Αναζητώντας τους τρόπους και τα μέσα πειθούς

Η πειθώ ως κειμενικός λόγος είναι μία  λογική, γλωσσική διαδικασία σύμφωνα με την οποία ο πομπός οργανώνει το λόγο του, έτσι ώστε να επηρεάσει τον δέκτη και να τον κάνει να αλλάξει, να μεταβάλει την αρχική του θέση, να πειστεί και τελικά να κατευθυνθεί εκεί όπου ο πομπός  θέλει.

Η πειθώ επιδιώκει, αξιοποιώντας όλες τις δυνατότητες της γλώσσας, να κάνει τον δέκτη να αλλάξει φιλοσοφία και στάση, να αναθεωρήσει αυτό που μέχρι εκείνη τη στιγμή θεωρούσε αληθινό και σωστό και όσο είναι δυνατόν να υιοθετήσει τον πνευματικό και ιδεολογικό κόσμο του πομπού.

Πηγή: Πεζός λόγος Βιολέττας Δαραδήμου Ελληνικά Γράμματα

Ίσως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να προσδιορίσει κανείς την επικράτεια της πειθούς είναι να απαριθμήσει ποικιλίες κειμένων που από την αρχαιότητα έχουν ενταχθεί σε αυτήν. Το συνδετικό νήμα όλων αυτών των κειμένων είναι η εστίαση του λόγου στο πρόσωπο του αποδέκτη. Δεχόμαστε ότι στόχος της πειθούς είναι ο επηρεασμός του δέκτη, δηλαδή η ταύτιση πομπού-δέκτη. Αλλά ποιο είναι το περιεχόμενο αυτής της ταύτισης ή, καλύτερα, ταυτοποίησης που επιδιώκει κάθε κείμενο πειθούς;

Η πειθώ υλοποιείται μέσα από μια τριπλή αλλαγή που μπορεί να προκαλέσει ο λόγος του ομιλητή/ συγγραφέα στη συνείδηση του αποδέκτη του: α) αλλαγή διανοητική, αφού οδηγείται στο να δεχθεί την αλήθεια μιας θέσης που ως τότε δεν δέχονταν ή, έστω, να επιβεβαιώσει την αλήθεια μιας άλλης με την οποία δεν διαφωνεί, β) αλλαγή συναισθηματική, αφού η υιοθέτηση μιας θέσης συνοδεύεται κανονικά (ή και προετοιμάζεται) από τον αιχμαλωτισμό της ευμένειας του αποδέκτη, ευμένειας που στην προφορική πειθώ κερδίζεται με την κίνηση του σώματος, τη γοητεία του βλέμματος και τα παραγλωσσικά χαρακτηριστικά της εκφοράς του λόγου, και γ) αλλαγή συμπεριφοράς, αφού η πειθώ, όταν επιτυγχάνει το στόχο της, παρακινεί τον αποδέκτη σε συγκεκριμένη δράση (αλλαγή πολιτικού προσανατολισμού, υιοθέτηση νέων θρησκευτικών αντιλήψεων, διαμόρφωση αγοραστικής συμπεριφοράς κ.ά.).

Πηγή: http://www.komvos.edu.gr/glwssa/logos_keimeno/2_2_3/2_2_3pdf.pdf

Η επίκληση στη λογική θεωρείται ο πιο θεμιτός τρόπος πειθούς γιατί στοχεύει στην ορθολογική προσέγγιση των γεγονότων και βασίζεται στον τεκμηριωμένο λόγο. Ο ομιλητής ή ο συγγραφέας δηλαδή χρησιμοποιεί ορθά επιχειρήματα και εξακριβωμένα τεκμήρια για να αποδείξει την ορθότητα της άποψής του. Τα  επιχειρήματα και τα τεκμήρια  ονομάζονται μέσα πειθούς.

Επιχείρημα είναι μια σειρά αλληλένδετων  προτάσεων, που σχηματίζεται για να κάνει φανερό (να αποδείξει) την αλήθεια μιας γνώμης (μιας πρότασης). Με άλλη διατύπωση είναι το διατεταγμένο σύνολο προτάσεων-κρίσεων απ? τις οποίες συνάγεται ως αναγκαία λογική απόληξη ένα συμπέρασμα.

Η χρήση του επιχειρήματος είναι αναγκαία, γιατί καλούμαστε συχνά να αποδείξουμε την ορθότητα ή μη μιας άποψης, να αναζητήσουμε με έγκυρο τρόπο τη γενεσιουργό αιτία ενός προβλήματος, να προτείνουμε συγκεκριμένα τον τρόπο αντιμετώπισής του και να καταγράψουμε τις επιδράσεις της βασικής έννοιας του θέματος στον άνθρωπο και στην κοινωνία.

 Τα τεκμήρια μπορεί να είναι:

• Αριθμητικά ή στατιστικά στοιχεία
• Αποτελέσματα,πορίσματα πειραμάτων και ερευνών
• Ιστορικά γεγονότα
• Γενικά αποδεκτές διαπιστώσεις
• Μαρτυρίες, προσωπικές εμπειρίες ή περιστατικά από την καθημερινή ζωή

Αξιολόγηση  τεκμηρίων

Για να γίνει αυτό, ελέγχουμε αν τα τεκμήρια ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αν δηλαδή είναι αυθεντικά ή παραποιημένα και αν αξιοποιούνται  με τρόπο έγκυρο ή παραπλανητικό.

