Θέματα για συζήτηση σχετικά με την ενδυμασία και τη μόδα

Το νόημα ενός  περιζώματος: ο Γκάντι, η ένδυση και ο ινδικός εθνικισμός

Αφού διαβάσετε το κείμενο της Emma Tarlo στις σελ. 184-186 του σχολικού μας βιβλίου, να απαντήσετε στα ερωτήματα που ακολουθούν:

• Μπορεί το ένδυμα να λειτουργήσει ως τρόπος έκφρασης πολιτικών αντιλήψεων και επιδιώξεων;
• Τι σήμαινε για τους Ινδούς η υιοθέτηση του ευρωπαϊκού ενδύματος την περίοδο της βρετανικής αποικιοκρατίας;
• Ποιος ήταν ο συμβολισμός του βαμβακερού περιζώματος που μόνοι τους ύφαιναν οι Ινδοί και παράλληλα του καψίματος των ευρωπαϊκών ενδυμάτων;
• Γιατί το κήρυγμα του Γκάντι βρήκε άμεση ανταπόκριση στον ινδικό λαό;

Σημ. Ο Μαχάτμα (=Μεγάλη Ψυχή) Γκάντι (1869-1948) υπήρξε κεντρική μορφή του εθνικού κινήματος για την ινδική ανεξαρτησία και εμπνευστής της παθητικής αντίστασης, χωρίς τη χρήση βίας έναντι των Άγγλων αποικιοκρατών.

Αποφθέγματα Γκάντι

• Πρέπει να είσαι η αλλαγή που εύχεσαι να δεις στον κόσμο.
• Αν η μόρφωση δεν συνοδεύεται και από συμπόνια όχι απλά είναι άχρηστη, αλλά γίνεται και καταστροφική.
• Η γη παράγει αρκετά για να ικανοποιήσει τις ανάγκες κάθε ανθρώπου, όχι όμως την απληστία του.

Απόπειρα μεταρρύθμισης της ελληνικής αστικής ενδυμασίας στα  τέλη του 19ου αιώνα

Η διάδοση της δυτικής ενδυμασίας στην Ελλάδα

• Πως καταγράφονται οι ενδυματολογικές συνήθειες των Ελλήνων πριν την Επανάσταση του 1821  και πως διαφοροποιούνται στη συνέχεια;
• Ποιοι παράγοντες επέδρασαν στη διαμόρφωσή τους;

Peter von Hess O Aλ. Yψηλάντης διέρχεται τον Προύθο

Charles L. Eastlake (1793-1865): Έλληνες φυγάδες 
μετά την καταστροφή της Xίου την 1η Σεπτεμβρίου 1822

Καφενείο της εποχής του Όθωνα

Η ελληνική Βουλή (ελαιογραφία, τέλος 19ου αι.)

Η προσπάθεια μεταρρύθμισης της γυναικείας ενδυμασίας στην Ευρώπη

Πίνακας Μονέ Γυναίκες στον κήπο

• Θεωρείτε πρακτικά τα φορέματα που φορούν οι κυρίες του πίνακα;
• Ποια αντίληψη για τη γυναίκα εκφράζει το συγκεκριμένο  ντύσιμο; Ποιες είναι οι δικές σας ενστάσεις;

Η επίδραση των ευρωπαϊκών  μεταρρυθμιστικών ιδεών στην Ελλάδα

• Να παρακολουθήσετε μέσα από τις εικόνες που σας δίνονται, την εξέλιξη της γυναικείας ενδυμασίας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα στον τόπο μας.

«Ελληνίδων έργα κατ' οίκον» Κλασικιστική αναπαράσταση του 19ου αι. από τον J. Buhlmann

Γυναίκες της βυζαντινής εποχής

Γυναίκες απασχολημένες με διάφορες οικιακές εργασίες κατά την Τουρκοκρατία, Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη

Η Αμαλία με τη φορεσιά που επί Όθωνος καθιερώθηκε ως εθνική και πήρε το όνομά της

Γυναικεία παραδοσιακή φορεσιά Θάσου

Ελληνίδες ποδηλάτισσες στις αρχές του 20 ου αι.

Σύγχρονο γυναικείο ντύσιμο

Η ελληνική παραδοσιακή φορεσιά

Η Ελληνική παραδοσιακή φορεσιά είναι, όπως κάθε έκφραση λαϊκής δημιουργίας, χρηστικό είδος και σαν τέτοιο γεννιέται, ζει και εξελίσσεται με βάση τις πρακτικές ανάγκες που πρέπει να καλύψει.

Οι ιεροί άγραφοι νόμοι ? τα έθιμα ? είναι δεσμευτικοί και προσδιοριστικοί για την αισθητική έκφραση των ατόμων. Για τις φορεσιές η αισθητική αντίληψη της ομάδας δίνει τη χρωματική κλίμακα μέσα στην οποία κινείται το άτομο, ενώ η έμφυτη τάση του ανθρώπου για διακόσμηση δίνει στην καθεμιά την ιδιαίτερη τοπική ? ομαδική έκφραση που τη χαρακτηρίζει.

