Η Καβάλα Χθες και Σήμερα

Ερευνητική Εργασία-Project

6^ο Γενικό Λύκειο Καβάλας

Στα πλαίσια του μαθήματος της Ερευνητικής Εργασίας-Project 20 μαθητές της Α΄ τάξης του 6^ου ΓΕΛ Καβάλας εργαστήκαμε πάνω στο θέμα «Η Καβάλα, Χθες και Σήμερα» και αυτά είναι τα αποτελέσματα της εργασίας μας.

Πώς εργαστήκαμε- Ημερολόγιο

Αρχικά χωριστήκαμε σε ομάδες (5 τετράδες, και 4 πεντάδες αργότερα) και ενημερωθήκαμε σχετικά με το ημερολόγιο που έπρεπε να κρατάμε μετά από κάθε 3ωρο Ερευνητικής Εργασίας. Επίσης ορίσαμε γραμματείς στην κάθε ομάδα. Η πρώτη μας εργασία ήταν να γράψουμε σε μεγάλα χαρτόνια τις ιδέες της κάθε ομάδας και στην συνέχεια να τις παρουσιάσουμε στους υπόλοιπους «συνεργάτες» μας. Μετά την παρουσίαση των ιδεών μας, αποφασίστηκαν από όλους μας τα θέματα που θα μας απασχολούσαν. Έτσι η κάθε ομάδα διάλεξε από ένα θέμα και ξεκίνησε να επεξεργάζεται πληροφορίες τόσο από το διαδίκτυο όσο και από βιβλία. Κάθε φορά που κάποια ομάδα τελείωνε την εργασία της πάνω σε κάποιο θέμα, την παρουσίαζε στους υπόλοιπους και συνέχιζε με ένα άλλο. Επιπλέον, μία μέρα κάναμε έναν περίπατο στην πόλη της Καβάλας με σκοπό την συλλογή πληροφοριών και φωτογραφικού υλικού. Τις τελευταίες εβδομάδες ασχοληθήκαμε κυρίως με την τελική παρουσίαση καθώς και με την τελική μορφή της εργασίας μας, που αποφασίσαμε πως θα είναι τόσο σε μορφή κειμένου με φωτογραφίες όσο και σε μορφή παρουσίασης.

Οι Καμάρες

Το πιο αναγνωρισμένο μνημείο της Καβάλας είναι το μεγάλο τοξωτό υδραγωγείο της, γνωστό με το όνομα «Καμάρες». Το εντυπωσιακό αυτό μνημείο μήκους 270 μέτρων φέρει διπλή και σε ορισμένα σημεία τριπλή σειρά επάλληλων τόξων. Μετρούνται έντεκα τόξα στη σειρά. Κάτω από τις καμάρες του διέρχονται οι δυο κύριες αρτηρίες εισόδου-εξόδου στην σύγχρονη πόλη.Οι σημερινές  Καμάρες είναι το τελευταίο τμήμα ενός τεράστιου υδραγωγείου της πρώτης περιόδου της τουρκοκρατίας. Στις αρχές του 16^ου αιώνα η άνυδρη χερσόνησος της Παναγίας υδροδοτήθηκε με τα νερά που πηγάζουν από την περιοχή της Παλιάς Καβάλας. Ορισμένα τμήματα του σώζονται ακόμα σε ικανοποιητική κατάσταση και η πορεία του είναι ευδιάκριτη μέχρι την είσοδο του στα όρια της σημερινής Καβάλας, συγκεκριμένα μέχρι την εκκλησία του Αγίου Κων/νου. Οι Καμάρες στην σημερινή τους μορφή είναι έργο που αποδίδεται στον Ιμπραήμ Πασά, βεζίρη του σουλτάνου Σουλεϊμάν του νομοθέτη. Χτίστηκαν μεταξύ 1520-1530, περίοδο κατά την οποία κατασκευάστηκαν στην Καβάλα μεγάλα έργα υποδομής, που αποσκοπούσαν στην ανασυγκρότηση της πόλης μετά την καταστροφή του 1391 και τη μακρά περίοδο εγκατάλειψης του οικισμού. Το υδραγωγείο υπήρξε έργο ζωτικής σημασίας για την Καβάλα. Το νερό έκανε τον οικισμό βιώσιμο, συνέβαλε στην ανάπτυξη των αστικών λειτουργιών του, στην εγκατάσταση νέων κατοίκων και στην μεγάλη αύξηση του πληθυσμού του. Με δυο λόγια, υπήρξε καθοριστικός παράγοντας για την μεταμόρφωση της Καβάλας από ασήμαντο οικισμό σε μικρή πόλη.