Η επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη χρησιμοποιεί περιγραφή, αφήγηση, χιούμορ, ειρωνεία, που δηλώνονται συχνά με λέξεις μέσα σε εισαγωγικά, συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις, χρήση β΄ ενικού και β΄ πληθυντικού προσώπου, χρήση υποτακτικής ή προστακτικής, ασύνδετο σχήμα, ρητορικές ερωτήσεις, συνυποδηλώσεις και σχήματα λόγου και στοχεύει στη συγκινησιακή διέγερση  του δέκτη. Με άλλα λόγια έχει σκοπό να προκαλέσει μιαν απόφαση ή να οδηγήσει σε μια ενέργεια. Στην περίπτωση αυτή ο πομπός προβαίνει σε  κατάχρηση του συναισθήματος, κολακείες προς το δέκτη, υποσχεσιολογία, έντονη συναισθηματική  φόρτιση, κινδυνολογία, τεχνικές υποβολής μηνυμάτων. Ως πομποί πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τις εξής παραμέτρους: α. σε ποια ψυχική διάθεση βρίσκεται το ακροατήριό μας, β. ποια αίτια την προκαλούν, γ. σε ποιον ή σε ποιους απευθυνόμαστε, δ. ποια ψυχική διάθεση θέλουμε να δημιουργήσουμε και ε. πως θα το επιτύχουμε.

Η επίκληση στην αυθεντία γίνεται για να ενισχύσουμε ως πομποί την επιχειρηματολογία μας και δηλώνεται με την παράθεση ρητών, γνωμικών, γραπτών η προφορικών αποσπασμάτων που έχουν διατυπωθεί από διακεκριμένες προσωπικότητες με αδιαμφισβήτητο κύρος και καθολική αποδοχή. Έτσι ο πομπός προβάλλεται ως ένα άτομο με ευρύτητα γνώσεων, ώστε να ενισχυθεί η εικόνα του, να καλύψει τα τυχόν κενά στην επιχειρηματολογία του  και να φανεί ο λόγος του πιο ελκυστικός και εμπλουτισμένος. Η επίκληση στην αυθεντία είναι αθέμιτη όταν  γίνεται κατάχρηση γιατί φανερώνει ένδεια επιχειρημάτων, όταν δεν ενισχύει τα λεγόμενά μας, είναι άσχετη με όσα λέμε και όταν η αυθεντία που επικαλούμαστε,  είναι άγνωστη στους πολλούς.

Η επίκληση στο ήθος του πομπού στοχεύει στην απόκτηση της εμπιστοσύνης του κοινού προς το πρόσωπό του, στην ενίσχυση της αξιοπιστίας του. Φροντίζει λοιπόν, να δείξει ότι διαθέτει ήθος, ικανότητες, γνώσεις και κατάρτιση πάνω στο θέμα της συζήτησης, για να επηρεάσει έτσι  την απόφασή του. Η επίκληση στο ήθος είναι θεμιτή, όταν επιτρέπουμε στο δέκτη να μας κρίνει μόνος του, όταν δεν εκθειάζουμε τον εαυτό μας για ιδιοτελείς σκοπούς και κυρίως όταν έχουμε συγκεκριμένη στάση ζωής που τη χαρακτηρίζει συνέπεια. Ως τρόπος πειθούς συνδέεται με την επίκληση στο συναίσθημα. Η επίκληση στο ήθος είναι αθέμιτη, όταν στοχεύει στη δημιουργία ενός κλίματος μεσσιανισμού.

Η επίκληση στο ήθος του δέκτη  στοχεύει στην ευνοϊκή τοποθέτηση του δέκτη απέναντι μας, κατά την οποία επικαλούμαστε το ήθος, την εντιμότητα του, την ηθική προσωπικότητά του με τάσεις εξιδανίκευσης. Είναι θεμιτή, όταν τα στοιχεία της προσωπικότητας του δέκτη που επικαλούμαστε,  είναι πραγματικά και όταν αφήνουμε και τους άλλους να τα διαπιστώσουν. Είναι όμως αθέμιτη, όταν επιπόλαια κρίνουμε το ήθος του, επειδή δεν διαθέτουμε ουσιαστική επιχειρηματολογία, όταν υπάρχει ιδιοτέλεια και πρόθεση προπαγάνδας από μέρους μας.

Η επίθεση στο ήθος του αντιπάλου είναι ένας παρακινδυνευμένος τρόπος πειθούς με στόχο να πλήξει τον αντίπαλο, να δείξει ότι οι απόψεις του δεν είναι ορθές εξαιτίας του χαρακτήρα του και απαντάται κυρίως στον πολιτικό λόγο. Πρόκειται για σκληρή κριτική από την οποία απουσιάζουν συνήθως τα επιχειρήματα, καλλιεργείται φανατισμός και εμπάθεια, υποβιβάζεται ο πολιτικός βίος και προσβάλλεται η αξιοπρέπεια του ανθρώπου με την καταστρατήγηση και του ιδιωτικού του βίου. Είναι θεμιτή με πολλή φειδώ, μόνο αν υπάρχουν επαρκή στοιχεία και σέβεται την προσωπική ζωή πολιτικών κυρίως, αλλά και άλλων προσώπων.