  Οι παραδοσιακές φορεσιές φανερώνουν ένα σύμπλεγμα ανθρώπινης ζωής, ομαδικής ζωής, που υποτάσσεται στους δικούς της νόμους και φέρει τη σφραγίδα μιας μακρόχρονης εμπειρίας και πίστης, πίστης στη συνοχή της οικογένειας και της ομάδας στη σημασία της κοινωνικής ενότητας και της παράδοσης.

• Να ετοιμάσετε μία παρουσίαση με παραδοσιακές φορεσιές από διάφορα μέρη της πατρίδας μας και να εξετάσετε τη σχέση τους με την ιστορία, την οικονομία και τα έθιμα του τόπου. Λειτούργησαν οι φορεσιές αυτές ως μέσα περιφρούρησης της συλλογικής ταυτότητας και μέχρι πότε;

Γυναικεία ποντιακή ενδυμασία

Ο άνθρωπος και το φόρεμα

Να διαβάσετε τα αποσπάσματα από την «Πρακτική Φιλοσοφία» του Ε.Π. Παπανούτσου που παρατίθενται στις σελ.192-193 του σχολικού μας βιβλίου, και να απαντήσετε στους προβληματισμούς που θέτει. Να εξετάσετε ιδιαίτερα τη λειτουργία  του ενδύματος ως πηγή εξουσίας και κύρους σε συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες αλλά και κοινωνικής προσφοράς.

• Ανοίξτε τη διεύθυνση, για να δείτε ποιο είναι το επιδιωκόμενο στο απόσπασμα που έχετε. H κοινωνική καταξίωση και ισχύς ή η προσφορά στο συνάνθρωπο;

http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/pi/content.html?t=3,6014,

      Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης

Το ποίημα ανήκει στην κατηγορία των ψευδοϊστορικών ποιημάτων αφού ο Αριστομένης είναι ένα πλαστό πρόσωπο που εξυπηρετεί την ποιητική σύλληψη του Καβάφη.

Αφού διαβάσετε το ποίημα, να απαντήσετε στα ερωτήματα που ακολουθούν:

• Ποια ανάγκη ώθησε τον Αριστομένη να υποδυθεί ένα χαρακτήρα που δεν είχε σχέση με τον εαυτό του;
• Ποιο στοιχείο από αυτά που υποκρινόταν, ιδιαιτέρως συγκίνησε τους Αλεξανδρινούς;
• Αποκαλύπτει ο ποιητής τον αληθινό του χαρακτήρα; Ποιος ήταν αυτός;
• Ποιες ήταν οι συνέπειες της υποκριτικής του στάσης στον ίδιο του τον εαυτό;
• Ποιον ανθρώπινο τύπο αντιπροσωπεύει ο Αριστομένης του Καβάφη;

• Το κείμενο της σελ.195 του βιβλίου μας είναι απόσπασμα από το βιβλίο του Dick Hebdige Υποκουλτούρα το νόημα του στυλ και αναφέρεται σε κάποιες ομάδες νέων που επιλέγουν έναν διαφορετικό τρόπο ντυσίματος, θεωρώντας ότι έτσι συγκρούονται και αρνούνται το κατεστημένο και τη μόδα. Πιστεύετε ότι ισχύει κάτι τέτοιο; Εξετάστε μήπως δημιουργούν ένα νέο κατεστημένο, μια αντι-μόδα.

Η λέξη υποκουλτούρα προέρχεται από την αγγλική λέξη subculture. Ετυμολογικά προέρχεται από την πρόθεση υπό και την λέξη κουλτούρα, δηλώνοντας την υποκατηγορία μιας γενικότερης κουλτούρας. Ήδη από το 1950, ο κοινωνιολόγος Ντέιβιντ Ρίσμαν, διέκρινε τη διαφορά ανάμεσα στην πλειοψηφία, η οποία αποδέχεται εμπορικά παρεχόμενα στυλ και σημασίες, και μια υποκουλτούρα η οποία υιοθετεί στυλ μειοψηφίας προσδίδοντάς του ανατρεπτικές αξίες. Το 1979 στο βιβλίο του Υποκουλτούρα το νόημα του στυλ, ο Ντικ Χέμπντιτζ υποστήριξε ότι η υποκουλτούρα είναι ανατροπή της ομαλότητας. Έγραψε ότι οι υποκουλτούρες μπορεί να εκληφθούν ως αρνητικές λόγω της φύσης τους και της κριτικής που ασκούν στο κυρίαρχο κοινωνικό πρότυπο. Ο Χέμπντιτζ υποστήριξε ότι οι υποκουλτούρες συγκεντρώνουν άτομα με παρόμοιες ιδέες και απόψεις που αισθάνονται παραμελημένα από τα κοινωνικά πρότυπα και τους επιτρέπεται, μέσω της ομάδας που δημιουργούν, να αναπτύξουν αίσθηση ταυτότητας.

• Διαβάστε και τη θέση του Κωστή Παλαμά για τη μόδα  και καταθέστε και τις δικές σας σκέψεις για τη μόδα.

