«Περίληψη»
Ο μαθητής που έχει μελετήσει την ενότητα ?Η Περίληψη? θα πρέπει:
Στόχοι:
?    να έχει κατανοήσει ότι η περίληψη είναι ένα δικό του κείμενο που δεν προδίδει, όμως, το πνεύμα του συγγραφέα.
?    να έχει αντιληφθεί ότι η περίληψη είναι μια αφαιρετική διαδικασία και, συνεπώς, πρέπει να εντοπίζει το καίριο, με τις σημαντικές λεπτομέρειες, τους πλαγιότιτλους των παραγράφων, τις λέξεις κλειδιά.
?    να έχει αντιληφθεί τα βασικά στοιχεία που πρέπει να προσέχει στη σύνταξη της περίληψης.
?    να έχει ασκηθεί σε ένα λόγο σαφή και νοηματικά πυκνό, οξύνοντας ταυτόχρονα και την κριτική του ικανότητα.
Περιεχόμενο - μεθοδολογία:
Περίληψη και έκταση
?    αν η περίληψη που πρόκειται να γράψει είναι εκτενής, τότε βασίζεται στη θεματική περίοδο και στις σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου του κειμένου, από το οποίο θα προέλθει η περίληψη (όπως και στις σημειώσεις από μια παράγραφο).
?    αν η περίληψη είναι συνοπτική, τότε βασίζεται στα θεματικά κέντρα των παραγράφων ή των ευρύτερων νοηματικών ενοτήτων του κειμένου.

1) Κατανοώ το κείμενο
α) Το διαβάζω μία φορά με τους εξής σκοπούς:
? να βρω το θέμα του κειμένου
? να αντιληφθώ ποια είναι η στάση ή η άποψη του συγγραφέα για το θέμα
β) Το διαβάζω δεύτερη φορά με τους εξής σκοπούς:
? να επιβεβαιώσω αυτά που κατάλαβα με την πρώτη ανάγνωση
? να μελετήσω τη λογική οργάνωση του κειμένου
2) Εξετάζω τη λογική οργάνωση του κειμένου
α) Εξετάζω την παράγραφο: Ανιχνεύω τη βασική δομή κάθε παραγράφου (θεματική περίοδος, λεπτομέρειες, περίοδος κατακλείδα) και γράφω στο πρόχειρο τον πλαγιότιτλο.
β) Διακρίνω το ουσιώδες από το επουσιώδες: Σημειώνω στο πρόχειρο τις κυριότερες ιδέες κάθε παραγράφου, προσέχοντας το ρόλο που έχουν μέσα στο κείμενο (υποστηρικτέα θέση, απορριπτέα θέση, επεξήγηση).
γ) Σημειώνω το είδος των συνδέσμων: Οι σύνδεσμοι με πληροφορούν για την εσωτερική σύνδεση του κειμένου και τον τρόπο εξέλιξης της επιχειρηματολογίας. Επισημαίνω τους συνδέσμους που δηλώνουν πρόθεση, αντίθεση, συνέπεια, παραχώρηση, αιτία, προϋπόθεση, χρονικότητα (χθες, σήμερα, αύριο), συγχρονία (κατά τα άλλα, εξίσου).
3) Καταστρώνω το πλάνο της περίληψης
Ιεραρχώ με σαφήνεια τις βασικές ιδέες που σημείωσα από το κείμενο, προσπαθώντας να ακολουθήσω πιστά τη δομή και την πορεία της σκέψης του συγγραφέα.

Προετοιμάζω την περίληψη
1) Βασικές οδηγίες
Διαμορφώνω κατάλληλα, -χρησιμοποιώντας τις σωστές τεχνικές πύκνωσης-, τους πλαγιότιτλους των παραγράφων και των νοηματικών ενοτήτων, καθώς και τις ουσιώδεις ιδέες, ώστε να δημιουργήσω ένα συντακτικά ορθό και περιεκτικό κείμενο.
Μεταφέρω σε πλάγιο λόγο τις βασικές ιδέες -απόψεις του συγγραφέα
Τηρώ τη χρονική σειρά: αυτό που αναφέρεται στο παρελθόν ή στο μέλλον από το συγγραφέα πρέπει να τηρείται και στην περίληψη.
Χρησιμοποιώ προσωπική έκφραση: δεν πρέπει ν? αντιγράψω αυτούσια κομμάτια του κειμένου (αν είναι απαραίτητο να συμπεριληφθούν, μπαίνουν σε εισαγωγικά). Βέβαια, μερικές λέξεις ή φράσεις του συγγραφέα δεν επιδέχονται ισοδύναμες ή συνώνυμες, οπότε τις διατηρώ ως έχουν.
Δεν χρησιμοποιώ τα παραδείγματα και τις αναλογίες.
Δεν σχολιάζω και δεν κρίνω το περιεχόμενο του κειμένου, έστω κι αν διαφωνώ μ? αυτό.
Τηρώ το όριο των λέξεων: περιορίζομαι στο όριο που μου τίθεται από την εκφώνηση με μια απόκλιση 10-30 λέξεων.
2) Τεχνικές πύκνωσης του αρχικού κειμένου
Απαλοιφή πληροφοριών: π.χ. ένα λιμάνι με καθημερινή μεγάλη επιβατική κίνηση και φασαρία ένα λιμάνι.
Γενίκευση: αντικαθιστώ ειδικές με γενικότερες λέξεις ή φράσεις. π.χ. χαρτιά, στυλό, γόμες, ξύστρες, χάρακες γραφική ύλη.

