέση ανάμεσα στις κορυφαίες ομάδες της Ελλάδας. Την αγωνιστική περίοδο 2008-2009 συμμετείχε για πρώτη φορά στην Α1, κερδίζοντας αμέσως το πρώτο μεγάλο στοίχημά της (κατάκτηση της 10η θέσης στην τελική κατάταξη).

Έκτοτε κοιτάει μονάχα μπροστά, με κορυφαία στιγμή την παρθενική συμμετοχή στα πλέι οφ της αγωνιστικής περιόδου 2010-11, επίτευγμα το οποίο επισφραγίστηκε με την κατάκτηση της 6ης θέσης.
Έδρας της Καβάλας είναι το ΔΑΚ Καλαμίτσας, χωρητικότητας 1490 θέσεων.

ΠΗΓΗ esake.gr

Στις 16 Νοεμβρίου του 2012 έλαβε χώρα,  στην αίθουσα εκδηλώσεων του 6^ου Γενικού Λυκείου Καβάλας η εκδήλωση μνήμης της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Στην εκδήλωση αυτή έλαβαν μέρος μαθητές όλων των τάξεων.  Ιδιαίτερα μεγάλο ενδιαφέρον παρουσίασαν όχι  μόνο τα τραγούδια  αλλά και η γενική παρουσίαση των παιδιών.  Για να πραγματοποιηθεί με επιτυχία αυτό το γεγονός βοήθησε η κ. Λιαπάτη, η οποία  ήταν υπεύθυνη για τις πρόβες των μαθητών.

Με αφορμή την επέτειο του 1940 , το 6^Ο  Γενικό Λύκειο Καβάλας, διοργάνωσε την Παρασκευή 26^η  Οκτωβρίου  2012 μια συγκινητική γιορτή με τίτλο: «Σου γράφω από το μέτωπο». Κατά τη διάρκεια του αφιερώματος διαβάστηκαν από συμμαθητές μας επιστολές φαντάρων από τον πόλεμο του ?40, που ζωντάνεψαν την ανθρώπινη πλευρά του.

Αποδέκτες των επιστολών,  κοντινά αγαπημένα πρόσωπα: μάνα, γυναίκα, αδέλφια, αγαπημένη, ακόμη και τα μουλάρια που στάθηκαν οι αφανείς ήρωες του μετώπου. Οι συμμαθητές μας έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό στην ανάγνωση, συγκινώντας το ακροατήριο που τους παρακολούθησε με πολύ ενδιαφέρον.

Την εκδήλωση πλαισίωσε η χορωδία του σχολείου και μία άρτια προετοιμασμένη ορχήστρα με αρμόνιο, βιολί, κιθάρα, μπουζούκι και τουμπελέκι. Ακούστηκαν σχετικά με την επέτειο και την αφήγηση τραγούδια, όπως: «Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός», «Θα βρεθούμε ξανά», «Το σκοτεινό τρυγόνι» σε στίχους Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, «Γυναίκες Ηπειρώτισσες», «Άρνηση» του Γιώργου Σεφέρη και ο Εθνικός Ύμνος και δικαίως τα παιδιά της χορωδίας και της ορχήστρας απέσπασαν τα χειροκροτήματα όλων.

Αγιασμός για τη νέα σχολική χρονιά.

Τρίτη 11 Σεπτέμβρη, πρώτη μέρα του σχολικού έτους και γέμισε πάλι το σχολείο μας από μαθητές.

Όπως ήταν προγραμματισμένο, τελέσθηκε ο Αγιασμός και στη συνέχεια μοιράστηκαν τα βιβλία.

 Στη τελετή παρευρέθηκε και ο Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Χεριστανίδης Γεώργιος ο οποίος απηύθυνε χαιρετισμό στους μαθητές και τους ευχήθηκε, εκτός των άλλων, υγεία τονίζοντας την σημασία του υπέρτατου αυτού αγαθού.

Χαιρετισμό απηύθυναν επίσης ο πατήρ Χερουβείμ και οι Διευθυντές του 6ου ΓΕΛ κ. Εμμανουηλίδης Δανιήλ και του συστεγαζόμενου Μουσικού Σχολείου κ. Μάμαλη Όλγα.

 Αποσπάσματα μπορείτε να δείτε στο video που ακολουθεί.

 Καλή σχολική χρονιά σε όλους μας και θερμό καλωσόρισμα στους νέους μαθητές της Α τάξης.