Γλωσσική άσκηση για όλες τις τάξεις του Λυκείου
Η υμνολογία της Μεγάλης Εβδομάδος στη διακονία του αρχαίου ελληνικού Λόγου
Η βυζαντινή υμνογραφία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ορθόδοξης λατρείας και της βυζαντινής λογοτεχνίας. Ειδικά οι ύμνοι της Μεγάλης Εβδομάδος, ντυμένοι με το βυζαντινό μέλος, είναι ποιητικά αριστουργήματα που συγκινούν τις ψυχές των πιστών, γραμματισμένων και αγραμμάτων, προσφέροντας πλουτισμόν ?ρθοδόξου θεολογίας.
Αυτή η υμνογραφία ενέπνευσε πλήθος λογοτεχνών μας, όπως τους δύο Αλέξανδρους της Σκιάθου, το Σολωμό, το Βάρναλη, το Σεφέρη και τον Ελύτη. Γράφει ο Στρατής Μυριβήλης στο διήγημά του «Η κεροδοσία», νοσταλγώντας το χωριό του: «Να σταθώ μέσα στο στασίδι από καρυδόξυλο, που το γυάλισαν με την τσόχα του αγκώνα τους οι προπαππούδες μου, οι παππούδες μου, ο πατέρας. Να ξανακούσω τα παιδιά που ψέλνουν, όπως άλλη φορά έψελνα εγώ».
Αυτόν τον υμνογραφικό πλούτο σας καλεί να γνωρίσετε η άσκηση που ακολουθεί, και παράλληλα να εξασκηθείτε στη γραμματική, συμπληρώνοντας τους ρηματικούς τύπους που ζητούνται.
ΓΙΑ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΣΑΣ, ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΤΕ ΤΟ ΔΕΙΚΤΗ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΚΙΟΥ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΕΙΚΟΝΑ Ή ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟΥΣ ΥΜΝΟΥΣ.
Από την Ακολουθία του Νυμφίου Κυριακή των Βαΐων ?σπέρας
?δού, ? Νυμφίος ?ρχεται ?ν τ? μέσω τ?ς νυκτός καί μακάριος ? δο?λος ?ν ????. (Μέλ. Οριστ., γ΄εν. του ρ. ε?ρίσκω) γρηγορο?ντα· ?νάξιος δέ πάλιν, ?ν ????.. (το ίδιο, όπως και παραπάνω) ραθυμο?ντα. Βλέπε ο?ν, ψυχή μου, μή τ? ?πν? ????? (Υποτ. Παθ. Αορ., β΄εν. του ρ. καταφέρομαι), ?να μή τ? θανάτ? ?????? (Υποτ. Παθ. Αορ., β΄εν. του ρ. παραδίδομαι), καί τ?ς βασιλείας ?ξω κλεισθ?ς· ?λλά ???.. (β΄ εν. Προστ. Αορ. του ρ. ?νανήφω) κράζουσα· ?γιος, ?γιος , ?γιος ?. (Οριστ. Ενεστ. β΄εν. του ρ. ε?μί) ? Θεός ?μ?ν, διά τ?ς Θεοτόκου ?λέησον ?μ?ς.
VIDEO
Μεγάλη Δευτέρα ?σπέρας
?δού σοι τό τάλαντον ? δεσπότης ?μπιστεύει, ψυχή μου· φόβ? δέξαι το χάρισμα, δάνεισαι τ? ????.. (Μτχ.Πρκ., αρσεν.γ., δοτ.εν. του ρ. δίδωμι), ???? (Προστ. β΄Αορ. β΄εν. του ρ. διαδίδωμι ) πτωχο?ς και κτ?σαι φίλον τον Κύριον· ?να ??.. (Υποτ. β΄Αορ., β΄εν. του ρ. ?στημι) ?κ δεξι?ν α?το?, ?ταν ?λθ? ?ν δόξ?, καί ????. ( Υποτ. Αορ., β΄εν. του ρ. ?κούω) μακαρίας φων?ς· Ε?σελθε, δο?λε, ε?ς την χαράν το? Κυρίου σου. Α?τ?ς ???. (Προστ. Αορ., β΄εν. του ρ. ?ξιόω-?) με, Σωτήρ, τον πλανηθέντα, διά τό μέγα σου ?λεος.