Με βάση τα παραπάνω να αναζητήσετε τους τρόπους και τα μέσα πειθούς στα παρακάτω αποσπάσματα και να αξιολογήσετε τα δεύτερα:

1. Η καλλιέργεια δεν μπορεί να νοηθεί ως αποθήκευση γνώσεων σε ένα μόνο τομέα. Ο επιστήμονας π.χ. όσο κι αν εξελιχθεί στον κλάδο του δεν έπεται ότι είναι και καλλιεργημένος άνθρωπος, αν δεν εκτείνει το ενδιαφέρον του για πολλές, αν όχι για όλες, τις εκδηλώσεις του κοινωνικού βίου. Ο καλλιεργημένος άνθρωπος πρέπει να είναι οπωσδήποτε σε θέση να ανοίξει τα μάτια του προς το περιβάλλον του. Και αυτό απαιτεί κοινωνική αγωγή, ώστε να γίνει πρώτα πρώτα καλός πολίτης που να σέβεται τον εαυτό τον και το διπλανό του πριν να εγείρει απαιτήσεις. Τα δικαιώματα μόνο με την εκπλήρωση των υποχρεώσεων μπορούν να κτηθούν. Τότε θα αναπτυ­χθεί και το βασικό ανθρώπινο συναίσθημα της φιλαλληλίας, της φιλανθρωπίας, της κατανόησης και αυτής ακόμα της συγγνώμης του αντιπάλου και θα καταπολεμηθεί ο εγωκεντρικός υποκειμενισμός, η διπλοπρόσωπη ανειλικρίνεια και ο απαίσιος φανατισμός που κανένα δεν εξυπηρετεί.

Αν δεν αισθανθεί ο άνθρωπος το ρίγος του θαυμασμού για τα κατορθώματα του παρελθόντος, αν δε λυπηθεί για τα σφάλματα και τις αποτυχίες του, αν η ψυχή τον δε σκιρτήσει μπρος στην καλλιτεχνία της σμίλης και του πινέλου, αν δεν υγράνει τα μάτια τον η μουσική, αν τέλος δεν τον επιβληθεί η ανάγκη της ομορφιάς, της ευγένειας και της καλαισθησίας, τότε ο άνθρωπος αυτόςδε θα γίνει ποτέ καλλιεργημένος. Θα γίνει ίσως υπηρέτης της ρουτίνας και της συνήθειας, δε θα γίνει όμως ούτε ο αποδοτικός λειτουργός ούτε ο ικανοποιημένος επαγγελματίας. Και θα αισθάνεται πάντοτε, παρ? όλη την πετυχημένη ίσως σταδιοδρομία του, ένα μεγάλο κενό μέσα στην ψυχή του.

                                                     «Ο καλλιεργημένος άνθρωπος»  Ν. Λούρου

Ο Νίκος Λούρος (1898-1986) ήταν Ακαδημαϊκός,  καθηγητής Γυναικολογίας και Μαιευτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

2. Είσαι μόνος. Κυκλωμένος από την απροσεξία των μικρών και από τη δυσπιστία των μεγάλων. Καλείσαι παρ? όλα αυτά να επωμισθείς ένα έργο πολλαπλό. Καθήκον σου είναι να προστατεύσεις τα παιδιά από τον κόσμο και συγχρόνως να προστατεύσεις τον κόσμο από τα παιδιά, που λόγω της άγνοιάς τους θα μπορούσαν να γίνουν, μεγαλώνοντας, οι τυφλοί καταστροφείς του. Και μήπως προς τα εκεί δεν οδεύουμε; Το φτύσιμο του κόσμου είναι ένα εφηβικό παιγνίδι που γίνεται όλο και πιο δημοφιλές. Εσύ όμως το αναχαιτίζεις όσο μπορείς αυτό. Εσύ είσαι που αποσπάς μια άγουρη ύπαρξη από τα εφήμερα και την τοποθετείς μέσα στο εύρος του χρόνου. Θα ?πρεπε να νιώθεις χαρά και περηφάνια γι? αυτό, και είμαι σίγουρος ότι κάποιες στιγμές έχεις ήδη νιώσει έτσι. Καταλαβαίνεις ότι όλα αυτά που ανέλαβες δεν πληρώνονται με τίποτα. Θα είναι, φοβάμαι, πάντα πολύ στενοκέφαλη η κοινωνία για να αμείψει αρκετά εκείνους που παλεύουν με τα αόρατα.