Το Δημαρχείο

Το κτήριο της οδού Κύπρου 10, είναι το πιο εντυπωσιακό ίσως κτίσμα της πόλης, με αρχιτεκτονική μοναδική και εντελώς «ξένη» μέσα στον χώρο της Καβάλας. Αποτελεί, όπως συνήθως λέγεται από τους παλιούς Καβαλιώτες, μικρογραφία πύργου της Ουγγαρίας. Θα πρέπει να χτίστηκε προς το τέλος της δεκαετίας του 1890 και να ανήκε στην ιδιοκτησία του Ούγγρου καπνέμπορου βαρόνου Πιέρ Έρτζοχ, μαζί με εκείνο του σημερινού Ωδείου. Το 1921 πουλήθηκε από τον Μωρίς Έρτζοχ, γιο του Πιέρ Έρτζοχ, στην «Ανώνυμο Εταιρεία Καπνών Ανατολής και Πέραν Θαλάσσης», με πληρεξούσιο το διευθυντή της Εταιρίας Αρμάνδο Κούφλερ. Το 1937 το κτήριο βγήκε σε αναγκαστικό πλειστηριασμό για οφειλές της Ανώνυμης Εταιρείας Καπνών Ανατολής και αγοράστηκε από το Δήμο Καβάλας, επί δημαρχίας Αθανασίου Μπαλάνου. Από το 1937 στεγάζεται εδώ ο Δήμος.

Το Κάστρο

Χτισμένο σε ύψος 70 περίπου μέτρων από τη θάλασσα, σε θέση με εξαιρετική φυσική οχύρωση από τις τρεις πλευρές του, το κάστρο δεσπόζει στην κορυφή της χερσονήσου της Παναγίας. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της πόλης, και από τις επάλξεις του μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει τη μαγευτική θεά της πόλης και της γύρω περιοχής. Στον εξωτερικό του περίβολο έχει διαμορφωθεί υπαίθριο θέατρο, όπου διοργανώνονται συναυλίες, χορευτικές ή θεατρικές παραστάσεις και άλλες εκδηλώσεις. Στο ανανεωμένο δεσμωτήριο και στο φυλάκιο φιλοξενούνται εκθέσεις εικαστικών και φωτογραφίας. Το αναψυκτήριο του κάστρου αποτελεί τόπο ξεκούρασης για τους επισκέπτες. Το έργο δεν συνδέεται  με τις αμυντικές ανάγκες κάποιου οικισμού, αφού η χερσόνησος ήταν ερειπωμένη και ακατοίκητη. Προορισμός του οχυρού ήταν αφενός ο έλεγχος και η προστασία του καίριου περάσματος της Εγνατίας οδού, που υπέφερε από πειρατικές επιδρομές, και αφετέρου η επιτήρηση των κινήσεων του βενετσιάνικου στόλου και η αντιμετώπιση μιας επικείμενης επίθεσης του.

