"Στο λυκόφως του ενδιαφέροντος"    Τασούλας Καραϊσκάκη

1. Ζούμε σ? ένα βάρβαρο πολιτισμό εκτεταμένου κυνισμού που λογαριάζει τους ηλικιωμένους για «δαπάνη» προς σταδιακή «κατάργηση». Είναι κοινό μυστικό ότι στα δημόσια νοσοκομεία οι γέροντες αποτελούν τη, ναι μεν, πολυπληθή, αλλά τελευταία κατηγορία στην ιεραρχία της περίθαλψης. Ένας υφέρπων ηλικιακός ρατσισμός τούς αποκλείει από την ιατρική εγρήγορση. Η ηλικία τους καθορίζει τον βαθμό ενδιαφέροντος, την ένταση των προσπαθειών, το ξόδεμα των γιατρικών.

2. Κι ό, τι λείπει σε επιστημονική μέριμνα καλύπτεται σε παραϊατρική φροντίδα, από μια στρατιά καλοπληρωμένων γυναικών, που αναλαμβάνουν την προσωρινή τους ανακούφιση. Η υπερκερδοφόρα βιομηχανία που έχει στηθεί από χρόνια σε όλα τα ελληνικά νοσοκομεία, με στόχο την ηρεμία των οικογενειών που δεν έχουν χρόνο ή υπομονή να παρασταθούν στους κλινήρεις ηλικιωμένους τους, δεν συρρικνώνεται ούτε σε εποχή κρίσης. Είναι εντυπωσιακό να βλέπεις πλήθη γερόντων να εγκαταλείπονται, σαν τα φύλλα που πέφτουν, από αμφότερες τις πλευρές. Από θεράποντες και συγγενείς. Διότι έχει συμβεί, γιατροί, πονετικοί κι ακούραστοι, να ανακοινώσουν με ανακούφιση στους οικείους ότι η «κρίση ευτυχώς ξεπεράστηκε» και να λάβουν ως απάντηση μια δυσαρεστημένη σιωπή. Οι υπερήλικες δεν αποτελούν πια την προσωποποίηση της σοφίας, τη φωτισμένη κατάληξη μιας πλούσιας σε εμπειρίες ζωής, αλλά βάρος. Κι όμως, για τον Λυκούργο η αδιαφορία προς τους ηλικιωμένους και τους γονείς θεωρείτο κάτι σαν εσχάτη προδοσία (Κατά Λεωκράτους). Για τον Πλάτωνα η άσχημη συμπεριφορά προς τους γονείς ή τους παππούδες θα έπρεπε να τιμωρείται με ισόβια εξορία από την πολιτεία και αποκλεισμό από την ανθρώπινη συντροφιά (Νόμοι).

3. Σήμερα, σε αρκετές χώρες διατυπώνεται η εκτίμηση ότι οι πιέσεις στο υγειονομικό - ασφαλιστικό σύστημα θα μειωθούν αν περικοπούν με κάποιο τρόπο οι ιατροφαρμακευτικές παροχές στους ηλικιωμένους. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, κατατέθηκε πρόσφατα πρόταση να διακοπεί η περίθαλψη σε ηλικιωμένους που υποφέρουν από άνοια. Ας φροντίσουμε τους νέους, αφού οι γέροι έτσι κι αλλιώς θα πεθάνουν, είναι η φιλοσοφία. Όμως οι νέοι σπάνια χρειάζονται φροντίδα, όσο για τους γέρους, χρυσοπλήρωναν το σύστημα σε όλη τους τη ζωή. Με ποιο δικαίωμα οι σχεδιαστές του «κουρέματος» των δαπανών «κλαδεύουν» από αυτούς ημέρες; Αντί το κράτος να τους στερήσει το ζωτικό «λίγο», ας ανακτήσει το «πολύ» από τις σπατάλες των ημετέρων, τις προμήθειες, τις υπεξαιρέσεις, την εκτεταμένη φοροδιαφυγή, είναι η υπέργηρη λογική.

4. Όμως οι αρχιτέκτονες του νέου ανθρωπισμού (ως ανθρωπισμός λογίζεται η επιλογή να μην ταλαιπωρήσεις τον γέροντα με άσκοπες θεραπείες, που συμπίπτει και με το οικονομικά συμφερότερο) αδιαφορούν. Οι ανθρώπινες αξίες δεν περιλαμβάνονται στο δόγμα του ατομισμού και της χρηματολατρίας.

