Αναγέννηση και Ανθρωπισμός

Διδακτικοί στόχοι

• Να γνωρίσουμε τη μεγάλη πνευματική και καλλιτεχνική κίνηση  στην Ευρώπη που οδήγησε στην Αναγέννηση των Γραμμάτων και των Τεχνών.
• Να εξηγήσουμε τη στροφή του ενδιαφέροντος των Ευρωπαίων στις κλασικές σπουδές.
• Να εκτιμήσουμε τη συμβολή των βυζαντινών λογίων στην κίνηση του Ανθρωπισμού πριν και μετά την Άλωση.
• Να προσδιορίσουμε τις νέες αξίες που διαμορφώθηκαν στην ευρωπαϊκή σκέψη και το νέο ορθολογιστικό προσανατολισμό του ανθρώπινου πνεύματος.

Η Σχολή των Αθηνών Ραφαήλ

Η Αναγέννηση είναι μία πνευματική κίνηση με κύριο γνώρισμα την αναβίωση των αξιών της κλασικής αρχαιότητας, που παραγκωνίστηκαν  κατά το Μεσαίωνα. Το ιδεώδες της είναι το ελεύθερο, δημιουργικό, ερευνητικό πνεύμα, που προσβλέπει στο μέλλον,  απαλλαγμένο από τη θρησκευτική μονομέρεια.

α. Οι νέοι δρόμοι δημιουργίας

Σημαντικός ο ρόλος ανεπτυγμένων αστικών κέντρων (Φλωρεντία, Βενετία, Ρώμη) στην εκδήλωση του κινήματος.

Φλωρεντία Μεδίκων.

Η Πινακοθήκη Ουφίτσι Έργο των Μεδίκων στη Φλωρεντία

Κριτική στάση Πανεπιστημίων απέναντι στην οικονομική, κοινωνική και πνευματική ζωή.

Διαμόρφωση νέας ανθρωποκεντρικής αντίληψης για τη ζωή.

Σχέδιο Λεονάρντο ντα Βίντσι
«Μέτρον πάντων ?νθρωπος» Πρωταγόρας

β. Το κίνημα του Ανθρωπισμού

Η ρήξη με το Μεσαίωνα

Ανθρωπισμός χαρακτηρίζεται το κίνημα  μιας βαθιάς και ουσιαστικής επιστροφής  στην ελληνορωμαϊκή γραμματεία με στόχο την απαγκίστρωση από τον μεσαιωνικό θεοκεντρισμό.

Η μελέτη, η μετάφραση και ο σχολιασμός  των αρχαίων κειμένων δεν έλειψε τα προηγούμενα χρόνια· απλώς τώρα δεν κινείται μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά ενδιαφέρεται να αντλήσει από τον αρχαίο κόσμο, αξίες, εφαρμόσιμες στη ζωή.

Πρόδρομοι του ανθρωπισμού θεωρούνται οι: Δάντης, Πετράρχης και Βοκάκιος.

Ο καθολικός άνθρωπος  (homo universalis)

Χαρακτηριστικά: ουσιαστικά  θρησκευόμενος, ελεύθερος και υπεύθυνος, δραστήριος και δημιουργικός, κριτικός και ορθολογιστής, πολύπλευρος, γεμάτος αυτοπεποίθηση.

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένας αντιπροσωπευτικός  άνθρωπος της Αναγέννησης αφού, εκτός του ότι στο πρόσωπό του συγκεντρώνονται οι ιδιότητες του ζωγράφου, του γλύπτη, του μηχανικού, του ναυπηγού και του αρχιτέκτονα, στα έργα του  υπάρχει διάχυτο το πνεύμα του δυναμισμού και του πάθους της εποχής του.

Θέματα για συζήτηση

• Να εντοπίσετε και να κατηγοριοποιήσετε τα χαρακτηριστικά του  καθολικού ανθρώπου, όπως διαφαίνονται στην πηγή  Ο τέλειος «καθολικός» άνθρωπος του Baldassar  Castiglione, 1528, στη σελ. 117 του βιβλίου μας.
• Ποιες προϋποθέσεις θέτει  ο Ραμπελαί για να είναι κανείς σοφός άνθρωπος;
• Ποια είναι η σημασία της μεταφορικής έκφρασης πολιτιστική άνοιξη; Να ελέγξετε αν χρησιμοποιείται  και πως, σήμερα.
• Θεωρείτε  πως η οικονομική ανάπτυξη ενός τόπου συμβάλλει πάντα στην πνευματική και πολιτιστική του άνθηση; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας.
• Πως διαμορφώνεται ο ρόλος των Πανεπιστημίων στα πλαίσια του κινήματος του ανθρωπισμού;
• Τι εννοούμε σήμερα με τον όρο «ανθρωπιστικές σπουδές»;
• Να προσέξετε το διάκοσμο  στο ζωγραφικό πίνακα «Το γραφείο του ανθρωπιστή» και να δώσετε τα  στοιχεία που το συνθέτουν. Σχετίζονται αυτά με την αντίληψη περί καθολικού ανθρώπου;

• Να αναζητήσετε στοιχεία για τη ζωή και το έργο του Λεονάρντο ντα Βίντσι.