                                            Βασίλη Καραποστόλη «Γράμμα σ?ένα νέο δάσκαλο»

http://www.kathimerini.gr/441235/article/politismos/arxeio-politismoy/gramma-s-ena-neo-daskalo

Henriette Browne, Ένα κορίτσι που γράφει 1860-1880

3. Η παρουσία της βιβλιοθήκης δεν κρίνεται αναγκαία στο νεοελληνικό σπίτι, και μιλάω γι' αυτό αφού αυτό έχω κάποια μικρή πιθανότητα να το γνωρίζω, κι όχι το οποιοδήποτε ξένο. Τη σχέση με τη λογοτεχνία, με το διάβασμα εν γένει, έφτασε να τη διαμεσολαβεί -σχεδόν κατ' αποκλειστικότητα η τηλεόρασή, με τα μπεστ σέλερ που γίνονται σίριαλ (και αντιστρόφως). Οι βιντεοθήκες μας -έτσι όπως συνηθίζουμε να κάνουμε ανάποδα τα πράγματα ή να ανεβαίνουμε ασθμαίνοντας στον εκάστοτε συρμό είναι πληρέστατες επιπλέον, μπορεί να αγοράστηκε ήδη και ο υπολογιστής, μπορεί και να πέρασε η σκέψη για εγγραφή στο Ιντερνετ. Η βιβλιοθήκη όμως παραμένει ανεπιθύμητη, μερικά ράφια  περιττά που απλώς θα πιάσουν κάμποσο από τον πράγματι στενεμένο χώρο. Ευτυχώς, πάντως, έσβησε μάλλον γρήγορα η μόδα που επικράτησε προ ετών, όταν εισήχθησαν στην αγορά ωραιότατα άδεια βιβλία, τουτέστιν φροντισμένα βιβλιόμορφα κουτιά με το όνομα του Ντοστογιέφσκι ας πούμε στη ράχη τους ή του Παπαδιαμάντη, και μέσα τίποτε, για να μπαίνουν στα ψηλότερα ράφια και να φαντάζουν σαν τεκμήρια ειδικού ενδιαφέροντος, επιπλώνοντας έτσι με αψεγάδιαστη ενάργεια τον μικροαστικό μας κομφορμισμό. Και είχε υπερφαλαγγιστεί με αυτόν τον θηριωδώς βλακώδη συρμό ακόμη κι αυτός ο Λουκιανός, ο οποίος, στο θαυμάσια δηλητηριώδες κείμενό του "Προς τον απαίδευτον και πολλά βιβλία ωνούμενον", ονείδιζε εκείνον που προσπαθούσε να ψευτοκαλύψει τα κενά της παιδείας του αγοράζοντας επιδεικτικά του κόσμου τα βιβλία.

  Παντελή Μπουκάλα «Η βιβλιοθήκη και άλλες πολυτέλειες» Καθημερινή (1998;)

4. Στο περίφημο δοκίμιό της με τίτλο «Η οικολογία της φαντασίας στην παιδική ηλικία», η Έντιθ Κομπ υποστήριξε ότι η επαφή με τη Φύση τονώνει τη δημιουργικότητα. Εξετάζοντας τις βιογραφίες 300 «ιδιοφυιών» ανθρώπων, σημείωσε ένα κοινό στοιχείο: έντονες εμπειρίες του φυσικού κόσμου στη μέση παιδική ηλικία (μεταξύ 5 και 12). Τα ζώα και τα φυτά, υποστηρίζει, έχουν σημαντική θέση «στα λεκτικά σχήματα της ρητορικής του παιχνιδιού, την οποία ο ιδιοφυής άνθρωπος ανακαλεί αργότερα στη ζωή του». Μελέτες σε διάφορες χώρες δείχνουν ότι τα παιδικά παιχνίδια είναι πιο δημιουργικά στους ελεύθερους χώρους με πράσινο παρά στους τσιμεντένιους, επιβλεπόμενους χώρους παιχνιδιού. Οι φυσικοί χώροι ενθαρρύνουν τη φαντασία και το παιχνίδι των ρόλων, τη λογική σκέψη και την παρατηρητικότητα. Το κοινωνικό κύρος των παιδιών εκεί εξαρτάται λιγότερο από τη σωματική κυριαρχία και περισσότερο από την εφευρετικότητα και τις γλωσσικές ικανότητες. Ίσως να είναι τελικά αντιπαραγωγικό να εξαναγκάζουμε τα παιδιά μας να μελετάνε τόσο πολύ αντί να τρέχουν και να παίζουν στη Φύση.

  «Ζωτικής σημασίας η επαφή των παιδιών με τη Φύση»  The Guardian           Καθημερινή 13-01-2013

5. Είμαι μανιώδης ωτακουστής και εμπειρότατος παρατηρητής? ρέκτης της παραμικρής λεπτομέρειας? λάτρης των μικρών και ταπεινών και καθημερινών και αενάως επαναλαμβανομένων πραγμάτων. Με τον καιρό, έμαθα να αποκρυπτογραφώ τους παραδοσιακούς κώδικες, τις κινήσεις, τον τόνο της φωνής, τις σιωπές και τις αποσιωπήσεις, τις συμπεριφορές, τις εσωτερικές ιεραρχήσεις, τους κοινωνικούς ρόλους. Καταγράφω τις μυρωδιές, τις εικόνες, το ύφος του τοπίου, την αίσθηση του τόπου, τις αλλαγές των εποχών, τις κλίμακες, τη χρωματική ποικιλία, τις εναλλαγές.