5. Και διαγράφεται ένα εφιαλτικό ενδεχόμενο, η ζωή να ωθηθεί στα προκρούστεια πρότυπα μιας νέας ευγονικής, μιας βελτίωσης του πληθυσμού και των οικονομικών δεικτών με «ψαλίδισμα» της ζημιάς από τη διογκούμενη τάξη των άρρωστων, ανήμπορων, αποξενωμένων, μοναχικών γέρων. Όμως έτσι υπάρχει η πιθανότητα να επιβιώσει μόνο το είδος των παραγωγικών προσοδοφόρων νέων και των πλουσίων, που δεν έχουν ηλικία. Μια σύνθεση παράδοξη και καταδικασμένη εξ αρχής.

http://www.kathimerini.gr/724622/opinion/epikairothta/arxeio-monimes-sthles/sto-lykofws-toy-endiaferontos

Λεξιλογική παρατήρηση

Λυκόφως= λύκη (:αμυδρό φως, θαμπάδα) + φως. Πρόκειται για το διάστημα από το δειλινό μέχρι την επικράτηση του σκότους. Αντώνυμη λέξη: λυκαυγές= λύκη+αυγή: το γλυκοχάραμα, το πρώτο ημίφως της ημέρας. Υπάρχει επίσης και η λέξη αμφιλύκη που δηλώνει το ημίφως πριν από την ανατολή ή τη δύση του ηλίου.

 «Έτσι συνήθως χάνουμε τα πιο ωραία χρόνια μας, από ?να τίποτα: ένα αύριο που άργησε ή ένα λυκόφως που κράτησε πολύ?»

                                                 «Το Θλιμμένο Γραμματοκιβώτιο» Τάσου Λειβαδίτη

Περί το λυκαυγές, έληξεν η λειτουργία, και ο ουρανός πορφυρίζων εκεί προς ανατολάς έσμιγε με την θάλασσαν κυανήν απλουμένην κάτω, η δε σελήνη ωχρίασε και τα ολίγα άστρα ανά έν έσβηναν τρέμοντα εις τον αιθέρα. Και η Ηώς ανέτειλε με όλην την πορφυράν αίγλην καλλωπίζουσα με γλυκύ ερύθημα βουνά, κοιλάδας και δάση. Εφάνη δε τότε, αποβαλούσα την μυστηριώδη της νυκτός περιβολήν, εν όλη τη καλλονή της, η μαγευτική θέσις της Παναγίας Δομάν.

                                         «Στην Αγι-Αναστασά» Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Όταν θα σμίξεις με το φως που σε βολεί
και θα χαθείς μέσα σε διάφανη αμφιλύκη
πάνω σε πράσινο πετούμενο χαλί
θα μείνει ο ναύτης να μετρά τ? άσπρο χαλίκι. 

                                                                                                                                                           «Αντινομία» Νίκου Καββαδία

Η αγαπημένη εγγονή Γεώργιος Ιακωβίδης

Ασκήσεις

1. Αφού διαβάσετε προσεκτικά το άρθρο, να εντοπίσετε τα θεματικά κέντρα κάθε παραγράφου (τις σημαντικότερες ιδέες), να ανιχνεύσετε τη νοηματική τους σχέση (των παραγράφων) και να γράψετε την περίληψή του σε 100-120 λέξεις.

2. Σε ποια κατηγορία θα κατατάσσατε αυτό το άρθρο με βάση το περιεχόμενό του; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

3. Ποια γλώσσα επιλέγει η αρθρογράφος στη διατύπωση του τίτλου; Αν βλέπατε μόνο τον τίτλο χωρίς να διαβάσετε το άρθρο, θα μπορούσατε να φανταστείτε το θέμα του και τη θέση της Τασούλας Καραϊσκάκη;  Εφόσον έχετε διαβάσει προσεκτικά και κατανοήσει το άρθρο, να δώσετε εσείς έναν τίτλο που να αποδίδει τα παραπάνω. Tι είδους γλώσσα θα χρησιμοποιήσετε, για να αποδώσετε με ακρίβεια και σαφήνεια το περιεχόμενό του;

4. Οι ανθρώπινες αξίες δεν περιλαμβάνονται στο δόγμα του ατομισμού και της χρηματολατρίας: Να δώσετε την άποψή σας πάνω στη θέση αυτή της αρθρογράφου, σε μία παράγραφο 100-120 λέξεων.

