Ελιτισμός και Λαϊκισμός, οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος

του Λάμπρου Κακογεώργου, εκπαιδευτικού, αρθρογράφου

1. Ο αείμνηστος Μάνος Χατζηδάκης, σε μια συνέντευξή του είχε δηλώσει ότι δύο είναι οι σημαντικότεροι εχθροί τόσο της πολιτικής όσο και της τέχνης, ο ελιτισμός και ο λαϊκισμός. Κάποιες δεκαετίες αργότερα, οι εξελίξεις εκτιμώ ότι δικαιώνουν απόλυτα τον κορυφαίο μουσικοσυνθέτη αλλά και πνευματικό άνθρωπο.

2.  Ο ελιτισμός και ο λαϊκισμός, αποτέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν, δυστυχώς, κινητήριο δύναμη όλων σχεδόν των δράσεων που λαμβάνουν χώρα στον ταλαίπωρο τούτο τόπο με τα αποτελέσματα μόνο θετικά να μην χαρακτηρίζονται. Η πολιτική και η τέχνη, δύο κορυφαίες εκφάνσεις της ανθρώπινης δράσης και έκφρασης, αναπαριστούν ανάγλυφα τα αποτελέσματά τους.

3. Η πολιτική από πεδίο δράσης των οικονομικά και κοινωνικά προνομιούχων κάποια εποχή, έχει γίνει το γήπεδο στο οποίο «παίζει μπάλα» ο οποιοσδήποτε αποτελεί προϊόν του κομματικού σωλήνα και ο οποίος έχει το περιθώριο να αποκομίσει πάσης φύσεως οφέλη, με την ελάχιστη προσπάθεια που θα καταβάλει και δυστυχώς στερούμενος συχνά ακόμη και των στοιχειωδών προσόντων που θα έπρεπε να έχει. Ο ελιτισμός ως φιλοσοφία και στάση ζωής των πολιτικών προηγούμενων γενεών, έχει μετατραπεί σε έναν άκρατο λαϊκισμό αφού «λαϊκοί» άνθρωποι εκπροσωπούν πλέον το λαό και κόπτονται για τα συμφέροντά του. Η συνεχής και ανούσια επίκληση στο λαό, η θεοποίησή του, η ανάδειξη και ικανοποίηση των αιτημάτων του, δικαίων και αδίκων, παρασύρει τα πλήθη σε εκδηλώσεις ξέφρενου ενθουσιασμού, την ίδια στιγμή που το μέλλον του τόπου υποθηκεύεται και ο λαός εξαπατάται και χειραγωγείται εξυπηρετώντας ουσιαστικά τα συμφέροντα μιας εγχώριας νομενκλατούρας.

4. Η τέχνη πάλι, σε κάθε της μορφή, έχει να αντιμετωπίσει τους δικούς της «εφιάλτες». Από την αριστοκρατική της διάσταση που αφορούσε μόνο τον καλλιτέχνη-δημιουργό, άντε και κάποιους διανοούμενους ή και κάποιους κοσμικούς που την εκλάμβαναν ως υποχρέωση που αφορούσε τον «κύκλο» τους, ακόμη και αν δεν την καταλάβαιναν, έχει μετατραπεί σε «πεδίο δόξης λαμπρό» για κάθε αυτοπροσδιοριζόμενο ως πνευματικό άνθρωπο. Έτσι, βιβλία τύπου άρλεκιν, μετατρέπονται σε κορυφαία λογοτεχνικά έργα, σίριαλ που «στήνονται» σε μια βραδιά προβάλλονται σαν εξαιρετικές τηλεοπτικές παραγωγές, τραγουδιστές που κάτω από άλλες περιπτώσεις θα τραγουδούσαν μόνο στο λουτρό του σπιτιού τους, τώρα αποτελούν «πρώτα ονόματα». Όλες οι μορφές τέχνης βιώνουν μια άνευ προηγουμένου αισθητική, πνευματική, καλλιτεχνική αλλά και ηθική υποβάθμιση στο όνομα του λαϊκισμού που πρεσβεύει ότι αυτή η τέχνη πρέπει να απευθύνεται στις λαϊκές μάζες. Τόσο ο ελιτισμός όσο και ο λαϊκισμός αφενός προκαλούν ζημιά στις μορφές τέχνης αφετέρου βλάπτουν και το κοινωνικό σύνολο είτε απομακρύνοντάς το από αυτές είτε υποβαθμίζοντας ακόμη περισσότερο το επίπεδό του.

