Οργάνωση

Albanian Bulgarian English French German Italian Japanese Russian Spanish Ukrainian
Τελευταία Ενημέρωση
30-06-2021 10:29

   

    ? Το Σχολείο:  timoni

Πρόσφατες δημοσιεύσεις

ossf


Designed by:
kou_vas kou_vas under danemm ordering

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ "Είδη συλλογισμών και συλλογιστική πορεία: μια όχι αναγκαία ταύτιση" Εκτύπωση
Εκπαιδευτικό Υλικό - Γλωσσικές Επιστήμες (linguistics) (Γ΄)
Συντάχθηκε απο τον/την Ιωάννα Ρωμανού   
Δευτέρα, 12 Οκτώβριος 2015 18:57

Είδη συλλογισμών και συλλογιστική πορεία: μια όχι αναγκαία ταύτιση

 

Στα κείμενα πειθούς το βασικό δομικό στοιχείο είναι το επιχείρημα. Όχι αυτό της τυπικής λογικής, που είναι εύκολα αναγνωρίσιμο, αλλά το πιο σύνθετο, που καμιά φορά δυσκολευόμαστε να εντοπίσουμε τις προκείμενές του ώστε να καταλήξουμε  στο συμπέρασμά του. Είναι ανάγκη λοιπόν να εντοπίζουμε κάθε φορά τη διαδικασία με την οποία ο νους καταστρώνει ένα επιχείρημα, και αυτήν  τη διαδικασία την ονομάζουμε  συλλογισμό. Έτσι, με αυτό το κριτήριο, διακρίνουμε τους συλλογισμούς σε τρεις κατηγορίες:

 

1. Παραγωγικούς ονομάζουμε τους συλλογισμούς στους οποίους βασισμένοι σε μία γενική θέση/παρατήρηση/ διαπίστωση/ κρίση δεχόμαστε την ισχύ της για τις επιμέρους περιπτώσεις που υπάγονται σ?αυτήν και θεωρούμε βέβαιο το συμπέρασμά μας.

2. Επαγωγικούς ονομάζουμε τους συλλογισμούς στους οποίους βασιζόμαστε στα επιμέρους (παρατηρήσεις, μετρήσεις, στατιστικά δεδομένα, ιστορικά δεδομένα και περιστατικά της ζωής)  και θεωρούμε ότι αυτά έχουν ισχύ και στο όλον, στο σύνολο των ομοειδών. Εδώ το συμπέρασμά μας έχει πιθανολογικό χαρακτήρα γιατί είναι πολύ δύσκολο να έχουμε εποπτεία του όλου, να συμπεριλάβουμε  στις προκείμενες μας  όλα τα επιμέρους που υπάγονται σ? ένα σύνολο. Γι? αυτό η επαγωγή που οδηγεί σε βέβαια συμπεράσματα λέγεται τέλεια, ενώ όταν οδηγεί σε πιθανά ατελής.

3. Αναλογικούς ονομάζουμε τους συλλογισμούς που εξετάζοντας μια επιμέρους, εξατομικευμένη  περίπτωση αποδεχόμαστε πως εφόσον κάτι ισχύει γι? αυτήν, θα ισχύει και για οποιαδήποτε άλλη παρόμοια περίπτωση. Καταλαβαίνουμε βέβαια πως το συμπέρασμά μας είναι επισφαλές σ? αυτό το είδος του συλλογισμού και αυτό συνδέει τους αναλογικούς με τους επαγωγικούς συλλογισμούς.

 

Η συλλογιστική πορεία ενός επιχειρήματος χαρακτηρίζεται:

  1. Παραγωγική, όταν ξεκινάμε από μία γενική θέση, από το όλον,  ένα συμπέρασμα ή μια αξιολογική κρίση  γενικής παραδοχής και παραθέτουμε κατόπιν τις επιμέρους περιπτώσεις, τις θέσεις, οι οποίες υποστηρίζουν το συμπέρασμά μας.
  2. Επαγωγική, όταν ακολουθείται αντίστροφη πορεία και από το μερικό, από τις εξατομικευμένες περιπτώσεις μεταβαίνουμε με λογικά βήματα στο όλον, το γενικό συμπέρασμα.

