Θουκυδίδου Ιστορίαι Βιβλίο 3. Κεφ. 77 §  1-3

Οι Κερκυραίοι με τους Αθηναίους  ετοιμάζονται να παραταχθούν σε ναυμαχία κατά των Πελοποννησίων

Διδακτικοί στόχοι

Να κατανοήσουμε πως η εμφύλια  αντιπαράθεση στην Κέρκυρα εξελίσσεται σε ανοικτή σύγκρουση ανάμεσα  στους Πελοποννησίους και τους Αθηναίους.

Να αντιληφθούμε την τακτική των Κερκυραίων και να εκτιμήσουμε τους παράγοντες που την επηρέασαν.

Να κατανοήσουμε ότι ο Θουκυδίδης αποκαλύπτει στην αφήγηση τις σκοπιμότητες των αντιπάλων, για να φωτίσει ολόπλευρα τα  γεγονότα.

Να εκτιμήσουμε την ακρίβεια, την εκφραστική καθαρότητα, την ένταση και την ευκρίνεια του θουκυδίδειου λόγου.

Λεξιλόγιο Γραμματικές και συντακτικές παρατηρήσεις

πεφοβημένοι: μτχ. Πρκ.,αρσεν. γέν., ονομ. πληθ. του ρ. φοβέομαι ?ο?μαι

τόν ?πίπλουν: αιτ. εν. του αρσεν. συνηρ. ουσ. της β΄κλ. ? ?πίπλους ?ου=η ναυτική επίθεση

παρεσκευάζοντο: γ΄πληθ. Πρτ. του ρ. παρασκευάζομαι, παρεσκευαζόμην, παρασκευάσομαι, παρασκευασθήσομαι, παρεσκευασάμην, παρεσκευάσθην, παρεσκεύασμαι, παρεσκευάσμην

α?εί -?εί : χρονικό επίρρημα

πληρουμένας: μτχ. Ενεστ. ,αιτ. πληθ., θηλ. γέν. του ρ. πληρόω ?? (=επανδρώνω, γεμίζω), ?πλήρουν, πληρώσω, ?πλήρωσα, πεπλήρωκα, ?πεπληρώκειν

??σαι: απαρ.Αορ. του ρ. ?άω-?, ε?ων, ?άσω,ε?ασα, ε?ακα, ε?άκειν

?πιγενέσθαι: απαρ. Αορ. β΄  του ?πιγίγνομαι

σποράδες:ονομ. πληθ., θηλ.γέν. του διγενούς μονοκατάληκτου επιθέτου ?, ? σποράς Το επίθετο, στον πληθυντικό αριθμό με κεφαλαίο το αρχικό γράμμα, δηλώνει το νησιωτικό σύμπλεγμα των Σποράδων.

η?τομόλησαν: γ΄πληθ. Αορ. Οριστ. του ρ. α?τομολέω ? ? Το ρήμα είναι παρασύνθετο από το επίθ. α?τόμολος (=α?τός + θέμα μολ-) από το β΄Αόρ. ?μολον του βλώσκω(=/ερχομαι)

ο? ?μπλέοντες: μτχ. Ενεστ. του ρ. ?μπλέω, οι επιβάτες

? κόσμος: αρσεν. ουσ. της β΄κλ. , η τάξη, το κόσμημα, το στολίδι

Λίγα πρόσθετα σχόλια στα σχόλια του βιβλίου

Στο κεφ. 77 καταλαβαίνουμε πόσο αναγκαία είναι σε μία αναμέτρηση  η σωστή εκτίμηση των δυνάμεων των αντιπάλων και πόσο καταστροφική η έλλειψη νηφαλιότητας και η βιασύνη. Το κλίμα της διάλυσης στην κερκυραϊκή παράταξη αισθητοποιείται με την πολλαπλή σύνδεση των ρηματικών τύπων και τη φαινομενική νοηματική χαλαρότητα. Η κύρια αρνητική συγκυρία είναι η απουσία  του κόσμου, της τάξης. Και όπως αναφέρεται: «Ο θόρυβος, η ταραχή είναι δυστύχημα. Ο καθένας προσπαθεί να τον προκαλέσει στον αντίπαλό του. Η αταξία, λοιπόν, δεν είναι ασυνάρτητο, τυχαίο περιστατικό? την προβλέπει ένας από τους αντιπάλους? φανερώνει την επιτυχία ενός συλλογισμού ή το λάθος του άλλου». Η ίδια αλήθεια απαντάται στο λόγο του Αρχίδαμου, βασιλιά της Σπάρτης: «κάλλιστον γάρ τόδε καί ?σφαλέστατον πολλούς ?ντας ?νί κόσμ? χρωμένους φαίνεσθαι» και του στρατηγού Φορμίωνος  προς τους Αθηναίους: «καί ?ν ?ργ? κόσμον καί σιγήν περί πλείστου ?γε?σθε, ? ?ς τε τά πολλά τ?ν πολεμικ?ν ξυμφέρει καί  ναυμαχί? ο?χ ?κιστα».

Στην ενότητα αυτή γίνεται επίσης αναφορά στα ιερά πλοία των Αθηναίων, τη Σαλαμινία και την Πάραλο, για τα οποία έχουμε μιλήσει παλαιότερα.

Ερωτήσεις κατανόησης

1. Να περιγράψετε και να αιτιολογήσετε  την ψυχολογική κατάσταση των Κερκυραίων  δημοκρατικών κατά  την άφιξη του Πελοποννησιακού στόλου. Ποια τακτική υιοθέτησαν οι Πελοποννήσιοι;

2. Να   εντοπίσετε τα λάθη στρατηγικής των Κερκυραίων στην ενότητά μας.

