"Έλληνες ή Ευρωπαίοι;" του Κώστα Τσιρόπουλου

1.Θεωρώ την πατρίδα μου ως μάνα. Όχι μονάχα δική μου αλλά και του κόσμου που ζει με συνείδηση τη ζωή του. Η μελαγχολική, ολόφωτη μειλιχιότητα του ελληνικού τόπου ζωντάνεψε τις συνειδήσεις και βυθομέτρησε τον άνθρωπο με συνταραχτική δύναμη υπαρξιακού ηρωισμού. Η Ελλάδα, γεννήτρια που τροφοδότησε φως την Οικουμένη, μάνα της Ευρώπης και τροφός της επί τρεις χιλιάδες χρόνια. Έτσι, όπου κι αν σταθείς στην ήπειρό μας, σε βορρά, νότο, ανατολή και δύση της Ευρώπης, θ? αντικρίσεις έντονα τα λαμπρά ελληνικά ίχνη. Οι άποικοι άφησαν μάρμαρα λαξεμένα, αγάλματα κι επιγραφές μες στα τοπία που εξανθρώπισαν με τα ερείπιά τους. Οι δάσκαλοι, οι πρόσφυγες, οι καλλιτέχνες κι οι καλόγεροι έσπειραν τα ευρωπαϊκά κράτη με τον ελληνικό σπόρο του πνεύματος. Ως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια τα ευρωπαϊκά σχολεία ξεκινούσαν το φωτισμό των παιδιών από την Ελλάδα. Δώσαμε τους σοφούς μας, τους θεούς κι ήρωές μας, την ιστορία μας σ? ολόκληρο τον κόσμο. Κι ο κόσμος έτσι μας φαίνεται γνώριμος και φιλικός. Έχουμε ζήσει ως Έθνος σε βαθιά μοναξιά, αλλά ποτέ η Ευρώπη δε μας φάνηκε, θαρρώ, άλλος, ξένος κόσμος.

2.Είμαστε γνώριμοι, είμαστε συγγενείς, είμαστε οι πρόγονοι. Τα πρόσωπά μας μοιάζουν αδελφικά. Η ζωή μας έχει συγγένειες κι ομοιότητες, ο χαρακτήρας μας είναι αλλιώτικος αλλά μπορεί να εναρμονιστεί με το χαρακτήρα των άλλων λαών.

3.Μιλώντας για χαρακτήρα αισθάνομαι μιαν ανάσχεση στον ενθουσιασμό μου. Ο δικός μας χαρακτήρας είναι ζυμωμένος με το αίμα μιας μνήμης που δε διαθέτουν οι άλλοι ευρωπαϊκοί λαοί. Φέρνουμε μεις οι Έλληνες μια διάσταση ιστορίας μέσα μας με γεγονότα που μας πονούν, με νίκες και αποτυχίες που μας φτερώνουν ή μας τυραγνούν. Πολιτιστικά είμαστε Ευρωπαίοι, ιστορικά νιώθουμε πριν απ? όλα Έλληνες. Η πτώση της Πόλης μας δένει το λαρύγγι ενώ τον Άγγλο ή το Γερμανό τον αφήνει σχεδόν αδιάφορο. Το ξερίζωμα του ελληνισμού από τη Μικρασία, οι Ευρωπαίοι που ναυλοχούσαν στο θαλασσινό κατώφλι της Σμύρνης και μας βλέπαν να μας σφάζουν, δεν το ένιωθαν ως ξερίζωμα της Ευρώπης, της ευγένειας, του πολιτισμού της.

4.Τα τελευταία είκοσι χρόνια, ο τεχνολογικός πολιτισμός συνταιριασμένος με την κοινωνία της κατανάλωσης λειαίνει τις ψυχές των λαών, ισοπεδώνει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και τα μέσα επικοινωνίας και δημοσιότητας μαζί με τα ομοιόμορφα βιομηχανικά προϊόντα επιβάλλουν στα έθνη μιαν ενότητα ύφους ζωής- τουλάχιστον κατά τα φαινόμενα. Είναι δυνατό να δεχτούν οι Ευρωπαίοι πως μια τέτοια ισοπέδωση κι ομοιομορφία θα διευκολύνει την ενοποίηση της Ευρώπης, τη σωτηρία και την αξιοπρέπειά της ανάμεσα στις γιγάντιες δυνάμεις που τη συνθλίβουν;