Προσοχή: Είναι δυνατόν η πορεία ενός συλλογισμού να είναι παραγωγική αλλά αυτός να είναι επαγωγικός. Η πορεία εντοπίζεται από αυτό που διαβάζουμε στο χαρτί, για το είδος του συλλογισμού όμως χρειάζεται να προσέχουμε μήπως το γενικό συμπέρασμα που είναι καρπός επιμέρους παρατηρήσεων, προτάσσεται, οπότε ο συλλογισμός μας είναι επαγωγικός.

Εκείνο που είναι σημαντικό για μας είναι να παρακολουθούμε την πορεία της σκέψης του κάθε συγγραφέα, να εντοπίζουμε την επιχειρηματολογία του και να εξετάζουμε την αξιοπιστία της.

 

Ώρα για προπόνηση?

Αφού εντοπίσετε τις περιπτώσεις τέλειας και ατελούς επαγωγής, να αναζητήσετε και να χαρακτηρίσετε  τη συλλογιστική πορεία  των παραγράφων:  

 

1. Καθεστώτα  με κοσμοθεωρία θεμελιωμένη σε προφητικούς ισχυρισμούς, που ενσαρκώνονται σε βουλιμίες ιμπεριαλιστικές, πιστεύουν ότι γι? αυτά ισχύει άλλη ηθική και άλλος κώδικας τιμής από ό,τι για τον υπόλοιπο κόσμο. Με τυφλή πίστη στην υποθετική κι αυτοθαυζόμενη υπεροχή τους, με σκέψη έμμονη- δηλαδή της μεγαλομανίας, δημιουργούν γύρω τους ένα δηλητηριασμένο κλίμα, έναν ιδιότυπο πολιτικό μυστικισμό. Πείθουν πρώτα τα στελέχη τους, έπειτα τον όχλο που άγεται και φέρεται, πως είναι φορείς μιας ανώτερης τάχα ιστορικής εντολής. Με μέτρο στο εξής το εξημμένο τούτο όραμα, κρίνουν συνοπτικά, αποφασίζουν αδίσταχτα κι επιχειρούν τα πάντα. Κάθε μέσο, τους γίνεται πρόσφορο για την εκπλήρωση της «αποστολής» τους, γιατί υποτίθεται πως εξαγνίζονται από αυτήν. Ο Χίτλερ πίστευε πως είναι εντεταλμένος να κρατήσει το σπαθί της ιερής γερμανικής Δίκης κατά του πνεύματος της Συνθήκης των Βερσαλλιών, που είχε επισφραγίσει την ήττα της πατρίδας του στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Μουσολίνι πως είναι ο παράκλητος, ο Μεσσίας της Ιταλίας, ο διάδοχος των Καισάρων. Ειδικότερα, ο Φύρερ της Γερμανίας είχε αναπτύξει, μ? επικουρία πολλές δανεικές ιδέες, τη γνωστή κοσμοθεωρία του για τη βιολογική υπεροχή και τον ηγεμονικό προορισμό της γερμανικής φυλής. Ο Μουσολίνι τυπικά, έπρεπε να έχει το προβάδισμα, σαν πρώτος διδάξας τον νεώτερο πολιτικό μεσσιανισμό. Αλλά είχε την ατυχία, στην πράξη, να βρεθεί ουραγός του. Δεν φαίνεται να παρηγορήθηκε ποτέ γι? αυτό.