Το Ιμαρέτ

Δεσπόζει στην χερσόνησο της Παναγίας, διακρίνεται σε όλη την πόλη, έχει 51 καπνοδόχους και το μεγαλύτερο μέρος του κτίστηκε μεταξύ 1817-1821. Την οριστική του όμως μορφή την πήρε προς τα μέσα του 19ου αιώνα. Πρόκειται για έργο του Μεχμέτ Αλή, βαλή τότε της Αιγύπτου (1805-1848), ο οποίος για συναισθηματικούς λόγους θέλησε να ευεργετήσει τη γενέτειρά του με αυτό το θρησκευτικό, φιλανθρωπικό και εκπαιδευτικό ίδρυμα. Στο μεκτέμπ οι νεαροί μαθητές μάθαιναν αποσπάσματα από το Κοράνι, γραφή, ανάγνωση και λίγα στοιχεία αριθμητικής. Το Ιμαρέτ παρείχε δωρεάν φαγητό στους σπουδαστές αλλά και στους άπορους της πόλης, αδιακρίτως θρησκεύματος. Σε περιόδους έντασης οι νέοι αυτοί αποτελούσαν φόβητρο για το χριστιανικό πληθυσμό της πόλης. Αναφέρεται, μάλιστα, ότι για το σκοπό αυτό υπήρχαν στις αποθήκες του Ιμαρέτ όπλα και πολεμοφόδια. Στα τέλη του 1922 και στις αρχές του 1923 η Καβάλα πλημμύρισε από ένα κατατρεγμένο πλήθος προσφύγων το οποίο έπρεπε επειγόντως να στεγαστεί. Τα διαθέσιμα γι? αυτό το σκοπό κτίρια στην Καβάλα ήταν λίγα. Ένα από αυτά ήταν το Ιμαρέτ, τα καμαράκια του οποίου γέμισαν με οικογένειες. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ζούσαν οι πρώτοι που κατέλυσαν στο Ιμαρέτ ήταν κάκιστες. Δεν μπορούσε να γίνει λόγος για μετρά υγιεινής, αν και οι πρόσφυγες κατέβαλαν κάθε δυνατή σχετική προσπάθεια. Τόσο τα χρόνια πριν από τον πόλεμο όσο και μεταπολεμικά οι άνθρωποι που έμεναν στο Ιμαρέτ αποτελούσαν μια μικρή κοινωνία, σχετικά αποκομμένη από την υπόλοιπη Παναγία.

Το Λιμάνι και το Καρνάγιο

Το λιμάνι της Καβάλας έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη και την ανάπτυξη της πόλης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Χτίστηκε από τους κατοίκους της Θάσου στο τέλος του 7ου αιώνα π.Χ. και κρατούσε ανοιχτό το δρόμο προς το Αιγαίο και τα παράλια της Μικράς Ασίας. Μέσα από εδώ, ο Απόστολος Παύλος έφτασε στην Καβάλα και άρχισε να διαδίδει τον Χριστιανισμό σε όλη την Ευρώπη. Εκτός από αυτό όμως, το λιμάνι διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο ως κέντρο για την αλιεία και τον καπνό. Από τον Οκτώβριο του 2002, το λιμάνι δεν χρησιμοποιείται για εμπορικούς σκοπούς. Αντ' αυτού, ο «Φίλιππος Β?», λιμάνι στη Ν. Καρβάλη, χρησιμοποιείται για αυτόν τον λόγο. Σήμερα, το κεντρικό λιμάνι της Καβάλας εξυπηρετεί:

• τον αλιευτικό στόλο
• τον τουρισμό
• τους επιβάτες από και προς Θάσο, Λήμνο, Μυτιλήνη και Σαμοθράκη
• θαλάσσια αθλήματα

Παραδοσιακά-Νεοκλασικά Κτήρια της πόλης μας

ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ ΤΗΣ ΚΑΒΑΛΑΣ 
(Οδός Κωνσταντίνου Παλαιολόγου 2)

Την ανέγερση του κτηρίου την είχε αναλάβει ειδική επιτροπή ανεγέρσεως του παρθεναγωγείου Καβάλας. Θεμελιώθηκε τον Μάιο του 1891. Τα χρήματα βρέθηκαν με δωρεές, δανεισμούς. Το κτίσμα από αρχιτεκτονική άποψη δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Έχει απλή σοβαρή γραμμή με χαρακτήρα νεοκλασικό. Σήμερα εδώ στεγάζεται το 10ο δημοτικό σχολειό.

Η ΠΑΛΙΑ ΜΕΡΑΡΧΙΑ
(Οδός Κωνσταντινίδου Ποιητού 18 )

Είναι  ένα από τα πιο αξιόλογα νεοκλασικά κτίσματα της Καβάλας. Χτίσθηκε την πρώτη δεκαετία του 1900 από τον Τούρκο μεγαλοκτηματία Χατζή Σικάρ αγά. Σήμερα μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών του 1922, ανήκει στο δημόσιο. Το κτίριο είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής.