5.Ένωση της Ευρώπης χωρίς ψυχή, είναι καταδικασμένη να θρυμματιστεί, όπως γάμος χωρίς ελεύθερη συναίνεση των μελλονύμφων φέρνει μέσα του το θανάσιμο σπέρμα της αποτυχίας. Η ένωση αυτή πρέπει να γίνει με ψυχή, πρέπει να πραγματωθεί μέσα στη συνείδηση των Ευρωπαίων ώστε η αλληλεγγύη τους να ξεκινά από την ίδια τους την ύπαρξη, για ν? αγγίζει τις μεγάλες ενότητες των λαών.

6.Κι ο κάθε λαός έχει ψυχή: έχει παράδοση δική του, μνήμη ιστορία δική του, ιδιαίτερο ύφος ζωής, ιδιοσυγκρασία ξεχωριστή. Αν αυτά ισοπεδωθούν, η ενοποίηση δε θα μπορέσει να γίνει. Γιατί αυτή η Ένωση πρέπει να είναι σαν μια ορχήστρα όπου το κάθε έθνος θα φιλοτιμείται να παίζει τ? όργανό του όσο καλύτερα μπορεί, πρέπει να είναι σαν ανθρώπινο κορμί συναρθρωμένο με πολλά όργανα διαφορετικά, που εναρμονισμένα συνεργάζονται για την επιβίωση και την ενότητα του ανθρώπου.

7.Σε μια ενωμένη Ευρώπη, ο μεσογειακός που θ? ανέβει στο βορρά, πρέπει να μην αισθάνεται ξένος αλλά πρέπει να βρει μιαν άλλη ψυχή, έναν άλλο χαρακτήρα, όπως θα βρει αλλιώτικο τοπίο και διαφορετικές πολιτείες.

8.Όλα αυτά σημαίνουν πως η ένωση πρέπει να γίνει από μέσα πρώτα, απ? τις συνειδήσεις κι όχι απ? έξω απ? την κοινωνική και πολιτική ζωή. Πρέπει πρώτα να υψωθεί μέσα σ? όλους εκείνους που ζουν σ? ετούτη την ήπειρο μια συνείδηση ευρωπαϊκή αλλά δραστήρια, ζωντανή, ανήσυχη. Αυτή η συνείδηση θα διευκολύνει την απτοποίηση της ενότητας στο γεωργικό, οικονομικό, βιομηχανικό, νομικό, κοινωνικό και πολιτικό τομέα, Κι όλα αυτά, με σεβασμό της ψυχής κάθε λαού. Για τούτο είναι ακριβότερο να μιλούμε για ενότητα κι όχι για ένωση.

9.Είναι η ώρα μιας σοφής και σπουδαίας ενότητας που θα εγγυηθεί την ελευθερία μας που είναι το αιώνιο στημόνι της γνήσιας ευρωπαϊκής ζωής και θα συνεχίσει την ιστορία μας μ? έναν τρόπο καινούργιο, που δε θα πάψει να είναι ανθρώπινος. Έτσι θα αναχαιτιστεί η αβυσσαλέα δίψα των Υπερδυνάμεων να μας κατακτήσουν και θα κερδήσουμε ακόμη μια φορά, κατανικώντας τ? αμαρτήματα και τα λάθη μας, τη μάχη του πολιτισμού που είναι σάρκα από τη σάρκα της Ευρώπης και γέννημα του τόπου μας που πλάστηκε για συνειδητή ελευθερία.  

                                                                                                           739 λέξεις
Πηγή κειμένου: ΑΛΕΞΗ ΤΟΤΣΙΚΑ ΛΟΓΟΣ ΔΟΚΙΜΙΑΚΟΣ Εκδ. Gutenberg Β΄ τόμος σσ.219-221

Ο Κώστας Τσιρόπουλος (1930- ), πτυχιούχος της Νομικής με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιστορία της Τέχνης, είναι ιδρυτής του περιοδικού Ελευθερίας και Γλώσσας «Ευθύνη» και επί χρόνια συνεργάτης του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης.

Ασκήσεις

1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 110-130 λέξεις. 25 μον.