Άγγελος Τερζάκης  Ελληνική Εποποιία 1940-1941
Γενικό Επιτελείο Στρατού
7ο Επιτελικό Γραφείο 1990

  

2. Το θαυμαστό είναι, ότι σε κανέναν ελληνικό ερειπιώνα δεν αισθανόμαστε ασυμφωνία ανάμεσα στο χαρακτήρα του τόπου και στην αρχιτεκτονική μορφή των μνημείων του. Το υλικό και το χρώμα τους, η κάτοψή τους, οι αναλογίες τους και η μορφή των μελών τους, η σύνταξη των μνημείων σε μικρές ομάδες, όπου το κάθε στοιχείο, ενώ βοηθάει για το σύνολο, δεν χάνει την αυθυπαρξία του και όπου η κάθε ομάδα δεν λησμονεί την ύπαρξη της άλλης, δείχνουν ασύγκριτη ευαισθησία για τον τόπο, τόση ώστε φαίνεται σαν αυτός να καλεί τα μνημεία να είναι τέτοια· και τούτα πάλι έχουν τόσο πολύ κρατήσει την ουσία της μορφής του τόπου, δίνοντάς της σταθερότητα και διάρκεια, ώστε δεν είναι σπάνιο να μας οδηγήσουν, αυτά πρώτα, στο να προσέξομε την ιδιομορφία του τόπου.

Χρήστος Καρούζος «Ο ελληνικός τόπος και η ελληνική τέχνη»  
Θεματικοί κύκλοι σ.295

 

 3. Ότι με τα απολύτως απαραίτητα περνάει κανε?ς εξίσου καλόπως με τα πολλάδεν χρειάζονται  άλλες αποδείξεις  απτα σπίτια  τριών σπουδαίων ποιητών.  Του Τάσου  Λειβαδίτη,  του Νίκου Καρούζου  και  του Μίλτου Σαχτούρη.  Σ? ένα μικροαστικ?  διαμέρισμα  της γωνίας Αχαρνών  και Ηπείρου  ο πρώτος, σ?ένα ημιυπόγειο  ενάμισι δωματίου της οδού Σούτσου  ο δεύτερος  και σ?ένα δυαράκι  της οδού Μηθύμνης, που έβλεπε  μάλιστα στον «ακάλυπτο», ο τρίτος.

Θανάσης Νιάρχος «Η επανάσταση της ολιγάρκειας»

 

 

4. Ο χρόνος εγκιβωτίζεται στο χώρο με πολλούς τρόπους. Διάρκειες και τομές, συνέχειες και ρήξεις αποτυπώνονται αλλά και διαμορφώνουν τους τόπους μας. Τα σημάδια του χρόνου στο χώρο φτιάχνουν το παλίμψηστο των πατρίδων μας, ένα παλίμψηστο που τροφοδοτεί τη συλλογική και την ατομική μας μνήμη. Στο χώρο εγγράφονται, ωστόσο, και οι διαπάλες, οι συγκρούσεις. Ακόμα κι όταν επιχειρούμε να εξαλείψουμε από το χώρο ίχνη ανεπιθύμητα της ιστορίας μας, σύμβολα τραυματικών συλλογικών εμπειριών ή κατάλοιπα ξένων εισβολών, υπάρχει μια «βαθιά επιφάνεια» που πάντοτε αντιστέκεται, για να θυμίζει.

Η Κόνιτσα και τα χωριά της
Πολιτισμού Ανατομή
Επιμέλεια Βασιλείου Νιτσιάκου
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων Γιάννινα 2008

 

 