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΛΛΑΔΟΣ
(Οδός Βενιζέλου 25 )

Χτίσθηκε το 1927. Το κτήριο για την εποχή του έχει πολύ προχωρημένη μοντέρνα αρχιτεκτονική. Χαρακτηριστικά του είναι η κομψότητα και η ελαφρότητα, που πραγματοποιούνται με τη γενική δομή του κτίσματος αλλά κυρίως με τις προσεγμένες επιφάνειες του , κατάλληλες να αξιοποιήσουν το δυνατό φως του ήλιου.

(Οδός Κομνηνών ? 16ης Ταξιαρχίας)

Χτίστηκε στην περίοδο 1926-1928 από τον καπνέμπορο Χριστόδουλο-Ραούλ Χριστοδουλίδη με ξένο αρχιτέκτονα (Βαυαρό). Είναι από τα πιο επιβλητικά για την «δύναμη» και τους όγκους τους κτίσματα της Καβάλας. Έχει μικτά αρχιτεκτονικά στοιχεία.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΩΔΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ
(Γωνία Μακαρίου ? Δαμιανού)

Το οικόπεδο πρωτοαγοράστηκε από τον Ούγγρο βαρόνο Πιερ Έρτζοχ το 1891 και αμέσως χτίσθηκε το κτίριο που διαδοχικά άλλαξε ιδιοκτήτες. Τα αρχιτεκτονικά του στοιχεία άσχετα εντελώς από νεοκλασικές η εκλεκτικές τάσεις άλλων κτισμάτων της Καβάλας, είναι ανάλογα με εκείνα του σημερινού Δημαρχείου.

Οι Καπναποθήκες

Κατά τα τέλη του 18^ου αιώνα το εμπόριο έχει περιοδικό χαρακτήρα, διεξάγεται από τους ξένους και τα κυριότερα εξαγόμενα προϊόντα ελέγχονται από τους τοπικούς Τούρκους αξιωματούχους. Ελάχιστοι ντόπιοι ραγιάδες επωφελούνται, εργάζονται ως μεσίτες και στις αρχές του 19^ου αιώνα κατορθώνουν να ιδρύσουν μικρούς εμπορικούς οίκους.Η μεγάλη ανάπτυξη της Καβάλας αρχίζει στα μέσα του 19^ου αιώνα. Η διείσδυση του ευρωπαϊκού κεφαλαίου στο χώρο της οθωμανικής αυτοκρατορίας, από το 1840 περίπου, δημιουργεί για την πόλη και την περιοχή προϋποθέσεις οικονομικής άνθησης. Η ενδοχώρα εξειδικεύεται στην καλλιέργεια του καπνού, που είχε τεράστια ζήτηση, η πόλη συγκεντρώνει τις υπηρεσίες που ασχολούνται με τη διεκπεραίωση των καπνεμπορικών υποθέσεων της ευρύτερης περιοχής  (προξενεία, εμπορικούς οίκους κλπ.) και το λιμάνι αναδεικνύεται σε κέντρο επεξεργασίας του προϊόντος και διακίνησης του προς τις εξωτερικές αγορές. Η εμπορική ανάπτυξη είναι θεαματική. Το εμπόριο του καπνού αρχικά βρίσκεται στα χέρια των Ελλήνων, που εργάζονται κυρίως ως προμηθευτές ή αντιπρόσωποι ξένων οίκων. Σταδιακά εκτοπίζονται από τις μεγάλες ευρωπαϊκές και αργότερα αμερικανικές εταιρείες , που εγκαθίστανται στην πόλη, κτίζουν δικές τους μεγάλες αποθήκες και ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος του καπνεμπορίου.Η εμπορική ανάπτυξη μεταμορφώνει μέσα σε λίγες δεκαετίες την ασήμαντη κωμόπολη σε εύρωστη πόλη.Η εμπορική ανάπτυξη συμβάλλει και στη διαστρωμάτωση της κοινωνίας. Στην πόλη εμφανίζεται ένα ισχυρό αστικό στρώμα, αποτελούμενο κυρίως από Έλληνες και Εβραίους.