2. Το κείμενο που σας δόθηκε, ανήκει στην κατηγορία των στοχαστικών δοκιμίων. Αφού διαβάσετε τα χαρακτηριστικά τους, να εντοπίσετε τρία από αυτά παραθέτοντας και τα σχετικά χωρία που επαληθεύουν τις κρίσεις σας. 3Χ2=6 μον.

Ελευθερία από άποψη περιεχομένου και μορφής

Πιο χαλαρή δομή από το δοκίμιο πειθούς, με συνειρμική συσχέτιση ιδεών

Λόγος περισσότερο φορτισμένος συγκινησιακά

Μεταφορική- συνυποδηλωτική χρήση της γλώσσας

Εξομολογητικός τόνος- Χρήση α΄προσώπου

Υποκειμενική ματιά στην ανάπτυξη του θέματος

Στοχαστικό, γλαφυρό, παραστατικό, φιλοσοφικό ύφος

3α. Φέρνουμε μεις οι Έλληνες μια διάσταση ιστορίας μέσα μας με γεγονότα που μας πονούν, με νίκες και αποτυχίες που μας φτερώνουν ή μας τυραγνούν. Χρησιμοποιώντας ως θεματική περίοδο την πρόταση, να την αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100-120 λέξεων με τη μέθοδο των παραδειγμάτων. 10 μον.

Εναλλακτικά:

3β. Να εξετάσετε τη συμφωνία ή μη των προτάσεων με τις θέσεις του Κ.Τσιρόπουλου, σημειώνοντας Σ ή Λ:

α. Ο δοκιμιογράφος τρέφει μια νοσηρή, κλειστοφοβική αγάπη για την πατρίδα του, την Ελλάδα.

β. Ο ίδιος αντιμετωπίζει με ξενοφοβική διάθεση την Ευρώπη.

γ. Έλληνες και Ευρωπαίοι δεν διαφοροποιούνται σε τίποτα κατά τον συγγραφέα.

δ. Ο Κ.Τσιρόπουλος θεωρεί ότι η οικονομική ενοποίηση της Ευρώπης θα λύσει αυτομάτως τα προβλήματα των χωρών- μελών της Ένωσης.

ε. Μόνον η ουσιαστική ένωση των ευρωπαϊκών λαών μπορεί να διασφαλίσει την ελευθερία και την απρόσκοπτη πορεία του πολιτισμού στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

4. Να αναγνωρίσετε τον κυρίαρχο τρόπο πειθούς της τρίτης παραγράφου και να παραθέσετε τα μέσα στα οποία καταφεύγει ο δοκιμιογράφος. 4 μον.

5. Να εντοπίσετε δύο αναλογικούς συλλογισμούς στο δοκίμιο και να αναφερθείτε τη σκοπιμότητα της παράθεσής τους. 4 μον.

6. Να δώσετε τις συνώνυμες των υπογραμμισμένων λέξεων ώστε αυτές να εντάσσονται πλήρως στο δεδομένο γλωσσικό περιβάλλον. 5 μον.

7. Να αναφερθείτε στη λειτουργία των δεικτών συνοχής με τα έντονα γράμματα στο κείμενο, να γράψετε δηλαδή τι δηλώνουν, αφού τους εντάξετε στην κατηγορία που ανήκουν. (Παρατακτικοί, αντιθετικοί, επεξηγηματικοί, παραλληλισμού κ.α.) 6 μον.

Παραγωγή Λόγου

Με αφορμή τις τρέχουσες εξελίξεις στον ευρωπαϊκό χώρο, να γράψετε ένα άρθρο 500-600 λέξεων που θα δημοσιευτεί σε μία τοπική εφημερίδα, παραθέτοντας αρχικά τα φλέγοντα προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτήν τη στιγμή η Ευρώπη και κατόπιν, αφού εξετάσετε την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών της Ε.Ε., να προτείνετε εσείς τρόπους αντιμετώπισής τους από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. 40 μον.

«Ο καθρέφτης της Ευρώπης», χάλκινο κάτοπτρο των αρχών του 4ου αι. π.Χ., που ανακαλύφθηκε σε τάφο πλούσιας γυναίκας της αρχαίας Ερέτριας και φέρει στην επιφάνεια του καλύμματός του τη θαυμάσια παράσταση της Ευρώπης πάνω στον ταύρο. Εκτέθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών στα πλαίσια της δράσης «Αθέατο Μουσείο» το διάστημα Αυγούστου- Σεπτεμβρίου 2015