ΑΠΟ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΩΣ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΟΥΣ (1054-1204)

                               ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Χαρακτηριστικά περιόδου

• Ανάπτυξη μεγάλης γαιοκτησίας
• Συνεχόμενη οικονομική διείσδυση Ιταλών

Δυναστείες

Κομνηνοί: Προσωρινή ανασυγκρότηση αυτοκρατορίας

Άγγελοι: Αδυναμία παύσης καθοδικής πορείας

Εξωτερική πολιτική

• Απώλεια βυζαντινών κτήσεων στην Ιταλία
• Κατάκτηση Μ. Ασίας από τους Σελτζούκους Τούρκους

Μία  εμβληματική μορφή αυτής της περιόδου είναι ο ήρωας και μάρτυρας Θεόδωρος Γαβράς, τον οποίο ιδιαίτερα τιμά ο Ποντιακός Ελληνισμός. Προερχόταν από την αριστοκρατική στρατιωτική οικογένεια των Γαβράδων, η οποία καταγόταν από την Άρτα της Χαλδίας, στο ανατολικό τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Εικάζεται ότι το επώνυμο της οικογένειας είναι αρμενικής προέλευσης και χαρακτηρίζει τον ξένο χριστιανό που ζει  σε μουσουλμανική χώρα. Στα πλαίσια όμως της Βυζαντινής αυτοκρατορίας εκείνο που χαρακτηρίζει τον πολίτη είναι η ορθόδοξη χριστιανική ταυτότητά του.

Ο Θεόδωρος   Γαβράς ήταν ικανότατος στρατηγός κι έλαβε μέρος σε πολλές μάχες εναντίον των Σελτζούκων Τούρκων. Επί  Αλεξίου του Α΄  του Κομνηνού (1081-1118) και μετά την απελευθέρωση της Τραπεζούντας (1075) διορίστηκε δούκας της περιοχής. Η Άννα Κομνηνή, κόρη του Αλεξίου γράφει γι? αυτόν στην «Αλεξιάδα»  της: « Αφού κυρίεψε την Τραπεζούντα και την κράτησε ως δικό του μερίδιο, έγινε ακαταμάχητος». Στα 1098 κατά τη διάρκεια μίας μάχης με τους Σελτζούκους αιχμαλωτίστηκε και μαρτύρησε στο Ερζερούμ (Θεοδοσιούπολη), αφού αρνήθηκε να αλλαξοπιστήσει. Η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του στις 2 Οκτωβρίου, έχει συσταθεί Μονή προς τιμήν του και πολλοί πολιτιστικοί σύλλογοι στη χώρα μας φέρουν το όνομά του.

Σύλλογος Ποντίων Έδεσσας «Άγιος Θεόδωρος Γαβράς»

Ακούστε και το τραγούδι « Μια Κομνηνή» σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική Χριστόδουλου Χάλαρη, που αναφέρεται στην Άννα Κομνηνή, κόρη του Αλεξίου του Α΄.

ΔΥΣΗ

Χαρακτηριστικά περιόδου

• κλιματολογικές αλλαγές
• δημογραφική ανάπτυξη
• τεχνολογικά επιτεύγματα

Αποτελέσματα

• Αύξηση αγροτικής παραγωγής
• Ανάπτυξη εσωτερικού και εξωτερικού εμπορίου
• Αναβίωση πόλεων
• Ενίσχυση εξουσίας Πάπα εις βάρος της κοσμικής εξουσίας των βασιλέων.

Σημαντικό γεγονός: Οι Σταυροφορίες

Εκφράζουν τον οικονομικό επεκτατισμό της Δυτικής Ευρώπης, την ισχύ της παπικής εξουσίας και υπονομεύουν το Βυζάντιο συμβάλλοντας στην πτώση του.

Οι Σταυροφόροι προ των τειχών της Πόλης