5. Το ευτύχημα είναι ότι ακόμη τόσο στην πολιτική όσο και στην τέχνη, υπάρχουν αξιόλογες δυνάμεις και σημαντικοί ακόμη και σπουδαίοι άνθρωποι. Αυτό που απομένει είναι ο καθένας από εμάς, διδασκόμενος από τα όσα μας έχουν φέρει σε αυτό το σημείο, να ορθώσει ένα τείχος, ένα ανάχωμα στις διαθέσεις του ελιτισμού και του λαϊκισμού. Η ουσιαστική παιδεία και καλλιέργεια σε προσωπικό επίπεδο, η συνεχής και σφαιρική ενημέρωση και συγκριτική αναζήτηση, η αντίληψη της πραγματικής κατάστασης και η συνειδητοποίηση των πραγματικών και ουσιαστικών αναγκών, αποτελούν τα μέσα με τα οποία πρέπει να οδηγηθούμε στην αναζήτηση και εύρεση των πραγματικών πολιτικών και πνευματικών ταγών που τόσο σήμερα έχει ανάγκη ο τόπος. 

                                                                   501 λέξεις Ελαφρώς διασκευασμένο

http://simplylife.gr/pages/beltiwsh_kathhmerinothtas/article/id/113

Ασκήσεις

1. Να πληροφορήσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του δημοσιεύματος, γράφοντας την περίληψή του σε 100-120 λέξεις.

                                                                                                                             25 μον.

2. Να εξετάσετε τη συμφωνία των προτάσεων με τα λεγόμενα του συντάκτη, σημειώνοντας Σ ή Λ:  

α. Ελιτισμός και λαϊκισμός δεν έχουν τίποτε που να τους ενώνει.

β. Η ένταξη και η ενεργοποίηση σ? έναν κομματικό χώρο είναι στην εποχή μας το διαβατήριο μιας πολιτικής σταδιοδρομίας.

γ. Ο λαϊκισμός στο χώρο της πολιτικής προστατεύει τα συμφέροντα των λαϊκών τάξεων από την ασυδοσία των  προνομιούχων κοινωνικών στρωμάτων.

δ. Ο ελιτισμός στην τέχνη καθιστά την τελευταία απόμακρη στο κοινωνικό σύνολο, στο λαϊκό στοιχείο.

ε. Υπάρχει και σήμερα η δυνατότητα να ανθίσει η πολιτική και η τέχνη, μακριά από ελιτισμούς και λαϊκισμούς.

                                                                                                                              10 μον.

3. Έχοντας διαβάσει τη θεωρία του σχολικού μας βιβλίου σχετικά με τα κειμενικά είδη (άρθρο, δοκίμιο, επιφυλλίδα), να εξετάσετε κατά πόσο είναι εύκολο  να κατατάξετε ειδολογικά το ηλεκτρονικό αυτό δημοσίευμα, εντοπίζοντας τα κύρια γνωρίσματά του.

                                                                                                                              10 μον.

4. Να δώσετε τα δομικά μέρη της 4^ης παρ. και να  αναγνωρίσετε τον κυρίαρχο τρόπο ανάπτυξής της τεκμηριώνοντας την απάντησή σας. 

                                                                                                                               6 μον.

5. «παίζει μπάλα» 3η παρ., «πεδίο δόξης λαμπρό» 4^η παρ.: Να δώσετε το νόημα των μεταφορικών φράσεων αναφέροντας και το πεδίο από το οποίο είναι παρμένες.

                                                                                                                                4 μον.

6. Να γράψετε ένα  παράγωγο  ουσιαστικό και επίθετο (απλό ή σύνθετο) για καθένα από τα ρήματα:  είχε δηλώσει, αναπαριστούν, κόπτονται, εξαπατάται, απομένει.

                                                                                                                               5 μον.

Παραγωγή κειμένου

Ως εκπρόσωπος της Βουλής των Εφήβων, καλείσθε σε μία συνεδρίασή της να εκθέσετε τις απόψεις σας, σε μια ομιλία 500-600 λέξεων, σχετικά με α) τις συνέπειες του ελιτισμού και  του λαϊκισμού στο χώρο της ψυχαγωγίας  και β) τις προϋποθέσεις υγιούς πρόσληψής της από τον κάθε πολίτη ξεχωριστά.

Gustave Courbet (1819-1877) Το εργαστήρι του ζωγράφου