5. Οι παν?ρχαιοι θαλ?σσιοι δρ?μοι και τα μεγ?λα λιμ?νια, οι ευλογημ?νες πεδι?δες και τα πλο?σια βοσκοτ?πια, τα πλωτ? ποτ?μια και οι επικοινωνιακο? άξονες που λειτουργούσαν απ? τον καιρ? του Φιλ?ππου, η βαλκανικ? ενδοχ?ρα που οδηγεί στην υπ?λοιπη Ασ?α, έμειναν εκτ?ς παιδε?ας. Αρνηθ?καμε ακ?μα και τους πνε?μονες του ελληνικού σ?ματος - τη Θεσσαλον?κη, τη Σμ?ρνη και την Τραπεζούντα - αλλκαι την καρδιτου, την Κωνσταντινο?πολη. Με άλλα λ?για η οθωνικπαιδε?α είχε προβεί στη συρρ?κνωση του Ελληνισμού πολπριν να αρχ?σει ο ολ?θριος διαμελισμ?ς του. Έτσι, η Αθ?να του 1834 ήρθε να υποκαταστ?σει το κ?ντρο του ελληνικού κ?σμου και να επιβ?λλει τον αυθα?ρετο τ?τλο του «εθνικού κ?ντρου» - κ?ντρο εν?ς έθνους του οπο?ου η πολιτικεπικρ?τει αάρχιζε απτα σ?νορα της Στερεάς με τη Θεσσαλ?α και κατ?ληγε στο Τα?ναρο, ενώ το επ?σημο ιστορικτου παρελθ?ν άρχιζε απτον Γ?ρο του  Μορικαι κατ?ληγε στον Καραϊσκ?κη.

Πηγή: Εφημερ?δα«Παρατηρητ?ςτης Θρ?κης»,
Δευτ
?ρα 10 Μαΐου 1999, Διάλεξη της Μαριάννας Κορομηλά

 

 

 

6. Τους καλοκαιρινούς μήνες καρπίζουν τα χωράφια και μας χαρίζουν τις πιο πολύτιμες τροφές· από το σιτάρι ως το σταφύλι κι από την ντομάτα ως το ζουμερό καρπούζι, η ελληνική γη σκορπίζει πλούσια τα ελέη της. Βέβαια για τον άνθρωπο της σημερινής πόλης, που έχει χάσει και τις εποχές αλλά και τη ζωντανή οσμή και γεύση όλων των καρπών της γης, η εμπειρία τούτη είναι άγνωστη και αδιάφορη. Όποιος όμως ζήσει στην ύπαιθρο από το Μάη ως το Σεπτέμβρη και έχει τις αισθήσεις του έτοιμες να δεχτούν τους ερεθισμούς της φύσης που τον περιβάλλει θα χαρεί την ατέλειωτη αυτή προσφορά, που με διαδοχικά κύματα βγαίνει από τη γη.

 

Μανόλης Ανδρόνικος «Γνήσια δωρήματα και καταναλωτικά κατασκευάσματα» Θεματικοί κύκλοι σ. 193

 

 

7. Η αρχοντιά δεν είναι συνώνυμο με την αριστοκρατικότητα, δεν σημαίνει καμιά ταξική διαφορά ή μια διαφορά πλούτου. Αλλά δεν είναι και ένα ηθικό απλώς γνώρισμα. Είναι μια σύνθεση υπερηφάνιας, ευπρέπειας, αυτοπεποίθησης, μεγαλοψυχίας. Άρχοντες βρίσκεις εγκατεσπαρμένους σε όλα τα είδη ανθρώπων. Ο άρχοντας δεν γίνεται ποτέ μάζα, σε όποια τάξη και αν ανήκει, μένει πάντα πρόσωπο. Δεν μπορώ ? ίσως αδυναμία μου ? με μια φράση να την ορίσω την αρχοντιά. Αλλά όταν συναντώ κάποιον που έχει αυτό το σύμπλεγμα των αρετών που την απαρτίζουν, τότε την αναγνωρίζω. Λέω μέσα μου: Αυτός είναι άρχοντας. Ανήκει σε αυτή την εκλεκτή κατηγορία ανθρώπων. Έχομε άρχοντες κατά την νομικήν έννοια, που δεν έχουν αρχοντιά. Έχομε όμως χειρώνακτες που έχουν αρχοντιά.

