13 Οκτωβρίου -Ημέρα μνήμης του Μακεδονικού Αγώνα

Μπούρινο(ς), ένα βουνό με ιστορία

Σήμερα, ημέρα μνήμης του Μακεδονικού Αγώνα, θα ταξιδέψουμε σε ένα υπαίθριο μουσείο 70 και πλέον στρεμμάτων, που διαμόρφωσε ο Σύνδεσμος Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών Ν. Κοζάνης στο όρος Μπούρινο, για να τιμήσει την πρώτη οργανωμένη ένοπλη αντίσταση του Μακεδονικού Ελληνισμού στην περιοχή ενάντια στον βουλγαρικό επεκτατισμό το 1878, με αίτημα την κατάργηση της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου και την Ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα, αλλά και συνολικά,  τους αγώνες των Μακεδόνων ως το 1908.Ήταν 18 Φεβρουαρίου του 1878, όταν οι τοπικοί άρχοντες της περιοχής σχημάτισαν κυβέρνηση με Πρόεδρο τον Γκοβεδάρο Ιωάννη, Γενικό Γραμματέα τον Αναστάσιο Πηχεών και μέλη τους Ζήση Εμμανουηλίδη, Παπά Χριστόδουλο, Παπά Ιωάννη και Αθανάσιο Γρηγορίου. Μαζί τους και  ο οπλαρχηγός Λιάτης Ιωσήφ με 300 παλικάρια.

 Η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου υπογράφηκε στο ομώνυμο προάστιο της Κωνσταντινούπολης μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας  και σήμανε τον τερματισμό του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1878. Η  συνθήκη αυτή ωφέλησε ιδιαίτερα τη Βουλγαρία αφού περιέρχονταν σ? αυτήν όλα τα εδάφη μεταξύ Δούναβη και Ροδόπης, το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας και ολόκληρη η κοιλάδα του Αξιού, επομένως η Τουρκία έχανε το μεγαλύτερο μέρος των ευρωπαϊκών της εδαφών. Οι όροι της προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις απ? την πλευρά των Ελλήνων και άλλων βαλκανικών εθνοτήτων, οδήγησαν στην παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής με αποτέλεσμα την ακύρωσή της και την τελική ρύθμιση των συνόρων με τη συνθήκη του Βερολίνου την ίδια χρονιά.

Το επαναστατικό λάβαρο της Δυτικής Μακεδονίας το 1878

Σ? ένα χώρο λοιπόν ξεχωριστού φυσικού κάλλους, που έχει ενταχθεί στο NATURA 2000, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ειδικών Ζωνών Διατήρησης, και κοντά στο χωριό Χρώμιο ξετυλίγεται ένας χώρος ιστορικής αναδίφησης αλλά και αναψυχής για όσους επιζητούν μια ποιοτική περιήγηση μακριά από τα επικρατούντα τουριστικά πρότυπα.

Κειμήλια της επανάστασης του 1878, έγγραφα και προσωπικά αντικείμενα εκτίθενται στο κτίριο του Μουσείου. Στολίδι αποτελεί επίσης η αναπαλαιωμένη εκκλησία του Αγίου Νικολάου, μοναδικό απομεινάρι από το παλιό χωριό, και φυσικά, ο υπαίθριος χώρος με τις προτομές και τους ανδριάντες των Μακεδονομάχων, τα ποιητικά αφιερώματα και τα επιγράμματα, τα σκαλισμένα στο μάρμαρο, τα πετρόκτιστα γεφυράκια, τις κρήνες και τα μονοπάτια.

Έτσι, καταλαβαίνουμε πως και ο Νομός Κοζάνης, ο τόσο επιβαρημένος περιβαλλοντικά, έχει να επιδείξει τόπους όμορφους και ιστορικούς. Παρεκκλίνοντας εδώ από το θέμα μας, αξίζει να σκεφτούμε ότι αρκετά κοντά, μέσα στον ίδιο νομό βρίσκονται η Αιανή με αξιόλογα  αρχαιολογικά  ευρήματα που εκτίθενται στο τοπικό Μουσείο, η Σιάτιστα με τ? αρχοντικά και τις εκκλησιές της, ο Βελβεντός, ο πνιγμένος στο πράσινο με τα περίφημα κρασιά του και την πλούσια λαϊκή παράδοση, το ιστορικό μοναστήρι του Αγίου Νικάνορος Ζάβορδας με σπανιότατα χειρόγραφα όπως αυτό του Λεξικού του Μεγάλου Φωτίου και η ίδια η πόλη της Κοζάνης με το επταώροφο και πολυθεματικό Μουσείο της. Άξια μνείας  είναι και η Βιβλιοθήκη της πόλης, η ονομαστή Κοβεντάρειος, με πλήθος χειρογράφων και εντύπων και με κορυφαίο έκθεμα τη δωδεκάφυλλη Χάρτα του Ρήγα Βελεστινλή (1796-1797) που έχει ανακηρυχθεί εθνικό μνημείο της νεώτερης πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αλλά και τον τετράφυλλο παγκόσμιο χάρτη του Άνθιμου Γαζή (1800). Αμέσως, λοιπόν, προκύπτει ένας ενδιαφέρων προορισμός για τις μαθητικές εκδρομές, με την προϋπόθεση ότι θέλουμε να έχουν εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Άλλωστε, οι ευκαιρίες διασκέδασης  μέσα στα όρια της κοσμιότητας δε λείπουν από πουθενά!

Από τους θησαυρούς της Κοβενταρείου Βιβλιοθήκης