Οργάνωση

Albanian Bulgarian English French German Italian Japanese Russian Spanish Ukrainian
Τελευταία Ενημέρωση
30-06-2021 10:29

   

    ? Το Σχολείο:  timoni

Πρόσφατες δημοσιεύσεις

ossf


Designed by:
kou_vas kou_vas under danemm ordering

Φιλοσοφία Τάξη Β' "Κοινωνικό συμβόλαιο και δημοκρατικές πολιτείες" Εκτύπωση
Εκπαιδευτικό Υλικό - Θεωρητικές-Κοινωνικές-Οικονομικές επιστήμες (Β΄)
Συντάχθηκε απο τον/την Ιωάννα Ρωμανού   
Σάββατο, 26 Σεπτέμβριος 2015 18:09

Κοινωνικό συμβόλαιο και δημοκρατικές πολιτείες

 

  1. Η έννοια του κοινωνικού συμβολαίου- Δημοκρατική  νομιμοποίηση των πολιτικών θεσμών

 

Διδακτικός στόχος

Να κατανοήσουμε το πολιτικό περιεχόμενο του όρου συμβόλαιο και να το συσχετίσετε με τα συντάγματα των σύγχρονων δημοκρατιών ή μοναρχιών, καθώς και με την έκφραση της γενικής βούλησης.

Ερωτήσεις

  • Τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο κοινωνικό συμβόλαιο; Από πού σας είναι γνωστός; Ποιος είναι ο χαρακτήρας του;
  • Να αναφέρετε μια μορφή υπαρκτού κοινωνικού συμβολαίου στις σύγχρονες δημοκρατίες.
  • Η ύπαρξη κοινωνικού συμβολαίου εγγυάται πάντα τη δημοκρατία; Και σε ποια άλλα πολιτεύματα μπορεί να υπάρχει και με ποιο περιεχόμενο;
  • Γιατί οι θεωρητικοί του κοινωνικού συμβολαίου από το Διαφωτισμό και δώθε υποστηρίζουν την κυριαρχία της  γενικής βούλησης; Ποιος πρωτοδιατύπωσε αυτόν τον όρο;


Βασικά σημεία της ενότητας

Ύπαρξη κοινωνικού συμβολαίου μεταξύ αρχόντων και αρχομένων

Στόχος: η εξυπηρέτηση των συμφερόντων του συνόλου

Ασφαλιστική δικλείδα: ο ορθολογικός χαρακτήρας του συμβολαίου, που το καθιστά αποδεκτό από την κοινότητα

Υποθετικός και νοερός ο χαρακτήρας του συμβολαίου

Συντάγματα: υπαρκτός καρπός συλλογικής βούλησης ? πραγματική συμφωνία της πλειοψηφίας με τους άρχοντες.

Η ύπαρξη κοινωνικού συμβολαίου δεν εγγυάται τη διασφάλιση της δημοκρατίας.- Περιπτώσεις μοναρχικών καθεστώτων

Τόμας Χόμπ: Αναγκαία μια κεντρική εξουσία ως ρυθμιστής σχέσεων ώστε να αποφεύγονται οι συγκρούσεις.

Απόρριψη θεϊκής αυθεντίας στη μοναρχική εξουσία Πηγή εξουσίας: η λαϊκή, εντός ορίων, βούληση.

Ρουσσώ: Κοινωνικό συμβόλαιο ? κυριαρχία Γενικής Βούλησης, υπεράνω των ατομικών- διασφάλιση δικαιωμάτων και δημοκρατικών αντιλήψεων με τη συναίνεση της πλειοψηφίας.

8


Θέματα για συζήτηση

1. Να διαβάσετε τα κείμενα και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν.

α. «Στο σημείο μηδέν της συγκρότησης του πολιτικού στοιχείου ως τεχνητής παραγωγής ενεργούν δύο αρχές που θα εξηγήσουν τη λογική αυτής της συγκρότησης: 1. Ο άνθρωπος της φύσης κατατρώγεται από μια ισχυρή, απεριόριστη και σταθερή επιθυμία να κυριαρχήσει στα πάντα, για να αναγνωριστεί καθολικά: η ματαιοδοξία, η λαχτάρα για τη δόξα διακρίνουν την ανθρώπινη φύση από την καθεαυτό ζωικότητα. 2. Ο άνθρωπος της φύσης είναι ένα πλάσμα που βασανίζεται από τη σκέψη ότι θα πεθάνει βίαια εξαιτίας του άλλου... Το ζήτημα αξίζει να εξεταστεί. Από την πρώτη αρχή ευχερώς συνάγεται ότι η φυσική κατάσταση ισοδυναμεί μ? έναν διηνεκή πόλεμο.  Σε αυτόν τον ανταγωνισμό και στη δυσπιστία που γεννά το αίσθημα του κινδύνου έρχεται να προστεθεί μια ανεξάντλητη όρεξη για δόξα, εφόσον κάθε άνθρωπος, προκειμένου να πειστεί για τη δύναμή του, επιδιώκει να διαβάσει τον τρόμο στα μάτια των άλλων και παλεύει για το γόητρό του. Απ? όπου και η περίφημη ρήση του Χομπς: Ο άνθρωπος είναι λύκος για τον συνάνθρωπό του. [...]Ο Χομπς γράφει στο De Cive: ?Κάθε άνθρωπος επιθυμεί αυτό που του φαίνεται καλό και αποφεύγει αυτό που του φαίνεται κακό, αλλά αυτό που αποφεύγει πάνω απ? όλα είναι το χείριστο από τα φυσικά δεινά, τουτέστιν τον θάνατο...όθεν συνάγω το συμπέρασμα ότι το πρώτο θεμέλιο του φυσικού δικαίου είναι πως ο καθένας προστατεύει τη ζωή και την αρτιμέλειά του όσο του επιτρέπουν οι δυνάμεις του να πράξει»[...] Η ιστορία αρχίζει με το φόβο του θανάτου- η ιστορία ως ρήξη με τη φύση και ταυτόχρονη ίδρυση της πολιτικής».