Ηχογραφώ με ευλάβεια προσωπικές ιστορίες? ξεχωρίζω από διαίσθηση τις ενσυνείδητες ή ασυνείδητες επιστρώσεις, αναγνωρίζω τις ανάγκες για κοινωνικές συμβάσεις, τις λαμβάνω υπόψη μου, γιατί  κι αυτές, μολονότι δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, ανήκουν στο υλικό της ιστορίας ? όλα  εξελίσσονται, μεταπλάθονται, υπηρετούν νέες μυθολογίες.

??????????????????????????????????????????????????

Εξοικειώθηκα σταδιακά με το ιστορικό γίγνεσθαι, καλλιέργησα τους τρόπους για να το διηγούμαι, έγινα παραμυθάς, αλλά δεν ξέρω να κατασκευάζω παραμύθια. Τα λέω όπως τα έζησα, επειδή έμαθα να ακούω τους άλλους. Και έμαθα να σέβομαι τις πολλαπλές ερμηνείες, τις διαφορετικές προσεγγίσεις, τις αντιφατικές εξιστορήσεις? να εξετάζω όλες τις όψεις, καθώς αποκαλύπτονται ακολουθώντας δικούς τους ρυθμούς ? με πλήρη συνείδηση, ότι οι βεβαιότητες είναι ανατρέψιμες ανά πάσα στιγμή κι ότι τα ενδεχόμενα καιροφυλακτούν στη στροφή του δρόμου. Συνήθισα να πετιέμαι από τον ένα χώρο στον άλλο, να κάνω συνδυασμούς και συσχετισμούς, να παρασύρομαι από συνειρμούς, να κινούμαι από τον παρελθόντα χρόνο στον παρόντα. Συντροφιά πάντα με τους απόντες, τα τάγματα των αγγέλων και των δαιμόνων, που φτερουγίζουν γύρω μου και μου δείχνουν τα ίχνη που άφησαν. Αυτοί είναι οι δικοί μου άνθρωποι. Όλοι τους υπέροχοι.

 «Η Μαρία των Μογγόλων» Μαριάννας Κορομηλά Εκδ. Πατάκη

6. Το μουσείο επιτελεί τον εκπαιδευτικό του ρόλο εύκολα καθώς πρόκειται για έναν χώρο με έντονο κοινωνικό, εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα, που διευκολύνει τη δημιουργία σχέσεων μεταξύ διαφορετικών ατόμων και ομάδων μακριά από διακρίσεις. Με βάση το σκεπτικό αυτό τα μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα στοχεύουν όχι μόνο στην παροχή βιωματικών γνώσεων αλλά και στην αποτροπή φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού. Στα εργαστήρια ή στους ιδιαίτερους χώρους που γίνονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα του μουσείου, όλα προσαρμόζονται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ΑμεΑ καθώς το ζητούμενο της κοινωνικό ? συναισθηματικής εκπαίδευσης είναι η ενδυνάμωση του αυτοσυναισθήματος των ατόμων αυτών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, όπου τον Οκτώβριο του 2008 συμμετείχε στον «μήνα ευαισθητοποίησης για την τέχνη πέρα από την όραση», με εκπαιδευτικό πρόγραμμα στην Αιγυπτιακή Συλλογή για παιδιά και ενήλικες με προβλήματα όρασης.    

                                             Ιωάννα  Πατιού Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής

7.  Στις τελευταίες δεκαετίες τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν στο μορφωτικό επίπεδο και στο είδος επαγγελματικής απασχόλησης των Ελλήνων της διασποράς μαρτυρούν ένα εκπληκτικό πραγματικά επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού (και μάλιστα σε χώρες με ρόλο πρωταγωνιστικό στις διεθνείς σχέσεις). Μόνο στις ΗΠΑ ο αριθμός των  Ελλήνων που είναι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος υπολογίζεται σε τουλάχιστον 25000, και σε αριθμό πτυχιούχων πανεπιστημίου οι Έλληνες είναι αναλογικά πρώτοι από κάθε άλλη μειονότητα, ακόμη και από την πανίσχυρη εβραϊκή. Οι αριθμοί καθηγητών ελληνικής καταγωγής στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ, της Αυστραλίας, του Καναδά είναι άκρως εντυπωσιακοί. Το ίδιο και στο χώρο των επιχειρηματιών, των ισχυρών κεφαλαιούχων, των υψηλών στελεχών της διοίκησης και της πολιτικής.

 «Πολιτιστική Διπλωματία» Χρήσου Γιανναρά   Οργάνωση και δυνατότητες της ελληνικής διασποράς Εκδ. Ίκαρος 

8.Συνδεθε?τε βαθύτερα κα? δημιουργικότερα μ? τ? πανεπιστήμιόν σας. Μ? ζητε?τε μόνον ε?κολίας ?ξετάσεων. Ε?ναι ?νάξιον τ?ν ?λπίδων πο? παρέχει ? νεότης σας. Ζητε?τε το?ναντίον διαρκ?ς περισσοτέρας ε?καιρίας ?ργασίας κα? μορφώσεως. Ζητε?στε σπουδαστήρια ?που ν??μπορε?τε ν??ργάζεσθε ?νετα κα? δημιουργικά. ?μυνθε?τε τ?ς ?λευθερίας τ?ς ?πιστήμης κα? τ?ς διδασκαλίας της, διότι χωρ?ς α?τ? δ?ν ?πάρχει ?πιστήμη ?λλ? μόνον τ??ψυχον ?μοίωμά της. Ζητε?στε τ?ν ?σότητα?νώπιον τ?ς ?πιστήμης. [...] ??ν ?πάρχει μεγαλύτερον στίγμα το? πολιτισμο?, δι? τ?ν ?πο?ον καυχώμεθα, ?σον ??ποκλεισμ?ς το? πτωχο? νέου ?π? τ?ν ?νωτέραν πνευματικ?ν καλλιέργειαν.

