«Αντιγόνη» Σοφοκλέους Α΄Επεισόδιο στ.280-294

Πα?σαι, πρ?ν ?ργ?ς κ?μ? μεστ?σαι λέγων,       280
μ? ?φευρεθ?ς ?νους τε κα? γέρων ?μα
Λέγεις γ?ρ ο?κ ?νεκτά, δαίμονας λέγων
πρόνοιαν ?σχειν το?δε το? νεκρο? πέρι.
Πότερον ?περτιμ?ντες ?ς ε?εργέτην               

?κρυπτον α?τόν, ?στις ?μφικίονας                     285
ναο?ς πυρώσων ?λθε κ?ναθήματα
κα? γ?ν ?κείνων κα? νόμους διασκεδ?ν;
? το?ς κακο?ς τιμ?ντας ε?σορ?ς θεούς;
Ο?κ ?στιν· ?λλ? τα?τα κα? πάλαι πόλεως           

?νδρες μόλις φέροντες ?ρρόθουν ?μοί,                   290
κρυφ? κάρα σείοντες, ο?δ? ?π? ζυγ?
λόφον δικαίως ε?χον, ?ς στέργειν ?μέ.
?κ τ?νδε τούτους ?ξεπίσταμαι καλ?ς
παρηγμένους μισθο?σιν ε?ργάσθαι τάδε.

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-B121/627/4043,18199/

Ο  Μάνος Κατράκης ως Κρέων στην ταινία του Γ. Τζαβέλλα Αντιγόνη

Λεξιλογικές παρατηρήσεις

μεστ?σαι: απαρ. Αορ. ενεργ.φωνής του μεστόω ? ? τινά τινος

?φευρεθ?ς:β΄εν. Παθ. Αορ. Υποτ. του ρ.?φευρίσκομαι, ?φηυρισκόμην και ?φευρισκόμην, ?φευρήσομαι, ?φηυρόμην και ?φευρόμην, ?φευρεθήσομαι, ?φηυρέθην και ?φευρέθην, ?φεύρημαι, ?φηυρήμην και ?φευρήμην.

? δαίμων ?ονος: ουσ.γ΄κλ,η θεότητα

?κρυπτον:γ΄πληθ.Παρτ. του ρ.κρύπτω, ?κρυπτον, κρύψω, ?κρυψα, κέκρυφα, ?κεκρύφειν

?μφικίονας: αιτ. πληθ.αρσ. γένους του τριγενούς και δικατάληκτου επιθέτου ?, ? ?μφικίων, τό ?μφικ?ον= περίστυλος ή περίπτερος-η-ο

?λθε:γ΄εν.β΄Αορ.Οριστ. του ρ.?ρχο?αι, ?ρχό?ην-?ειν, ε??ι-ε?σο?αι, ?λθον, ?λήλυθα ,?ληλύθειν

πυρώσων:μτχ. Μέλ. αρσεν. γέν. του ρ. πυρόω ??. Απαντώνται ο παθ. Ενεστ. πυρο?μαι και η μτχ.Παθ.Παρκ.πεπυρωμένος

διασκεδ?ν: μτχ. Μέλ. αρσεν. γέν. του ρ. διασκεδάννυμι(=διασκορπίζω), διεσκεδάννυν και διεσκεδάννυον, διασκεδ? και διασκεδάσω, διεσκέδασα

κρυφ?: δοτικοφανές επίρρημα Τα δοτικοφανή επιρρήματα, και γενικότερα τα επιρρήματα που προέρχονται από ουσιαστικά και επίθετα, αποτελούν σε σχέση με αυτά υπεργενικεύσεις: π.χ. ενώ το ουσιαστικό θύρα δηλώνει ένα αντικείμενο του εξωτερικού κόσμου, πολύ συγκεκριμένο, το αντίστοιχο επίρρημα θύρασι, που σημαίνει κατά λέξη στην πόρτα, εκτείνεται σημασιολογικά πολύ μέχρι του σημείου "έξω από το σπίτι", μια ιδιαίτερα ευρεία και γενική έννοια.

http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/page_052.html

στέργειν: απαρ.Ενεστ. του ρ. στέργω (=αποδέχομαι,αγαπώ), ?στεργον, στέρξω,?στερξα, ?στοργα, ?στόργειν

παρηγμένους: μτχ. Παρκ., αρσεν.γέν., αιτ.πληθ. του ρ. παράγομαι, παρηγόμην, παράξομαι, παρηγαγόμην, παραχθήσομαι , παρήχθην, παρ?γμαι, παρήγμην

Φύλλο εργασίας

1. Να συμπληρώσετε τα κενά στη μετάφραση.

Πάψε, πριν με τα λόγια σου ????????..
μήπως βρεθείς πως είσαι ???..  μαζί και γέρος·
γιατί δεν είναι υποφερτό ν?ακούω
αυτά που λες, πως οι ??? φροντίζουν
για τούτο το νεκρό· και για ποιο λόγο,
τάχα να τον τιμήσουν; για ευεργέτη
τον έθαψαν; αυτόν που ήρθε να ???.
φωτιά στους ???????? τους
και στ? αφιερώματά τους και τη γη τους
???????. και τους νόμους;
ή ???.. να τιμούν οι θεοί κακούργους;
Όχι, δεν είν? αυτό· μα κι από πριν
κάποιοι ?????., που μετά βίας
μ' ανέχονταν, ?????????
κουνώντας μουλωχτά την κεφαλή τους·
κι ούτ? εννοούσαν στο ζυγό να σκύψουν
τον ?????, όπως απαιτεί το δίκιο,
και να με ????..· απ? αυτούς ―το ξέρω
πολύ καλά― πως ?????.
και τούτοι εδώ με πλερωμή, έχουν κάμει
ό,τι έκαμαν·