VIDEO
Μεγάλη Τρίτη ?σπέρας
Κύριε, ? ?ν πολλα?ς ?μαρτίαις ?????. (μτχ β΄Αορ., θηλ.γέν., εν.αρ.,ονομ.πτ. του ρ. περιπίπτω) γυνή, τ?ν σ?ν α?σθομένη θεότητα, μυροφόρου ?????? (μτχ β΄Αορ., θηλ.γέν., εν.αρ., ονομ.πτ. του ρ.?ναλαμβάνω) τάξιν, ?δυρομένη, μύρα σοι, πρ? το? ?νταφιασμο? κομίζει. Ο?μοι! λέγουσα, ?τι νύξ μοι ?πάρχει, ο?στρος ?κολασίας, ζοφώδης τε κα? ?σέληνος ?ρως τ?ς ?μαρτίας ???.. (Προστ. Αορ., β΄εν. του ρ. δέχομαι) μου τ?ς πηγ?ς τ?ν δακρύων, ? νεφέλαις διεξάγων τ?ς θαλάσσης τ? ?δωρ· ????.. (Προστ. Παθ. Αορ., β΄ εν. του ρ. κάμπτομαι) μοι πρ?ς το?ς στεναγμο?ς τ?ς καρδίας, ? κλίνας το?ς ο?ρανο?ς τ? ?φάτ? σου κενώσει. Καταφιλήσω το?ς ?χράντους σου πόδας, ????.. (Μέλ. Οριστ., α΄ εν. του ρ. ?ποσμ? =αποσπογγίζω) τούτους δ? πάλιν το?ς τ?ς κεφαλ?ς μου βοστρύχοις· ?ν ?ν τ? παραδείσ? Ε?α τ? δειλινόν, ?μαρτι?ν μου τ? πλήθη κα? κριμάτων σου ?βύσσους τίς ?ξιχνιάσει, ψυχοσ?στα Σωτήρ μου; Μή με τ?ν σ?ν δούλην ???? ( Υποτ. β΄Αορ., β΄εν. του ρ. παροράω-?) , ? ?μέτρητον ?χων τ? ?λεος.
Δια χειρός Γιώργου Κόρδη
VIDEO
Μεγάλη Τετάρτη ?σπέρας
?τε ο? ?νδοξοι μαθηταί ?ν τ? νιπτ?ρι το? δείπνου ?φωτίζοντο, τότε ?ούδας ? δυσσεβής, φιλαργυρίαν νοσήσας, ?σκοτίζετο· καί ?νόμοις κριτα?ς σέ τόν δίκαιον Κριτήν ????... (Ενεστ. Οριστ., γ΄εν. του ρ. παραδίδωμι). Βλέπε χρημάτων ?ραστά, τόν διά ταύτα ?γχόνη χρησάμενον· ????. (Προστ. Ενεστ., β΄εν. του ρ. φεύγω) ?κόρεστον ψυχήν, τήν Διδασκάλω τοια?τα ????... (Μετχ. Αορ., θηλ.γέν., αιτιατ. εν. του ρ. τολμάω-?) ? περί πάντας ?γαθός, Κύριε, δόξα σοι.