Χαιρετισμός Αλεξάνδρου Σβώλου στους φοιτητές του το 1935

http://foundation.parliament.gr/Documents/BookDocuments/bookDocument297/tomos.pdf

9. Φρίκη χωρίς τέλος στις θάλασσες της Μεσογείου. Οι δόσεις της είναι πλέον τόσο ισχυρές, που μας πλήττει σαν προσβολή. Αντιδρούμε. Ανατριχιάζοντας. Οι θεατές. Οι καρδιές «του καναπέ», που σφίγγονται στη θέα της δυστυχίας. Συγκλονίζουν οι αριθμοί των ανθρώπων που χάνονται, καραβιές ολόκληρες, προσπαθώντας να βρουν την ελπίδα. Αριθμοί. Χωρίς πρόσωπο. Πού και πού ο τηλεοπτικός φακός στέκεται σε έναν εξ αυτών, επειδή καταφέρνει να ψελλίσει μερικές λέξεις σε γλώσσα που καταλαβαίνουμε, και έτσι πληροφορούμαστε λεπτομέρειες της τραγωδίας. Πόσο τους κοστίζει το εμπόριο της απελπισίας τους, συχνά απλώς ταξίδι προς τον θάνατο. Η ταρίφα 2.500 και 3.000 ευρώ. Μια κολοσσιαία αγορά φρίκης στον 21ο αιώνα, για την οποία οι τυχερές γειτονιές του πλανήτη μπορούν να εκδηλώνουν συγκίνηση ή και ντροπή. Τι άλλο; Και για πόσο ακόμη;

                                 Αντιμέτωποι με τη ρουτίνα του σοκ  Πόπη Διαμαντάκου

http://www.kathimerini.gr/812474/opinion/epikairothta/politikh/antimetwpoi-me-th-roytina-toy-sok

10.Οι συνέπειες της αλλοτρίωσης στην καθημερινή ζωή είναι σημαντικές. Ο αλλοτριωμένος άνθρωπος χάνει την επαφή του με το συνάνθρωπο και τον εαυτό του, χάνει την πραγματική προσωπική του ταυτότητα και περιορίζει τις διαστάσεις της ζωής του στο παρόν, παραγνωρίζοντας τις πνευματικές ανάγκες της ψυχής του. Αυτό είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά φαινόμενα της σύγχρονης ζωής και του μοντέρνου πολιτισμού. "Οι άλλοι άνθρωποι είναι η κόλαση μου"¹ : αυτή η φράση του σύγχρονου γάλλου υπαρξιστή φιλοσόφου Ζαν-Πωλ Σαρτρ (Jean-Paul Sartre 1905-1980) περιγράφει την εποχή μας με τον πιο σύντομο και πιο ακριβή τρόπο.

 «Αρχές Χριστιανικής Ηθικής» Αλλοτρίωση Γ΄Λυκείου, ΟΕΔΒ

11. ΠΡΩΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Γέροντες, οι θεοί, αφού με πολύ σάλο
τη χώρα μας ταράξανε, ορθή πάλι
την έστησαν στην πρώτη ασφάλειά της,
Μα τώρα εσάς εγώ, χώριστ' απ' όλους
έστειλα να καλέσουν, γιατί ξέρω
πρώτα πώς πάντα στου Λα?ου τους θρόνους
και την αρχή μεγάλο είχατε σέβας,
έπειτα πάλι κι όταν κυβερνούσε
ο Οιδίποδας τη χώρα κι αφού εκείνος
εχάθηκε, την ίδια στα παιδιά τους
κι ασάλευτη φυλάξατε την πίστη.
Τώρα λοιπόν που εκείνοι σε μια μέρα
με της διπλής των μοίρας τη βουλή
χαθήκαν, χτυπημένοι και χτυπώντας
με το ανόσιό τους χέρι ο ένας τον άλλο,
εγώ όλη την αρχή του και τους θρόνους
σαν πιο στενός των συγγενής κρατώ.
Αδύνατο όμως είναι να γνωρίσης
την ψυχή, τις ιδέες και τη γνώμη
ενός ανθρώπου, πρι δοκιμαστή
στην εξουσία επάνω και στους νόμους.
Γιατί, για μένα, ένας που ενώ διευθύνει
ολόκληρη τη χώρα, δεν είν' άξιος
την πιο σοφήν απόφαση να παίρνη,
μα κλεισμένη κρατεί απ' όποιο φόβο
τη γλώσσα του, και τώρα κι από πάντα
μου φαίνεται ο πιο αχρείαστος πως είναι·
κι όποιος απ' την πατρίδα του πιο πάνω
βάζει ένα φίλο, αυτόν εγώ τον έχω
για τίποτα, γιατί ―και μαρτυράς μου
ας είναι ο Δίας που όλα τα βλέπει πάντα―
ποτέ εγώ δε θα σώπαινα, όταν βλέπω
να' ρχεται μια καταστροφή στην πόλη
αντί της σωτηρίας· κι ούτε ποτέ μου
θα' κανα φίλο έναν εχθρό της χώρας.
Γιατί το ξέρω πως αυτή 'ναι η μόνη
η σωτηρία, και μόνο όσο το πλοίο,
που μέσα ταξιδεύομε, ορθό στέκει,
τότε είναι που τους κάνομε τους φίλους.
Με τέτοιους εγώ νόμους τη στηρίζω
τη δύναμη του κράτους, και να τώρα
τι, σύμφωνα μ' αυτά, έχω προκηρύξη
για τα παιδιά του Οιδίποδα στην πόλη?