2. Να χαρακτηρίσετε την αντίδραση του Κρέοντα στην επιφυλακτική παρατήρηση του κορυφαίου του Χορού για πιθανή θεϊκή παρέμβαση στην ταφή του Πολυνείκη και να εξετάσετε κατά πόσο αποκαλύπτει το ήθος του. Τι  μαρτυρεί η επανάληψη των τύπων λέγων? λέγεις?λέγων; 

3. ?νους τε κα? γέρων ?μα: Γιατί σε όλες τις εποχές το ζεύγος αυτό των εννοιών θεωρείται ασύμβατο; Με ποιες εκφράσεις του νεοελληνικού λόγου δηλώνεται;

Να αποδώσετε το νόημα των παρακάτω αρχαίων ελληνικών γνωμικών:

?ληθής ? λόγος, ?ς δίς πα?ς γέρων. 

Γέρων γενόμενος μη φρόνει νεώτερα, μηδ?ε?ς ?νειδος ?λκε την σεμνήν πολιάν.

Μη νουθέτει γέρονθ? ?μαρτάνοντά τι? δέντρον παλαιόν μεταφυτεύειν δύσκολον.

4. Ποιες κατηγορίες αποδίδει ο Κρέων στον Πολυνείκη; Να τις αξιολογήσετε και  να γράψετε ποια ελαφρυντικά θα του δίνατε εσείς.

5. Ποια είναι η αντίληψη του Κρέοντα για τη θεία δικαιοσύνη και την κρίση των θεών για τον νεκρό Πολυνείκη; Να εξετάσετε τη συμφωνία της με τις θρησκευτικές αντιλήψεις της εποχής του. Ποιο σφάλμα κάνει εδώ; 

6. Έχετε διαβάσει όλοι τη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη. Ξέροντας το ποιον του Παπαδιαμάντη, να το συγκρίνετε με αυτό του Κρέοντα  και να εξηγήσετε γιατί  έδωσε ένα τέτοιο τέλος στο μυθιστόρημά του: Η γραία Χαδούλα εύρε τον θάνατο εις το πέραμα του Αγίου Σώστη, εις τον λαιμόν τον ενώνοντα τον βράχον του ερημητηρίου με την ξηράν, εις το ήμισυ του δρόμου, μεταξύ της θείας και της ανθρωπίνης δικαιοσύνης.

7. Ποια στρεβλή ερμηνεία δίνει και πάλι ο Κρέοντας για τα κίνητρα της ταφής και την εκτέλεσή της, για τους ηθικούς αυτουργούς,  δηλαδή, και τους δράστες;

8. Πώς σχετίζεται ο υπαινιγμός του Κρέοντα με τη μορφή του πολιτεύματος της Θήβας; Ποιο σχήμα λόγου μαρτυρεί τη νοοτροπία του; Μπορούμε να προβούμε με βάση αυτόν σε μια γενική παρατήρηση;

9. Πόσο αποδεκτά και ευχάριστα είναι αυτά τα ακούσματα στο αθηναϊκό κοινό;

10. Σε ποια σημεία της ενότητας έχουμε τραγική ειρωνεία;

11. Ποιος ρηματικός τύπος  μαρτυρεί την ισχυρογνωμοσύνη, την αδιαλλαξία και την απουσία διάθεσης να σκεφτεί ένα άλλο ενδεχόμενο για την πράξη της ταφής;

12. Να γράψετε τους γραμματικούς τύπους που ζητούνται:

13. Αφού ανατρέξετε στην κλίση του Παθητικού Αορίστου στη Γραμματική σας (σ. 196-197), να αναγνωρίσετε γραμματικά και να  αντικαταστήσετε εγκλιτικά τον τύπο: (?)?φευρεθ?ς.

14 .?ργ?ς, γέρων,  ε?εργέτην,  ?στις,  ζυγ?, τούτους: Να βάλετε τους τύπους στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού όπου είναι δυνατόν.

15. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους όρους: ο?κ ?νεκτά, το?δε το? νεκρο? πέρι, πυρώσων, πόλεως,  καλ?ς.

16. πρ?ν ?ργ?ς κ?μ? μεστ?σαι λέγων, ?ς στέργειν ?μέ : Να δηλώσετε το είδος και την εισαγωγή  των προτάσεων δικαιολογώντας την εκφορά τους με απαρέμφατο.

17. ?στις ?μφικίονας ναο?ς πυρώσων ?λθε κ?ναθήματα κα? γ?ν ?κείνων κα? νόμους διασκεδ?ν:Να δηλώσετε το είδος, την εισαγωγή και τη συντακτική θέση της δευτερεύουσας πρότασης.

18. Εύρετρα, φερέφωνο, πυρετός, σεισμός, διάθεση, αμισθί: Να βρείτε με ποιες λέξεις του κειμένου συγγενεύουν ετυμολογικά οι λέξεις που σας δίνονται και να τις εντάξετε σε δικές σας προτάσεις.

19. Να δώσετε τα συνθετικά μέρη των λέξεων: ?νους (στ.281),  ε?εργέτην (στ.284), ?ναθήματα (στ.286), ?ξεπίσταμαι (στ. 293), παρηγμένους (στ. 294)

20. ?μφικίονας ναο?ς: Ποια είναι η σημασία του επιθέτου; Γιατί αυτή η αναφορά είναι αναχρονισμός εδώ;

http://www.ancientathens3d.com/sounion/sounion-pos.htm