Γράφω την περίληψη
Αντιπροσώπευση μιας σειράς προτάσεων από την ενέργεια που τις επιγράφει: π.χ. άνοιξα τον υπολογιστή, συνδέθηκα με το διαδίκτυο, βρήκα την ηλεκτρονική διεύθυνση, πληκτρολόγησα και καταχώρισα την επιστολή ?έστειλα ηλεκτρονικό μήνυμα.
Αναγωγή σε υπερκείμενη έννοια (επινόηση θεματικής πρότασης): π.χ. ο Έλληνας δεν αισθάνθηκε ποτέ ότι το κράτος είναι δική του υπόθεση, όχι επειδή έχει τάσεις αναρχισμού αλλά επειδή οι κυβερνήσεις που του επιβλήθηκαν κατά καιρούς ήταν αποτέλεσμα ξένων επεμβάσεων με αυταρχική συμπεριφορά ο Έλληνας αποξενώθηκε από το κράτος επειδή ήταν ξενόφερτο και καταπιεστικό.
Αντικατάσταση απαρίθμησης με περιεκτικό όρο: π.χ.οι εφημερίδες, η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, το διαδί-κτυο τα ΜΜΕ.
Κατάργηση συμπληρωματικών προτάσεων: π.χ. είναι φανερό ότι πρέπει να περιμένουμε πως η εξέλιξη της Ευρώπης θ? αλλάξει τις νοοτροπίες ?η εξέλιξη της Ευρώπης θ? αλλάξει τις νοοτροπίες.
Αντικατάσταση ονοματικής φράσης με προθετική ή με επίθετο ή με μετοχή: π.χ. - με το απλό πάτημα ενός πλήκτρου με ένα πλήκτρο.
- ο πάπυρος είχε στοιχεία αυθεντικότητας ο πάπυρος ήταν αυθεντικός.
3) Πίνακας ρημάτων παρουσίασης του αρχικού κειμένου
Αφήγηση: αφηγείται, εκθέτει, αναπαριστά, παρακολουθεί, διηγείται, εξιστορεί κτλ.
Περιγραφή: περιγράφει, παρουσιάζει, εξετάζει, εντοπίζει, ξεχωρίζει, διακρίνει, κοιτάζει κτλ.
Επιχειρηματολογία: εκθέτει, συμβουλεύει, εξετάζει, σχολιάζει, έχει τη γνώμη, έχει την εντύπωση, έχει την πεποίθηση, έχει την άποψη, παρουσιάζει, καταθέτει, γνωστοποιεί, διατυπώνει, συνιστά, προτείνει, πιστεύει, θεωρεί, επιδοκιμάζει, αποδοκιμάζει, απορρίπτει, αμφισβητεί, αντιτίθεται, μέμφεται, κρίνει, εκτιμά, εξηγεί, υποστηρίζει, κ.τ.λ.

1) Τι πρέπει να ελέγξω μετά τη γραφή της περίληψης
α) ως προς τη μορφή:
έχω γραμματικά, ορθογραφικά και συντακτικά σφάλματα;
χρησιμοποιώ τα σωστά σημεία στίξης;
διατυπώνω με σαφήνεια και ακρίβεια τα ουσιώδη σημεία του αρχικού κειμένου;
β) ως προς τη δομή:
υπάρχουν ασύνδετα σημεία που δημιουργούν πρόβλημα στην κατανόηση;
ακολουθείται ο τρόπος οργάνωσης και η σειρά παρουσίασης των ιδεών του αρχικού κειμένου;
οι συνδετικές λέξεις απεικονίζουν τις λογικές σχέσεις των πληροφοριών του αρχικού κειμένου;
γ) ως προς το περιεχόμενο:
χρησιμοποίησα τις βασικές πληροφορίες του αρχικού κειμένου και όχι κάποιες ασήμαντες;
διατύπωσα με δικά μου λόγια τις βασικές ιδέες;
διαγράφεται με σαφήνεια το θέμα του κειμένου και η θέση του συγγραφέα;
έχω αποφύγει προσωπικά σχόλια και αξιολογικές κρίσεις;
έχω τηρήσει το όριο λέξεων;
2) Οι παράμετροι της αξιολόγησης στην περίληψη
Περιεχόμενο 8/25:Πρέπει να είναι σύμφωνο με το αρχικό κείμενο, χωρίς σχόλια των αρχικών απόψεων και να περιέχονται τα ουσιώδη σημεία.
Οργάνωση 5/25: Πρέπει να παρουσιάζονται με τη λογική ακολουθία του αρχικού κειμένου τα βασικά επιχειρήματα του συγγραφέα.
Γλώσσα 5/25: Πρέπει να χρησιμοποιούμε το κατάλληλο λεξιλόγιο και τις συνδετικές λέξεις, ώστε να αποφεύγουμε την αντιγραφή συγκεκριμένων αποσπασμάτων του αρχικού κειμένου.
Αποφυγή γραμματικοσυντακτικών λαθών.
Αποτελεσματικότητα 7/25: Δεν μιμούμαστε το ύφος του αρχικού κειμένου, δεν χάνουμε τον κεντρικό νοηματικό άξονα του αρχικού κειμένου, η περίληψή μας μπορεί να σταθεί ως αυτόνομο κείμενο.

 Ελέγχω και αξιολογώ την περίληψη