Ο Νιπτήρ Βυζαντινό ψηφιδωτό του 11ου αιώνα στην Μονή του Οσίου Λουκά στην Βοιωτία
VIDEO
Μεγάλη Πέμπτη ?σπέρας
Σήμερον κρεμ?ται ?πί ξύλου, ? ?ν ?δασι τήν γ?ν κρεμάσας. Στέφανον ?ξ ?κανθ?ν ?????. (Οριστ. Ενεστ., γ΄εν. του ρ. περιτίθεμαι) , ? τ?ν ?γγέλων βασιλεύς. Ψευδ? πορφύραν περιβάλλεται, ? περιβάλλων τόν ο?ρανόν ?ν νεφέλαις. Ράπισμα ?????. (Οριστ. Αορ., γ΄εν. του ρ. καταδέχομαι), ? ?ν ?ορδάνη ?λευθερώσας τόν ?δάμ. ?λοις προσηλώθη, ? νυμφίος τ?ς ?κκλησίας. Λόγχη ?κεντήθη, ? υ?ός τ?ς Παρθένου. Προσκυνο?μεν σου τά Πάθη, Χριστέ. ???.. (Προστ. Αορ., β΄εν. του ρ. δείκνυμι ) ?μ?ν καί τήν ?νδοξόν σου ?νάστασιν.
Η Σταύρωση
VIDEO
Από την Α΄ Στάση των Εγκωμίων της Μεγάλης Παρασκευής
? ζω? ?ν τάφ?, ?????? ( Παθ . Αορ . Οριστ., β΄εν. του ρ. κατατίθεμαι) Χριστέ, κα? ?γγέλων στρατια? ??????. (Παρατ., γ΄ πληθ. του ρ. ?κπλήττομαι) , συγκατάβασιν δοξάζουσαι τ?ν σήν.
?δης π?ς ????.. (Μέλ. Οριστ., γ΄εν. του ρ. ?ποφέρω) , Σ?τερ παρουσίαν τ?ν σήν, κα? μ? θ?ττον ?????. (Παθ. Αορ. Ευκτ., γ΄εν. του ρ. συνθλάομαι-?μαι) σκοτούμενος, ?στραπ?ς φωτός σου α?γλη ?κτυφλωθείς;
?π? γ?ς κατ?λθες, ?να σώσ?ς ?δάμ, κα? ?ν γ? μ? ???? ( μτχ. Παρκ., αρσεν. γέν., Ονομ. εν. του ρ. ε?ρίσκω) το?τον Δέσποτα, μέχρις ?δου ?????. (Πρκ. Οριστ., β΄εν. του ρ. κατέρχομαι) ζητ?ν.
?π? γ?ν ?κρύβης, ?σπερ ?λιος ν?ν, κα? νυκτ? τ? το? θανάτου ????.. (Πρκ. Οριστ., β΄εν. του ρ. καλύπτομαι) · ?λλ? ????. ( Προστ. Αορ., β΄εν. του ρ. ?νατέλλω) φαιδρότερον Σωτήρ.
Επιτάφιος θρήνος Ιερό κειμήλιο μονής Παναγίας Σουμελά
VIDEO
Από τη Β΄ Στάση των Εγκωμίων
?λοις σε σταυρ? πεπαρμένον ? σή μήτηρ, Λόγε βλέψασα, το?ς ?λοις λύπης πικράς ???? (Οριστ. Πρκ., γ΄εν. του ρ. βάλλομαι) καί βέλεσι τήν ψυχήν.
Κόλπων πατρικ?ν ?νεκφοίτητος μείνας, ο?κτίρμον, καί βροτός ???? (Απαρ. β΄Αορ. του γίγνομαι ) ε?δόκησας και ε?ς ?δην ?????.. (Οριστ. Πρκ., β΄εν. του ρ. καταβαίνω) , Χριστέ.
??? (Παθ. Αόρ. Οριστ., γ΄εν. του ρ. α?ρομαι) σταυρωθείς ? ?ν ?δασι τήν γ?ν ???? (Μτχ. Αορ., αρσεν.γ., ονομ.εν. του ρ. κρεμάννυμι) καί ?ς ?πνους ?ν α?τ? ν?ν προσκλίνεται,? μή φέρουσα ?σείετο δειν?ς.
?κλαιε πικρ?ς ? πανάμωμος μήτηρ σου, Λόγε, ?τε ?ν τ? τάφω ???.. (Πρκ.Οριστ., γ΄εν. του ρ. ?ράω-?) σέ τόν ?φραστον και ?ναρχον Θεόν.