«Αντιγόνη» Σοφοκλέους Α΄Επεισόδιο στ.162-191, μτφρ. Ιωάννη Γρυπάρη

12. 1] Ήρθαν και με βρήκαν πολλοί, άνδρες δικαστές, που εξέφραζαν την έκπληξή τους για το γεγονός ότι εγώ κατηγορούσα στη βουλή τους σιτοπώλες, και που έλεγαν ότι εσείς, ναι μεν μπορεί να πιστεύετε ότι αυτοί είναι αυταποδείκτως ένοχοι, την ίδια στιγμή ωστόσο θεωρείτε συκοφάντες όσους μιλούν γι? αυτούς. Επιθυμώ λοιπόν καταρχάς να σας εξηγήσω πώς αναγκάστηκα να τους κατηγορήσω.
[2] Όταν οι πρυτάνεις παρέπεμψαν την υπόθεση στη βουλή, ήταν τέτοια η οργή εναντίον αυτών, ώστε κάποιοι από τους αγορητές έλεγαν ότι πρέπει να παραδοθούν χωρίς δίκη στους Ένδεκα για εκτέλεση. Επειδή θεώρησα ότι είναι επικίνδυνο να εθίζεται η βουλή σε τέτοιες πρακτικές, σηκώθηκα και είπα ότι, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να κριθούν οι σιτοπώλες σύμφωνα με τον νόμο. Είχα την άποψη ότι, αν έχουν κάνει πράξεις που επισύρουν την ποινή του θανάτου, εσείς διόλου λιγότερο από εμάς θα αποδώσετε δικαιοσύνη, αν πάλι δεν έχουν διαπράξει κανένα αδίκημα, δεν πρέπει να θανατωθούν χωρίς δίκη. [3] Όταν η βουλή αποδέχθηκε την πρότασή μου, προσπάθησαν κάποιοι να με διαβάλλουν λέγοντας ότι εγώ τα είπα αυτά για να σώσω τους σιτοπώλες. Ενώπιον λοιπόν της βουλής, όταν αυτοί κρίνονταν, απολογήθηκα με τις πράξεις μου. Εξηγούμαι: Ενώ οι άλλοι δεν αντιδρούσαν, σηκώθηκα και τους κατηγόρησα, και κατέστησα φανερό σε όλους ότι δεν μίλησα υπέρ των σιτοπωλών, αλλά υπερασπίστηκα τους κειμένους νόμους. [4] Άρχισα λοιπόν γι? αυτόν τον λόγο, επειδή φοβήθηκα τις διαβολές. Και το θεωρώ όνειδος να σταματήσω, προτού εσείς λάβετε γι? αυτούς την απόφαση που θέλετε. 

                                                           Λυσία «Κατά σιτοπωλών» 22, 1-4  

http://www.greek-language.gr/Resources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=42                                                        

13. Η ολόκληρη ευτυχία είναι το μαγικό πουλί που απουσιάζει και από τους θάμνους της χαμοτοπιάς και από τα ανεξερεύνητα δάση των τροπικών. Και αν αλαφρόμυαλοι, με διαδοχικές αφαιρέσεις και με αλλεπάλληλες καθιζήσεις πιστεύουν πως την έχουν κατακτήσει, και ξεθαρρεύονται κιόλας να τη διαφημίζουν, δεν κάνουν άλλο παρά να πραγματοποιούν μια κοινωνική πρόκληση βαρύτατη μια δεινή επιδρομή κατά της ηθικής ευαισθησίας.

Αυτή την προσβολή της ατομικής ευτυχίας ο αρχαίος την ονόμασε «ύβριν». Και η «ύβρις» τιμωρείται, και πολύ σωστά και από θεούς και από δαίμονες. Οι μόνες εφικτές εφικτές και οι μόνες θεμιτές είναι οι μικρές ευτυχίες, αυτές οι ελκυστικές παρανθέσεις ανάμεσα στην ανία και στην οδύνη, θα έλεγε ο Σοπενχάουερ.

??????????????????????????????????????????????????

