Θουκυδίδου Ιστορίαι Βιβλίο 3. Κεφ. 70 § 3-5

Η δίκη του Πειθία

Διδακτικοί στόχοι

Να αντιληφθούμε την ένταση που υπάρχει στην Κέρκυρα λόγω της κοινωνικής αντιδικίας ανάμεσα στους πολίτες της Κέρκυρας.

Να διακρίνουμε ακόμη την ύπαρξη  αντιμαχόμενων μερίδων που δρουν φανερά και παρασκηνιακά.

Να συνειδητοποιήσουμε ότι σε καιρό εμφύλιας σύρραξης καταλύεται η έννοια της νομιμότητας και του δικαίου.

Λεξιλόγιο Γραμματικές και συντακτικές παρατηρήσεις

προειστήκει: γ΄εν. Υπερσ. του ρ. προΐσταμαι +γεν.(= είμαι αρχηγός κάποιου)

?πάγω ε?ς (?ς) δίκην: σέρνω στα δικαστήρια

καταδουλο?ν: απαρ. Ενεστ. του ρ. καταδουλόω-?=υποδουλώνω  Εδώ ο Ενεστώτας είναι αποπειρατικός ή βουλητικός, δηλώνει, δηλαδή, πράξη  που θέλει ή προσπαθεί να κάνει το υποκείμενο της πρότασης. Επομένως, η πράξη βρίσκεται σε εξέλιξη και δεν έχει ολοκληρωθεί. Γι?αυτό ως αποπειρατικός λαμβάνεται ο Ενεστώτας των ρημάτων: πείθω, ?ξελαύνω, ?λευθερ?, δουλ?, ?πιχειρ?, μισθο?μαι?

?ποφυγών: μτχ. β΄Αορ., ονομ. εν. αρσεν. γέν. του ρ. ?ποφεύγω (?θωώνομαι) ως δικαστικό ρήμα - ? φεύγων =ο κατηγορούμενος, ? διώκων=ο κατήγορος,? ?λισκόμενος=ο καταδικασθείς

?νθυπάγει: γ΄εν. Ενεστ. Οριστ. του ?νθυπάγω (?ντί+?πό+?γω)=κάνω αντιμήνυση

φάσκων: μτχ. Ενεστ., ονομ. εν. αρσεν. γέν. του ρ. φημί

τέμνειν: απαρ. Ενεστ. του ρ. τέμνω, ?τεμνον, τεμ?, ?τεμον, τέτμηκα,?τετμήκειν

 χάρακας: αιτ. πληθ. θηλ.γέν. του ουσ. της γ΄κλ. ? χάραξ τ?ς χάρακος=η φούρκα των κλημάτων

?πέκειτο: γ΄εν. Πρτ. του επίκειμαι=έχω οριστεί

? στατήρ το? -?ρος: αρσεν. ουσ. της γ΄κλ. (=νομισματική μονάδα και μονάδα βάρους στην αρχαιότητα)

?φλόντων: μτχ. β΄Αορ. αρσεν. γέν.γεν. πληθ. του ρ. ?φλισκάνω(=χρωστώ, καταδικάζομαι σε πρόστιμο), ?φλίσκανον, ?φλήσω, ?φλον, ?φληκα, ?φλήκειν

?ποδ?σι: γ΄πληθ. Αορ. β΄ Υποτ.  του ?ποδίδωμι

χρήσασθαι: απαρ. Αορ. του χρ?μαι  τινί η +δύο δοτικές, που η μία είναι αντικείμενο και η άλλη κατηγορούμενο του αντικειμένου.

Συντ. παρατ.: Πολλές φορές,  τα ρήματα ποι?, πείθω, κατεργάζομαι, παρασκευάζομαι, ψηφίζομαι αντί να συντάσσονται με  τελικό απαρέμφατο, απαντώνται με συμπερασματική πρόταση.

Λίγα πρόσθετα σχόλια στα σχόλια του βιβλίου

Στην ενότητά μας απαντάμε πολλούς δικανικούς (δικαστικούς) όρους. Στην αρχαία ελληνική Γραμματεία υπάρχει ένα πλήθος λέξεων που σχετίζονται με την απονομή της δικαιοσύνης, αφού υπήρχαν δικαστήρια και αναπτύχθηκε μάλιστα ένα ιδιαίτερο είδος ρητορικού λόγου, ο δικανικός λόγος. Δικανικοί είναι  οι λόγοι που εκφωνούνταν από τους διαδίκους στα δικαστήρια - και ήταν συνηθισμένο φαινόμενο πολίτες που δεν εμπιστεύονταν τις ρητορικές τους ικανότητες να αναθέτουν σε κάποιον επαγγελματία λογογράφο να τους ετοιμάσει ένα λόγο, που τον αποστήθιζαν για να τον απαγγείλουν οι ίδιοι στο δικαστήριο. Ονομαστοί λογογράφοι τέτοιων λόγων υπήρξαν ο Λυσίας, ο Αντιφώντας, ο Ανδοκίδης και άλλοι.

