Κώστας Στεργιόπουλος

Ο άγνωστος

Μια απόπειρα προσέγγισης

Θέμα  του ποιήματος  είναι ο άλλος μας εαυτός, ο κρυφός, ο υπεύθυνος,  ο αληθινός και όχι ο φαινομενικός και ψεύτικος, αυτός που παρουσιάζεται στους άλλους καθημερινά. Ο εσωτερικός κόσμος του ανθρώπου, που συνήθως είναι  άγνωστος,  αλλά  προσδιορίζει και καθορίζει τη ζωή μας. Ο σκοτεινός σε αντίθεση με τον γνωστό φωτεινό του κάθε ανθρώπου. Και μαζί η υπαρξιακή αγωνία που βασανίζει κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο  για το σκοπό της ζωής του.

Το ποίημα αποτελείται από τρεις στροφές. Και στις τρεις στροφές σκιαγραφείται η ταυτότητα, η λειτουργία, η δύναμη και η επενέργεια αυτού το ανεξιχνίαστου ενοίκου του εσωτερικού κόσμου μας.

Στην πρώτη στροφή δίνεται αρχικά  ο τόπος της κατοικίας του: κατοικεί «Στα σκοτεινά έγκατά μας ?.», στα βάθη της ψυχής και του νου.

  Έπειτα η κυριαρχική του δύναμη που  καθορίζει τη ζωή μας  «το κλειδί κρατάει της ύπαρξης μας?.». Καθορίζει  το πεπρωμένο μας.

Η καταγωγή του «με μνήμες πιο παλιές απ? τον κόσμο ..» : εδώ μα θυμίζει  την Πλατωνική θεωρία  των ιδεών  και αρχές τη ψυχολογίας για το συλλογικό ασυνείδητο του κόσμου. Οι αρχέγονες αλλά και οι προσωπικές μνήμες.

«με όλες τις πληγές και τις τύψεις φορτωμένος» όλα τα απωθημένα ,  τα συναισθήματα ενοχής μας οι μύχιες απόκρυφες επιθυμίες και αγωνίες μας.  Όλα όσα δεν θέλουμε να ξέρουν οι άλλοι για εμάς.  Βλέπουμε όλη τη θεωρία της ψυχολογίας για το υποσυνείδητο.

 Στη δεύτερη στροφή παρουσιάζεται η λειτουργία και  η επίδραση του άγνωστου υποσυνείδητου εαυτού μας στον  φαινομενικό/ ψεύτικο εαυτό, στη ζωή που ζει καθημερινά  κάθε άνθρωπος, «μας κυβερνά?. δέχεται?.. δίνει?. θυμίζει?? προσπερνά»

Οι στίχοι στηρίζονται στα ρήματα , δηλ στην πράξη. Δεν μας αφήνει να ξεφύγουμε από το ιστορικό και ατομικό παρελθόν μας. Μας εμποδίζει να κατευθύνουμε εμείς τις πράξεις μας και το μέλλον μας όπου και όπως εμείς θέλουμε  «αόρατος μας κυβερνά?» . Μας ελέγχει μέρα-νύχτα και υπόγεια μας οδηγεί.

Στην τρίτη στροφή παρουσιάζει την εκδοχή της απουσίας του άγνωστου εαυτού από τη ζωή του ανθρώπου. Από τη μια ήμαστε εμείς  «με τα δικά μας τα εφήμερα επίγεια  σχέδια», εμείς που «ανίδεοι σχεδιάζουμε νέες εξορμήσεις» και από την άλλη αυτός «αδιαφορώντας ? κατάκοπος γέρνει  έτοιμος να αποδημήσει..» .

Κάθε φορά λοιπόν που ο άγνωστος απομακρύνεται από την πραγματική ζωή μας και χάνεται μέσα στη  μιζέρια της καθημερινότητας και τα προβλήματά της  συμπαρασύρει μαζί του τη μνήμη του παρελθόντος μας, ξεχνάμε  ποιοι ήμασταν αληθινά και η ζωή μας  συρρικνώνεται στο εφήμερο. Χάνουμε τον εαυτό μας, αλλοτριωνόμαστε.

Ποιος είναι λοιπόν αυτός ο άγνωστος ; είναι η συνείδηση του ανθρώπου, είναι ο χαρακτήρας του, το υποσυνείδητο του ή η μακραίωνη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας;

Ο ποιητής δεν μας απαντά καθαρά και κρατά μυστική την ταυτότητα του γιατί θέλει να εκφράσει την υπαρξιακή αγωνία , τον αιώνιο αγώνα του ανθρώπου να ορίσει τον εαυτό του, το σκοπό του και το ρόλο του πάνω στη γη.

Ας αναλογιστούμε πόσες φορές κι εμείς  αναρωτηθήκαμε :  ποιος πραγματικά  είμαι; Είμαστε αυτό που λένε οι άλλοι (το φαίνεσθαι)  ή αυτό που θέλουν οι άλλοι ή τι πραγματικά πιστεύουμε ότι είμαστε (το είναι) ?. ;

Πόσες φορές σε στιγμές μοναξιάς και  σιωπής  σκεφτόμαστε τι θέλουμε ή τι αληθινά επιθυμούμε να γίνουμε. Και αναζητούμε μέσα μας απαντήσεις σε προβλήματα που πρέπει εμείς μόνοι να λύσουμε? με πόνο, θλίψη, σαρκασμό,  αλλά και χαρά αν τα καταφέρουμε,  έστω και λίγο, να γνωρίσουμε τον δικό μας άγνωστο εαυτό?

Ένα  άλλο ποίημα του Στεργιόπουλου, νομίζω, απαντά :

Οι διαψεύσεις

Οι διαψεύσεις πέφτουν και φωλιάζουν μέσα μας μια-μια,

κατρακυλούν και καταρρέουν

σα δάκρυα από τα μάγουλά μας

καθώς με τον καιρό σ΄ αρπάζουν και  σ΄ αλέθουν

σιδερένια δόντια.

Έτσι λυγίζουν τα γόνατα

και τρίζουν τα θεμέλια της ζωής.

Αλλά δεν χάνονται στην άδεια στέρνα της ψυχής μας.

Καμιά φορά βγαίνουν σαν εξανθήματα στο δέρμα μας,

κι άλλοτε φονικά,

πότε μ΄ ένα άξαφνο σπαθί  ή μ΄ένα κρυφό μαχαίρι

μας καρτερούν σε μια καμπή του δρόμου

όλες μαζί.

Κι εκεί,  έτοιμους ή ανέτοιμους

 μας αφανίζουν.

Ευαγγελία Γεωργαλή

Γ1