Περίπατος στην πόλη της Καβάλας

Στο πλαίσιο της εργασίας μας για το μάθημα της Ερευνητικής Εργασίας-Project η ομάδα μας έκανε έναν περίπατο και επισκέφτηκε γνωστά, παλιά και νεότερα κτήρια και κτίσματα της πόλης μας. Αρχικά, ξεκινώντας από το σχολείο μας περάσαμε από το κτήριο του Ωδείου της Καβάλας. Ύστερα, επισκεφτήκαμε το Δημαρχείο της πόλης μας, το οποίο στο εσωτερικό του δεν έχει υποστεί μεγάλες αλλαγές από τότε που χτίστηκε καθώς θυμίζει ακόμα ουγγρικό πύργο της δεκαετίας του 1890. Δίπλα στο Δημαρχείο υπάρχει το Μέγαρο Βηξ, το οποίο χτίστηκε επίσης ως μικρογραφία ουγγρικού πύργου το 1906 από τον βαρόνο Αδόλφο Δε Ζολνάι Βηξ και σήμερα στεγάζει υπηρεσίες του Δήμου Καβάλας. Στην συνέχεια περάσαμε από τον Καθολικό Ναό Αγίου Παύλου, το κτήριο της Δημοτικής Καπναποθήκης που χρησιμοποιούνταν ως καπναποθήκη, ενώ σήμερα φιλοξενεί διάφορες εκδηλώσεις και καταλήξαμε στο εμπορικό κέντρο της Καβάλας. Επίσης περάσαμε από μία ακόμα πρώην καπναποθήκη και από την τράπεζα Ελλάδος. Αργότερα επισκεφτήκαμε τις Καμάρες και το Κάστρο, τα δύο πιο γνωστά κτίσματα της πόλης μας και περπατήσαμε στα στενά της περιοχής της Παναγίας, όπου συναντήσαμε κτήρια άγνωστα στους περισσότερους αλλά πολύ όμορφα. Τέλος επισκεφτήκαμε το σπίτι του Μεχμέτ Αλί και το Ιμαρέτ και κάπου εκεί τελείωσε ο περίπατος μας. Καταφέραμε να συλλέξουμε πολύτιμο φωτογραφικό υλικό αλλά και πληροφορίες για την εργασία μας καθώς και πολύ ωραίες εμπειρίες.

Πηγές-Βιβλιογραφία:

• «Νεάπολις- Χριστούπολις- Καβάλα», σελ. 32-35, 152-158, Κ. Λικουρίνος- Ε. Καραγιαννακίδης

• http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=5882

• «Παραδοσιακά Κτίρια της νεότερης Καβάλας», σελ. 139, Παναγιώτης Χρ., Ζιώγας Δρ Φ.

• http://www.kavala.gov.gr

• http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CE%B2%CE%AC%CE%BB%CE%B1

• http://www.kavalagreece.gr

• «Στοιχεία Ιστορίας του Νομού Καβάλας», Πρακτικά του σεμιναρίου της τοπικής ιστορίας που διοργανώθηκε από το δήμο Καβάλας, Κ. Λυκουρίνος

• «Καβάλα, Θάσος (Πινελιές του πράσινου και του μπλε)», Κοσμάς Ι. Χαρπαντίδης

• Ένθετο της εφημερίδας «ΕΘΝΟΣ»

Συμμετείχαν στην εργασία:

1. Αθανασίου Μάγδα
2. Αναστασιάδης Στάθης
3. Ανδρεάδης Γιάννης
4. Ασβεστοπούλου Τατιάνα
5. Ασμάνης Αλέξης
6. Δρακόπουλος Αχιλλέας
7. Καπετάνιου Ελένη
8. Κασιώνη Μαρία
9. Μίχας Παντελής
10. Μιχελάκης Μιχάλης
11. Μυλόπουλος Χρήστος
12. Μυλωνά Τόνια
13. Παλαιολόγκ Χάρης
14. Παπακοσμίδου Έλλη
15. Πετρίδης Κώστας
16. Πεχλιβανίδης Κώστας
17. Ραμαντάνης Σταύρος
18. Σαλωνίδης Πάρης
19. Σιδηροπούλου Άννα
20. Τυπάδη Κέλυ

Ευχαριστούμε πολύ τις υπεύθυνες καθηγήτριες : κ. Κατσάκη, κ. Λιατσοπούλου

Ευχαριστούμε επίσης τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου μας για την οικονομική ενίσχυση που μας παρείχε για την έκδοση της έντυπης μορφής της εργασίας μας.