Φράσεις ?Γνωμικά στο έργο του Θουκυδίδη.

« Ο? καιροί ο? μενετοί»: μενετός, -ή, -όν= αυτός που περιμένει, που προσμένει, αυτός που μπορεί και είναι διατεθειμένος να περιμένει, ο υπομονετικός. Η φράση απαντάται στο Θουκυδίδη(Α΄142 ) «το? δέ πολέμου ο? καιροί ο? μενετοί» που σημαίνει :οι παρουσιαζόμενες ευκαιρίες στον πόλεμο δεν περιμένουν, φεύγουν χωρίς να γυρίσουν κι έτσι πρέπει να εκμεταλλευόμαστε τις ευκαιρίες πριν είναι αργά. Το γνωμικό έχει διαχρονική και καθολική ισχύ.

« Φιλοκαλο?μεν γάρ μετ?  ε?τελείας και φιλοσοφο?μεν ?νευ μαλακίας». Οι φράσεις αυτές υπάρχουν στον Επιτάφιο του Περικλή( Θουκ. 240) και καθορίζουν το πνεύμα της ελευθερίας, που είχε εμπνεύσει τους Έλληνες, την εσωτερική ελευθερία και το ανώτερο ήθος που στήριζαν τη δύναμη της Αθήνας , την υποδειγματική καλαισθησία τους και την ισορροπημένη πνευματική τους ανάπτυξη. Η φράση σημαίνει : 

«Μας αρέσει το ωραίο, όταν είναι λιτό και αγαπάμε τη θεωρία, χωρίς να χάνουμε την ενεργητικότητά μας» ή «την αγάπη μας για το ωραίο ικανοποιούμε χωρίς σπατάλη και καταγινόμαστε με τα γράμματα χωρίς να καταντούμε μαλθακοί». Η φράση μετ? ε?τελείας, χωρίς σπατάλη, με απλότητα, σημαίνει ότι το ωραίο δεν έχει σχέση με τη χρηματική αξία και μπορεί να είναι προσιτό σε όλους.  Η φράση ?νευ μαλακίας, χωρίς να καταντούμε μαλθακοί, εκφράζει την πίστη ότι η πνευματική αναζήτηση δεν αποτρέπει τους ανθρώπους από τη δράση. Η συγκρατημένη χάρη και η μετρημένη αισιοδοξία του ελληνικού πνεύματος δε θα μπορούσε να περιγραφεί με πιο κατάλληλο τρόπο.

«Κτ?μα ?ς ?εί» Μιλώντας ο Θουκυδίδης για την Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου λέγει στο τέλος του προλόγου(1.22) , πως το έργο του αυτό έχει συνταχτεί, για να είναι κειμήλιο αιώνιο μάλλον, παρά ανάγνωσμα για ν? ακούγεται προσωρινά. Μεταχειριζόμαστε τη φράση , για να τονίσουμε την αξία ενός έργου που θα μείνει.

 «?ντίπαλον δέος». Σε μία από τις δημηγορίες του Θουκυδίδη (3.11) τονίζεται η γνώμη πως ο φόβος από τον ισόπαλο ανταγωνιστή, έχει τη δύναμη να συγκρατήσει  από την αυθαιρεσία και το πιο αυταρχικό κράτος και να διατηρήσει ισότιμη σχέση ανάμεσα σε συμμάχους. Το ισόπαλον αναδεικνύεται αναγκαία συνθήκη για την πολιτική αρμονία.

« ?ως ?ν ? α?τή φύσις ?νθρώπων  ?»  Ο Θουκυδίδης θεωρεί την ανθρώπινη φύση  αμετάβλητη και εφόσον είναι κάτι δεδομένο που δεν αλλάζει αλλά απλώς κυμαίνεται μεταξύ ορισμένων ακραίων καταστάσεων  είναι επόμενο να περιμένουμε την επανάληψη. Λογικά αφού οι άνθρωποι δεν αλλάζουν θα συμπεριφερθούν και στο μέλλον ,όπως συμπεριφέρθηκαν στο παρελθόν και συμπεριφέρονται  στο παρόν. Οι αρχαίοι Έλληνες έτειναν να δεχτούν ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται , γιατί έτειναν προς την αποδοχή μιας κυκλικής αντίληψης  για το χρόνο και δε μπορούσαν να συλλάβουν εύκολα την έννοια της ριζικής μεταβολής. Σήμερα αναπτύσσεται ένας ισχυρός αντίλογος στην πρόταση αυτή  από την ιστορική ψυχολογία και την ψυχολογία των νοητικών διεργασιών που θεωρούν ότι η ανθρώπινη πρακτική εξαρτάται από τα στενότερα κοινωνικά περιβάλλοντα, τις κοινωνίες και τις εποχές ,την αντίληψη που σχηματίζει ο άνθρωπος για τον εαυτό του και τις κοινωνικές του σχέσεις.

« ? πόλεμος βίαιος διδάσκαλος» Άριστη ψυχογραφική παρατήρηση του Θουκυδίδη που διαπιστώνει  ότι ο πόλεμος γεννά τη βία και ξεκινά μ? αυτόν ο φαύλος κύκλος του αίματος και της εκδίκησης. Ο Λόγος , η λογική εξοβελίζεται σε καιρό πολέμου και κυριαρχεί ο παραλογισμός ,που είναι ο αχώριστος σύντροφος της βίας.