Ζαν Μισέλ Μπενιέ, Ιστορία της νεωτερικής και σύγχρονης φιλοσοφίας, μτφρ. Κ.Παπαγιώργης, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 1999,σ.68-71

β. Όταν όμως είναι να δώσουν γνώμη για θέμα που χρειάζεται πολιτικήν αξιοσύνη, και που πρέπει απ? την αρχή ως το τέλος να το πραγματευθούν με δικαιοσύνη και σωφροσύνη, δίνουν το ελεύτερο να μιλήσει ο καθένας, και μ' όλο τους το δίκαιο· γιατί όλοι πρέπει να ?χουν το μερίδιό τους σ? αυτή την αρετή· αλλιώς δεν στέκονται οι πολιτείες. Αυτή είναι η αιτία για ό,τι συμβαίνει, Σωκράτη. Και, για να μη σου μπει στο μυαλό ότι σ?εξαπάτησα λέγοντας πως όλοι πιστεύουν πραγματικά ότι ο κάθε άνθρωπος έχει μερίδιο στη δικαιοσύνη και γενικά σε κάθε πολιτικήν αρετή, άκουσε αυτή την καινούρια απόδειξη. Δηλαδή στ' άλλα χαρίσματα ―κατά τα λεγόμενά σου― αν κάποιος λόγου χάρη καμαρώνει ότι είναι καλός στο παίξιμο του αυλού ή σε κάθε άλλη τέχνη, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι, οι άλλοι ή τον παίρνουν στο ψιλό ή θυμώνουν, και οι συγγενείς του τον παίρνουν κατά μέρος και τον συμβουλεύουν, σαν να είναι τρελός. Το αντίθετο όμως συμβαίνει με τη δικαιοσύνη και τις άλλες πολιτικές αρετές: πες ότι ξέρουν πως κάποιος είναι άδικος· ε, μολοντούτο, αν αυτός λέει την αλήθεια για το άτομό του μπροστά σ? όλον τον κόσμο, αυτό το οποίο στην προηγούμενη περίπτωση το θεωρούσαν φρονιμάδα ―το να λέει κανείς την αλήθεια― τώρα το θεωρούν τρέλα· και λένε ότι όλοι πρέπει να ισχυρίζονται πως είναι δίκαιοι ―είναι δεν είναι― διαφορετικά, ότι είναι τρελός αυτός που δεν παριστάνει τον δίκαιο. Τόσο πολύ είναι απαραίτητο όλοι χωρίς εξαίρεση να έχουν με κάποιο τρόπο το μερίδιό τους σ? αυτήν ή, στην αντίθετη περίπτωση, ν? αποκλειστούν από την κοινωνία.

                                                                       Πλάτων Πρωταγόρας 323  a- c

  • Να συγκρίνετε τους λόγους για τους οποίους συγκροτήθηκαν κοινωνίες κατά τον Χομπς και κατά τον Πρωταγόρα.
  • Να σχολιάσετε τη φράση από το πρώτο απόσπασμα: Η ιστορία αρχίζει με το φόβο του θανάτου- η ιστορία ως ρήξη με τη φύση και ταυτόχρονη ίδρυση της πολιτικής.

2. Αφού διαβάσετε τους όρους των κοινωνικών συμβολαίων του Χομπς και του Ρουσσώ στα κείμενα 1 και 2 του βιβλίου μας, να εντοπίσετε τις διαφορές στον τρόπο πολιτικής οργάνωσης που προτείνουν.

  • Ποια άποψη θα υιοθετούσατε εσείς στο δίλημμα της συγκέντρωσης ή της αποκέντρωσης της κρατικής εξουσίας; 

Σημ. Να προσέξετε τον τίτλο του έργου του Χομπς. Ο Λεβιάθαν ήταν ένα βιβλικό θαλάσσιο τέρας, που η θέα του και μόνο έτρεπε τους πάντες σε φυγή. Θεωρείτε τυχαία την επιλογή του τίτλου μετά απ? όσα διαβάσατε στα παραθέματα;  

scroll back to top
 
?? Επιστροφή


Writing