3. παραινο?ντων ?θηνα?ων ? ?πιγεν?σθαι  ?κε?νους ?μα π?σαις: Θεωρείτε σωστή από στρατηγική άποψη την πρόταση των Αθηναίων που διατυπώνεται εδώ; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

4. Πως εξηγείτε την αυτομόληση δύο κερκυραϊκών πλοίων στην αντίπαλη παράταξη και τις συμπλοκές  που παρατηρούνταν σε κάποια άλλα; 

5. Ποια εικόνα της ναυμαχίας προβάλλει ο Θουκυδίδης και με ποια φράση; Να τη σχολιάσετε.

6. Να εκτιμήσετε τη στρατηγική των Πελοποννησίων από τον τρόπο παράταξης των πλοίων τους απέναντι  στους αντιπάλους. Να εξηγήσετε τη δυσαναλογία στον αριθμό των πλοίων που διέθεσαν για την απόκρουση των Κερκυραίων και των Αθηναίων. 

7. Στο κεφ. 77 ο Θουκυδίδης χρησιμοποιεί κυρίως τον Παρατατικό. Να εξηγήσετε αυτή του την επιλογή.             

Ασκήσεις Γραμματικής

1. Να βάλετε τα ονόματα που σας δίνονται στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού:

2. ?πιγεν?σθαι, ?μ?χοντο: Να αναγνωρίσετε γραμματικά τους τύπους και να τους αντικαταστήσετε χρονικά.

Ασκήσεις Συντακτικού

1. πεφοβημ?νοι, παραινο?ντων,ο? ?μπλ?οντες: Να  χαρακτηρίσετε συντακτικά τις μετοχές εντοπίζοντας τα υποκείμενα και τα αντικείμενά τους.

2. Να δηλώσετε τη συντακτική λειτουργία και τον όρο στον οποίο αναφέρονται οι τύποι:

 τ?ν ?π?πλουν:

 πρ?ς το?ς ?ναντ?ους:

?κπλε?σαι: 

α?το?ς:

 ναυσ?:

3. Να αναγνωρίσετε στο κεφ. 77 μία από κάθε είδος αντωνυμιών  που σας ζητείται: αλληλοπαθητική, αόριστη, προσωπική, αναφορική και δεικτική.

Λεξιλογικές ασκήσεις

1. Να βρείτε με ποια λέξη του κειμένου συνδέονται ετυμολογικά οι λέξεις της ΝΕΓ που σας δίνονται: όντως, παίνεμα, επίφοβος, αποποιούμαι, αποπληρωμή.

2. Να συμπληρώσετε τα κενά με τις λέξεις που σας δίνονται και να βρείτε με ποια λέξη του κειμένου συνδέονται ετυμολογικά: σπορά, άσπαρτος, σποραδικά/σποράδην,  σπόρος, σπάρτα, σπαρμός, σπερματικός,  σπορέας,  σποριάς ή σποριάτης, Διασπορά.

α. Η « ?????..» ήταν μια αξιόλογη εκπομπή της ΕΤ3, που μας έφερνε σε επαφή με τον Απόδημο Ελληνισμό.

β. Στις περιοχές που καλλιεργούν καπνά, ο ???..  ξεκινά στα τέλη του Φλεβάρη.

Σκηνή από τη φυτεία, κατά το Μάιο

γ. Η παραβολή του  ????   έχει αλληγορικό χαρακτήρα.

?ξ?λθεν ? σπείρων το? σπε?ραι τόν σπόρον?

δ. Ο Ρήγας σπέρνει το  ????.. της Λευτεριάς.

ε. Στους αρχαίους ΄Ελληνες φιλοσόφους απαντά κανείς τον  ??????. Λόγο.

Τοιχογραφία με φιλοσόφους στο Άγιον Όρος

στ. Ο μήνας Οκτώβρης λέγεται και  ????? ή  ????? γιατί είναι ο μήνας που σπέρνουν οι γεωργοί.

Πίνακας Βαν Γκογκ

ζ. Για κοίτα πέρα και μακρι? τι πανηγύρι
που πλέκουν τα χρυσ? τα ???.. στο λιβάδι!

                                       Κωστής Παλαμάς

η. Παλαιότερα,  με τη ????? συνδέονταν πολλά έθιμα  στην ελληνική ύπαιθρο.

Πίνακας Σοφίας Λασκαρίδου

θ. Φεύγοντας οι Γερμανοί άφησαν το χωράφι του Γιάννη, δίπλα στην άμμο, στη θάλασσα γεμάτο νάρκες. Βαριές, χοντρές και στρογγυλές για τανκς. Δεν έφταναν βλέπεις τ? άλλα. Πέντε στρέμματα τώρα χωράφι ???., το ψωμάκι της χρονιάς τους χαμένο.

                                     Απόσπασμα από το διήγημα της Πιπίνας  Τσιμικάλη Στ?αλώνι

Χέρσα γη

ι. Ως το 1903, που ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έκανε γνωστό στο ελληνικό κοινό τον Κ.Π.Καβάφη μ? ένα του άρθρο, μόνο μερικά ποιήματά του είχαν δημοσιευτεί  ????? / ?????. και κανένας Έλληνας κριτικός δεν είχε ασχοληθεί σοβαρά με το έργο του.