Αναφέρεται επίσης στο τέλος της 4^ης παρ., ότι το πρόστιμο που επιβλήθηκε στους πέντε πολύ πλούσιους άνδρες  για το κόψιμο των χαράκων ήταν ένας στατήρας. Και παραπάνω έγινε αναφορά στα 800 τάλαντα που έδωσαν, όπως υποστήριξαν, ως εγγύηση οι πρόξενοι για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων. Τα νομίσματα χαρακτηρίζονται στην αρχαιότητα ως λαλο?ντα ή ?μιλο?ντα σύμβολα, γιατί γνωρίζουμε από τις παραστάσεις τους για τους θεούς, τους ήρωες, τους βασιλείς, τα σύμβολά τους, ακόμη και τη χλωρίδα και την πανίδα μιας περιοχής.

Αργυρός στατήρας από τη Λευκάδα

Ερωτήσεις κατανόησης

1. Να εντοπίσετε το θεματικό κέντρο κάθε παραγράφου της ενότητάς μας και να  δώσετε πλαγιότιτλους.

2. Πως αποδεικνύεται στην ενότητά μας η οξύτατη αντιπαράθεση δημοκρατικών-ολιγαρχικών στην Κέρκυρα;

3. Ποια κατηγορία αποδόθηκε στον Πειθία και από πού εκπορεύθηκε; Να λάβετε υπόψην και την πρόταση: το? δήμου προειστήκει.   Ποια ήταν η ετυμηγορία του δικαστηρίου και τι μαρτυρεί αυτή;

4. Να εξετάσετε το περιεχόμενο της κατηγορίας που απέδωσε ο Πειθίας στους πέντε πλούσιους ολιγαρχικούς και να τον χαρακτηρίσετε. Γιατί άραγε κινείται αυτή  στο χώρο της θρησκείας;

5. Ποια ήταν η αντίδραση των πέντε ανδρών και πως εκτιμάτε εσείς την ποινή που τους επιβλήθηκε;

6. Να συσχετίσετε το αποτέλεσμα αυτής της δίκης με την ετυμολογία του ονόματος του Πειθία. Ποια ιδιότητα προκύπτει από αυτό;

Σκεφθείτε ότι τα μικρά μας ονόματα κουβαλούν μια ιστορία, ένα οικογενειακό παρελθόν και, κατά τη λαϊκή αντίληψη, μεταβιβάζουν από γενιά σε γενιά χαρακτηριστικά, προτερήματα και ελαττώματα των προκατόχων τους.

7. Να συγκεντρώσετε τους δικαστικούς όρους της ενότητας και να γράψετε δίπλα τη σημασία τους.

8. Τι συμπεράσματα βγάζετε για την οικονομική κατάσταση των ολιγαρχικών και τις επιδιώξεις τους από την πρόταση διακανονισμού των χρεών που κατέθεσαν στο δικαστήριο;

9. Να συγκεντρώσετε τις λέξεις και φράσεις που δηλώνουν τα αξιώματα που κατείχε ο Πειθίας στην Κέρκυρα και να εξάγετε τα συμπεράσματά σας για την πολιτική του ισχύ και τη δυνατότητα παρέμβασης στις πολιτικές εξελίξεις.

10. Ποια στοιχεία για το πολιτειακό σύστημα της Κέρκυρας αντλούμε από τις παραγράφους 3-5;

Ασκήσεις Γραμματικής 

1. Να αναγνωρίσετε γραμματικά και να  δώσετε τις πλάγιες πτώσεις και στους δύο αριθμούς των ουσιαστικών: χάρακας, ?κετ?ν, στατήρ.

2. Να  αντικαταστήσετε χρονικά τους τύπους που σας δίνονται:

Ενεστώτας            Παρατατικός        Μέλλων              Αόριστος β΄        Παρακείμενος      Υπερσυντ.

Ασκήσεις Συντακτικού

1. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις γενικές της ενότητας.

2. Να αναγνωρίσετε το σχήμα λόγου στη φράση: Πειθίας πείθει

3. Να δικαιολογήσετε την εκφορά της συμπερασματικής πρότασης ?στε τ? νόμ? χρήσασθαι με  απαρέμφατο.

Λεξιλογικές ασκήσεις

1. Να δώσετε τη σημασία των λέξεων χάρακας, ζημία και τέμενος στην αρχαιότητα και σήμερα.

2. Να δώσετε δύο ομόρριζα επίθετα της ΝΕΓ με τις λέξεις: αποφυγών, λέγοντες, ?ποδ?σι.

3. Να βρείτε με ποιες λέξεις του κειμένου συνδέονται ετυμολογικά οι λέξεις της ΝΕΓ που σας δίνονται: εξόφληση, τμηματάρχης, άφιξη, τακτικός, πλησμονή.