                                      Κων. Τσάτσος - Το πρώτο μάθημά μου για την αρχοντιά

 

 

log
Φωτογραφία της Nelly's, Κρήτη,1930

Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείο Μπενάκη

 

 

8. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω μιας αξίωσης επιστροφής σε μορφές κοινοτιστικού ή πρωτόγονου βίου. Ούτε πάλι οι όποιες αρνητικές συνέπειες της αξιοποίησης της τεχνικής μπορούν να αντιμετωπιστούν με περισσότερη τεχνική. Πρόκειται για πιεστικά προβλήματα όλου του πλανήτη, η αντιμετώπιση των οποίων προϋποθέτει την επικοινωνία, τη δραστηριοποίηση και τον συντονισμό όλων. Οι προβληματισμοί της περιβαλλοντικής ηθικής συναντώνται με τους προβληματισμούς μιας κοινωνικής και πολιτικής ηθικής. Εκβάλλουν, εν τέλει, στο αίτημα υπέρ μιας νέας έννοιας της κυριαρχίας των πολιτών σε συνθήκες παγκοσμιότητας, αίτημα το οποίο, με τη σειρά του, συνδέεται με το μείζον διακύβευμα της δημοκρατίας στον σύγχρονο κόσμο.

                                           Σταυρούλα Τσινόρεμα, ΒΗΜΑ Ιδεών, 11-03-2008 

 

 

9. Η ζωή είναι παιχνίδι σαν το τένις, σαν το γκολφ. Δεν παίζεις μόνος σου, παίζεις με άλλους. Έχεις ευθύνη απέναντι σε όλους τους συντρόφους σου, όλοι σου οι σύντροφοι έχουν ευθύνη απέναντι σου. Άτομο κι ομάδα είναι ένα. Το παιχνίδι έχει νόμους· όποιος θέλει να παίζει, οφείλει να ξέρει τους νόμους αυτούς και να τους σέβεται. Αν δεν ξέρει τους νόμους ή αν δεν θέλει να τους σέβεται, δεν είναι άξιος να λάβει μέρος στο παιχνίδι. Μέσα στον κύκλο που χαράζουν οι νόμοι είναι απόλυτα λεύτερος· κανένας, μήτε ο βασιλιάς, δεν έχει δικαίωμα να επέμβει. Μπορεί οι νόμοι αυτοί να είναι παλιωμένοι ή στραβοί ή αυθαίρετοι· δεν έχει σημασία· το σπουδαίο είναι, κι αυτό γυμνάζει την ψυχή του ανθρώπου, να τους υπακούς.

                                                Νίκος Καζαντζάκης «Αγγλία» Θεματικοί κύκλοι σ.103

 

10. Ο  αληθινός κοσμοπολιτισμός, βρίσκεται στον αντίποδα της σημερινής χυλώδους Βαβέλ, ριζώνει στο υπέδαφος πολλών μνημών, πολλών ιδιαιτεροτήτων. Δεν επιδίδεται σε πτήσεις από τις κορυφές του κόσμου, τις θάλασσες και τα υψίπεδα, δεν παίρνει κάτι από δω και κάτι από κει, αλλά ενσαρκώνεται. Το να υπερβείς τις ρίζες σου, να αποχωριστείς από το οικείο για να πλησιάσεις το μακρινό δεν σημαίνει να μετεωρίζεσαι σαν άτομο χωρίς δεσμούς, αλλά να διεκδικείς  κι άλλες εντάξεις από τις δικές σου. Σημαίνει να παραθέτεις πλάι στην πατρίδα της γέννησης μια ή περισσότερες πατρίδες εκλογής. Γι 'αυτό ο κοσμοπολιτισμός είναι οδύνη, δοκιμασία που ανώτερες υπάρξεις επιβάλλουν στον εαυτό τους, βρίσκοντας χαρά και δύναμη στο να σπρώχνουν μακρύτερα τα συνηθισμένα όρια.

      Πασκάλ Μπρυκνέρ Πρέπει να είμαστε κοσμοπολίτες; περ. Λεβιάθαν τ. 14, 1993-94

 

 

 

 

 

 

 

 

scroll back to top
Τελευταία Ενημέρωση στις Δευτέρα, 12 Οκτώβριος 2015 19:15
 
?? Επιστροφή


Writing