5. Οι υπερήλικες δεν αποτελούν πια την προσωποποίηση της σοφίας, τη φωτισμένη κατάληξη μιας πλούσιας σε εμπειρίες ζωής, αλλά βάρος. Να συσχετίσετε την πρώτη πρόταση με την παροιμία Αν δεν έχεις γέρο, αγόραζε και εάν μένετε στο σπίτι σας με παππούδες και γιαγιάδες, μιλήστε για την εμπειρία σας από αυτήν τη συνοίκηση με κάθε ειλικρίνεια.

6. Ποιο είναι το νόημα της τελευταίας παραγράφου του άρθρου; Τι ακριβώς εννοεί η αρθρογράφος με την αναφορά της σε πλουσίους που δεν έχουν ηλικία;

7. Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της 2^ης παραγράφου, τους τρόπους και τα μέσα πειθούς καθώς και  ανάπτυξής της, τεκμηριώνοντας την απάντησή σας.

8. «κλαδεύουν» 3^η παρ., (ως ανθρωπισμός λογίζεται η επιλογή να μην ταλαιπωρήσεις τον γέροντα με άσκοπες θεραπείες, που συμπίπτει και με το οικονομικά συμφερότερο) 4^η παρ. Να αναφερθείτε στη λειτουργία των εισαγωγικών και της παρένθεσης σε αυτά τα σημεία του κειμένου.

9. Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης στην πρόταση, να την μετατρέψετε στην αντίθετή της και να δικαιολογήσετε την επιλογή της αρθρογράφου:  Η ηλικία τους καθορίζει τον βαθμό ενδιαφέροντος, την ένταση των προσπαθειών, το ξόδεμα των γιατρικών.

10. Να δώσετε τις συνώνυμες των λέξεων με τα έντονα γράμματα που ταιριάζουν στο συγκεκριμένο γλωσσικό περιβάλλον.

11. Όμοίως,  να δώσετε τις αντώνυμες των λέξεων με τα πλάγια γράμματα.

12. Να εντάξετε σε δικές σας φράσεις τα υπογραμμισμένα ονοματικά σύνολα.

13. Να δώσετε δύο παράγωγες λέξεις (μία απλή και μία σύνθετη) από το β΄συνθετικό των λέξεων: πολυπληθή, παρασταθούν, εγκαταλείπονται, υπεξαιρέσεις, συμπίπτει.

Τα πρώτα βήματα Γεώργιος Ιακωβίδης

Παραγωγή λόγου

1. Σ? ένα άρθρο σας 500-600 λέξεων, που πρόκειται να δημοσιευθεί στο περιοδικό του σχολείου μας, να διερευνήσετε  τη στάση της ελληνικής κοινωνίας σήμερα απέναντι στα ηλικιωμένα μέλη της καταγράφοντας τους παράγοντες που τη διαμορφώνουν.

2. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος της συνοικίας ή του χωριού σας ετοιμάζει ένα αφιέρωμα στην τρίτη ηλικία και σας καλεί να μιλήσετε εκ μέρους των νεότερων μελών του. Σε μία ομιλία λοιπόν, 500-600 λέξεων να εκθέσετε τις απόψεις σας για τα οφέλη της συνοίκησης των ηλικιωμένων με τα νεότερα μέλη της οικογένειας, τα πιθανά προβλήματα που προκύπτουν και τις προϋποθέσεις, για να ξεπεραστούν αυτά.

Διαβάστε κι ένα σχετικό διήγημα του Παπαδιαμάντη και να ξέρετε πως στις δεκαετίες του 1960 και 1970, γιαγιάδες και παππούδες σήκωσαν το βάρος της ανατροφής πολλών παιδιών, που οι γονείς τους βρέθηκαν μετανάστες στην πάλαι ποτέ Δυτική Γερμανία και αλλού.

http://papadiamantis.org/works/58-narration/202-02-07-h-staxomazwxtra-1889

Η σταχομαζώχτρα Έργο Γιώργου Κόρδη