Ο θρήνος της Παναγίας Λεπτομέρεια από εικόνα στην Κύπρο
VIDEO
Από τη Γ΄ Στάση των Εγκωμίων
????. (Μτχ. Αορ.β΄, αρσεν. γέν., ονομ.εν. του ρ. καθαιρέω-?) το? ξύλου ? ?ριμαθείας ?ν τάφ? σε κηδεύει.
Μυροφόροι ??? (Οριστ. β΄Αορ., γ΄πληθ. του ρ. ?ρχομαι) , μύρα σοι Χριστέ μου, κομίζουσαι προφρόνως.
? γλυκύ μου ?αρ, γλυκύτατόν μου τέκνον, πο? ??. (Οριστ. β΄Αορ., γ΄εν. του ρ. δύομαι) σου τό κάλλος;
Α? μυροφόροι, Σ?τερ, τ? τάφ? ??????.. (Μτχ. β΄Αορ., θηλ.γέν., Ονομ. πληθ. του ρ. προσέρχομαι) προσέφερόν σοι μύρα.
Οι Μυροφόρες
VIDEO
Από τις Καταβασίες της Ανάστασης
Καθαρθ?μεν τάς αισθήσεις, καί ???? (Μέλ. Οριστ., α΄πληθ.του ρ. ?ράω-?), τ? ?προσίτ? φωτί τ?ς ?ναστάσεως, Χριστόν ?ξαστράπτοντα, καί χαίρετε φάσκοντα τραν?ς ????. (Μέλ.Οριστ., α΄πληθ. του ρ. ?κούω), ?πινίκιον ?δοντες.
?πί τ?ς θείας φυλακ?ς ? θεηγόρος ?ββακούμ, ??? (Προστ. β΄ Αορ., γ΄ εν. του ρ. ?στημι) μεθ? ?μ?ν καί ????. (Προστ. Ενεστ., γ΄εν. του ρ. δείκνυμι), φαεσφόρον ?γγελον, διαπρυσίως λέγοντα· Σήμερον σωτηρία τ? κόσμ?, ?τι ???. (Οριστ. β΄Αορ., γ΄εν. του ρ. ?νίστημι) Χριστός ως παντοδύναμος.
??? (Προστ. Αορ., β΄εν. του ρ. α?ρω) κύκλ? τούς ?φθαλμούς σου, Σιών, καί ?δε, ?δού γάρ ???? (Οριστ. Ενεστ., γ΄πληθ. με σημασία Πρκ. του ρ. ?κω) σοι, θεοφεγγε?ς ?ς φωστ?ρες, ?κ δυσμ?ν καί βορρ?, καί θαλάσσης, καί ??ας τά τέκνα σου ?ν σοί ευλογο?ντα, Χριστόν ε?ς τούς α??νας.
? θείας! ? φίλης! ? γλυκυτάτης σου φων?ς! μεθ? ?μ?ν ?ψευδώς γάρ, ????. (Οριστ. Αορ., β΄εν. του ρ. ?παγγέλλομαι) ?σεσθαι, μέχρι τερμάτων α??νος Χριστέ, ?ν ο? πιστοί, ?γκυραν ?λπίδος, κατέχοντες ?γαλλόμεθα.
? Πάσχα τό μέγα, καί ?ερώτατον Χριστέ, ? σοφία καί Λόγε, το? Θεο? καί δύναμις, ???.. (Προστ. Ενεστ., β΄εν. του ρ. δίδωμι) ?μ?ν ?κτυπώτερον, σο? ????. (Απαρ. β΄ Αορ. του ρ. μετέχω), ?ν τ? ?νεσπέρ? ?μέρ? τ?ς βασιλείας σου.
Η Ανάσταση από τη Μονή της Χώρας
VIDEO
Χριστ?ς ?νέστη ?κ νεκρ?ν
θανάτ? θάνατον πατήσας
κα? το?ς ?ν το?ς μνήμασι
ζω?ν χαρισάμενος.
Καλή Ανάσταση σε όλους!
VIDEO