   Γιατί και τι είναι η μόδα; Κάτι σαν έκθετο που το περιμαζεύεις, χωρίς να ξέρεις ποιος το γέννησε; Κάτι που δε ζει περισσότερο από ένα ή δύο χρόνια, που σώνεται σήμερα σα μυρουδιά που χτες είχες ρίξει στο μαντίλι σου; Κάτι που σαν περάσει περνάει τόσο και η χάρη του, ώστε να το θυμάσαι και να γελάς  ή να ντρέπεσαι  για λογαριασμό του και για λογαριασμό σου; Κάτι χωρίς νου και χωρίς καρδιά που σε κάνει κι εσένα άβουλο κι αναίσθητο; Κάτι δουλικό που σου δένει τα χέρια και χωρίς να το καταλάβεις, γίνεσαι σκλάβος του σκλάβου σου;? Η μόδα είναι η ψευτιά που παρουσιάζεται με τη δύναμη της αλήθειας, όπως του μύθου ο όνος ο «δοράν λέοντος περιβληθείς». Είναι η ασχήμια που μια στιγμή σε ξιπάζει  με το μαγικό ραβδί της ομορφιάς. Δεν είναι μόνο των γυναικών αρχόντισσα η μόδα? είναι του κόσμου αρρώστια. Δεν περιορίζεται μόνο στη φορεσιά και σ? άλλα ανακατώνεται πολλά. Όπου δεν έχουμε δικές μας γνώμες κι αγάπες δικές μας, εκεί δε ντυνόμαστε μόνο, μα και συλλογιζόμαστε και μιλούμε και γράφουμε και ζούμε, όχι με το λόγο, αλλά με τη μόδα.                                                                                    

                                                                                               Άπαντα Κωστή Παλαμά

• Ποια ιδιότητα της μόδας τονίζεται  στην περίοδο με τα πλάγια γράμματα;
• Πως δρα η μόδα , κατά τον Παλαμά, στην τελευταία περίοδο του κειμένου;
• Να αναφέρετε τις επιπτώσεις της μόδας σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.
• Ποιος είναι ο ρόλος των Μ.Μ.Ε στην προβολή και διάδοση της μόδας;

Ο Πλάτων στο «Γοργία»  μιλώντας για τη μόδα τη χαρακτηρίζει: «?θλιβερή, απατηλή, ανάρμοστη σ?ελεύθερους, γιατί εξαπατά με σχήματα και χρώματα, με στιλπνότητα, ενδύματα, ώστε κάνει τους ανθρώπους να παραμελούν το δια γυμναστικής αποκτημένο ιδανικό και να θέλουν ν?αποκτήσουν ένα ξένο ιδανικό».  Καταλαβαίνουμε όλοι ότι ο λόγος του φιλοσόφου είναι πάντα επίκαιρος, αφού η μόδα είναι ένα πρόβλημα του σύγχρονου πολιτισμού και αποτελεί στοιχείο κοινωνικού και ψυχολογικού ολοκληρωτισμού, κομφορμισμού, μιμητισμού και αλλοτρίωσης.

Για του λόγου το αληθές

• Με ποια κριτήρια επιλέγετε εσείς τα ρούχα και τα αξεσουάρ σας;

Σκηνογραφία και ενδυματολογία στο Θέατρο

Από την αρχαιότητα ακόμη, η όψη είναι ένα σημαντικό στοιχείο της τραγωδίας, που εξυπηρετεί τη θεατρική οικονομία, και ανήκει στα κατά ποιόν μέρη της. Ο όρος περιλαμβάνει το σκηνικό χώρο στο σύνολό του, ό,τι δηλαδή σήμερα ονομάζουμε σκηνογραφία και ενδυματολογία. Αυτός ο σκηνικός διάκοσμος ήταν πολύ απλός και είχε σκοπό να αποτελέσει το κατάλληλο πλαίσιο για την παράσταση. Υπήρχαν μάλιστα στο αρχαίο θέατρο δύο ξύλινοι πρισματικοί δοκοί με πίνακες στερεωμένους πάνω τους που περιστρέφονταν γύρω από άξονα και άλλαζαν, όταν χρειαζόταν, τη σκηνογραφία και ονομάζονταν περίακτοι. Ό,τι δε, φορούσε ή κρατούσε ο ηθοποιός την ώρα της παράστασης, προσωπείο, ενδυμασία, κόθορνοι, σύμβολα εξουσίας, αποτελούσαν όλα μαζί την σκευή.

Σκηνή από τη «Μήδεια» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Αντώνη Αντύπα

Σκηνή από το θεατρικό έργο του Σ. Μπέκετ «Περιμένοντας τον Γκοντό»

Θέατρο Τέχνης-Κάρολος Κουν
Σκηνή από «Το παραμύθι χωρίς όνομα» της Πηνελόπης Δέλτα,
σε διασκευή Ιάκωβου Καμπανέλλη από τη Νεανική Θεατρική Σκηνή Νέας Φιλαδέλφειας