Οι μικρές ευτυχίες ανήκουν στη δικαιοδοσία του σπίνου, που ζητιανεύει το ψίχουλο στο πρεβάζι του χειμωνιάτικου παραθυριού και το βρίσκει. Είναι η χαρά που νιώθεις, αν μπορείς ανεμπόδιστα να παίρνεις βαθιά ανάσα σε μια ηλιοφωτισμένη πλαγιά. Αν μπορείς να γεύεσαι το τραγούδι με πρόθυμη ακοή. Αν μπορείς να γεμίζεις τα μάτια σου από χρυσό και γαλάζιο. Αν τα πόδια σου, αν τα χέρια σου βρίσκονται πάντα στην προσταγή σου.

«Η σιωπή και ο λόγος» Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου

14.Η  σχολική Ελλάδα τρέχει αλαφιασμένη προς κάθε κατεύθυνση, αλλά χωρίς προορισμό. Οι σημερινοί νοικοκυραίοι, που στραγγίζουν  μισθούς και οικονομίες για δίδακτρα και  φροντιστήρια, για Νike, καρτοκινητά και Βίλατζ, δεν ξέρουν που θα καταλήξουν οι κόποι, οι θυσίες, τα ξενύχτια. Δεν τολμούν να σκεφτούν πού θα βγάλουν η ζουληγμένη εφηβεία, η αποστήθιση, η κατάληξη στη χοάνη των ΑΕΙ-ΤΕΙ- όλοι- μπαίνουν- κάπου.

?????????????????????????????????????????????????..

 Όλο και περισσότεροι  υποψιάζονται  ότι το σχολείο είναι γυμνό, ότι η κούρσα της παπαγαλίας και της εξεταστικοποίησης είναι νοσηρή και αδιέξοδη, ότι τα μονάκριβα  ξεσκολίζουν ημιανάπηροι θηρευτές  βαθμών και πτυχίων. Όλοι  βλέπουν τα πληθωρισμένα πτυχία, τους «προσοντούχους αγράμματους», τη δομική νεανική ανεργία, την ακεφιά και την ατονία. Αλλά κανείς δε διανοείται  να εγκαταλείψει την κούρσα- πώς να βγει μόνος από ολόκληρη κοινωνία, ακόμη κι αν αυτή η κοινωνία νοσεί;

 Δεν χρειάζεται να καταφύγω στους αμείλικτους αριθμούς ? μισό εκατομμύριο παρκαρισμένοι στα ΑΕΙ ?ΤΕΙ, 1,3 εκατομμύρια πτυχιούχοι? Δεν χρειάζεται να συγκρίνουμε τους αριθμούς αυτούς με τους αριθμούς αναγνωστών εφημερίδων ή βιβλίων, με τους επισκέπτες θεάτρων, μουσείων και βιβλιοθηκών. Οι συγκρίσεις μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη. Η σχολική εκπαίδευση έχει προ πολλού πάρει διαζύγιο από την παιδεία. Τα γράμματα, όπως τα εννοούσαν παλαιοί και νέοι νοικοκυραίοι, δεν οδηγούν κατευθείαν στη φώτιση ούτε στη μόρφωση ούτε στην κοινωνική άνοδο, ούτε καν στην επαγγελματική αποκατάσταση.

 «Σχολείο χωρίς γράμματα» Νίκου Ξυδάκη

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_180745_20/03/2005_137676

15. Το επ? εμοί συναισθάνομαι εξ άλλου βαθέως τας βαρυτάτας ευθύνας, αίτινες επίκεινται επί των ώμων των πολιτικών ανδρών της χώρας. Ανταποκρινόμενος προς τας υποχρεώσεις, τας οποίας μοι επιβάλλει η πανηγυρική εκλογή δια της οποίας με ετιμήσατε και δι? ην τιμήν εκφράζω υμίν την ευγνωμοσύνην μου, απεφάσισα ν? αποδεχθώ την εντολήν υμών, και εγκαταλείψω το στάδιον της μέχρι τούδε πολιτικής μου δράσεως, προς το οποίον τοσούτοι και τοιύτοι με συνδέουσι δεσμοί. (εύγε, εύγε, χειροκροτήματα)

Δεν έρχομαι ενταύθα ως αρχηγός νέου και εσχηματισμένου ήδη κόμματος. Έρχομαι απλώς σημαιοφόρος νέων πολιτικών ιδεών (εύγε, εύγε, χειροκροτήματα) και υπό την σημαίαν ταύτην καλώ πάντας εκείνους, οίτινες συμμερίζονται τας ιδέας ταύτας, εμπνέονται από τον ιερόν πόθον να αφιερώσωσι πάσας τας δυνάμεις των της ψυχής και του σώματος ίνα συντελέσωσιν εις την επιτυχίαν των ιδεών τούτων.

Απόσπασμα της ομιλίας του Ελευθ. Βενιζέλου στο Σύνταγμα στις 05-09-1910

Σημ. Θα παρατηρήσατε ότι δύο από τα παραδείγματα που σας δόθηκαν, προέρχονται από τα σχολικά σας μαθήματα και μάλιστα από τα ταλαιπωρημένα μαθήματα Γενικής Παιδείας.  Να ξέρετε όμως πως  χάρη σ? αυτά θα αποκτήσετε το θεωρητικό υπόβαθρο να γράψετε Έκθεση. Αυτά θα εμπλουτίσουν τις ιδέες και τα επιχειρήματά σας, και το κυριότερο, μαζί με την καθημερινή εμπειρία, θα πλουτίσουν τη ζωή σας.