30-06-2021 10:29
Μαζί μας είναι...
Πρόσφατες δημοσιεύσεις
Designed by: |
kou_vas under danemm ordering |
Φιλοσοφία Τάξη Β' "Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της φιλελεύθερης δημοκρατικής πολιτείας ? Άλλες ιδεολογίες και εναλλακτικά συστήματα πολιτικής οργάνωσης" |
Εκπαιδευτικό Υλικό - Θεωρητικές-Κοινωνικές-Οικονομικές επιστήμες (Β΄) | |||
Συντάχθηκε απο τον/την Ιωάννα Ρωμανού | |||
Σάββατο, 03 Οκτώβριος 2015 08:14 | |||
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της φιλελεύθερης δημοκρατικής πολιτείας ? Άλλες ιδεολογίες και εναλλακτικά συστήματα πολιτικής οργάνωσης
Διδακτικοί στόχοι Να διακρίνουμε και να αξιολογήσουμε τα πολιτεύματα (αστική δημοκρατία, σοσιαλιστικό πολίτευμα κτλ.) Να κατανοήσουμε τη σχέση της δημοκρατίας με τη λαϊκή κυριαρχία, την αρχή της πλειοψηφίας, τον ισότιμο σεβασμό των βασικών ατομικών δικαιωμάτων, τη διάκριση εξουσιών, την ισοπολιτεία και την ισονομία. Να συνειδητοποιήσουμε την αναγκαιότητα και τη χρησιμότητα των θεσμών στην οργάνωση και στη λειτουργία της κοινωνίας. Ερωτήσεις 1. Που ανιχνεύονται οι ρίζες της δημοκρατίας; Ποια είναι η συμβολή του Διαφωτισμού στη θεμελίωσή της; 2.Ποιες είναι οι θεμελιώδεις αρχές της δημοκρατίας; Ποιος είναι ο ρόλος του Συντάγματος σε μια ευνομούμενη πολιτεία; 3.Ποια είναι η κυριότερη διαφορά της αρχαιοελληνικής από τις σύγχρονες δημοκρατίες; 4. Ποιες μορφές πολιτικής οργάνωσης σας είναι γνωστές; Να δώσετε τα χαρακτηριστικά τους και να τις αξιολογήσετε με βάση όσα αντιλαμβάνεσθε γύρω σας. 5. Η δημοκρατία, θεωρητικά, είναι το ιδεώδες πολίτευμα. Τι χρειάζεται για να συμβαίνει αυτό και στην πράξη; Θα σας βοηθήσει στην απάντηση και η άποψη ενός πανεπιστημιακού δασκάλου, του Στ. Τραχανά: «Εγώ ξέρω μια δημοκρατία. Τη δημοκρατία της προσωποποιημένης ευθύνης. Κάποιος πρέπει να αναλαμβάνει την ευθύνη των επιλογών και να είναι υπόλογος γι? αυτές. Πρέπει σε κάποιον να σφίγγεται το στομάχι για το αν κάτι πάει καλά ή όχι». Μερικές βασικές επισημάνσεις Η οργάνωση δημοκρατικών κοινωνιών βάσει συμβολαίου είναι επίτευγμα του Διαφωτισμού. Η έννοια όμως της δημοκρατίας γεννιέται στην αρχαία Αθήνα, αλλά απουσιάζει το ιδεολογικό πλαίσιο. Βασικές ιδέες και αρχές που διέπουν τη δημοκρατία Αρχή λαϊκής κυριαρχίας ? αρχή πλειοψηφίας Σεβασμός ατομικών δικαιωμάτων Διάκριση εξουσιών Ισονομία και ισοπολιτεία Αποκλεισμός επιβολής, παρενόχλησης και προσβολής Σεβασμός στο Σύνταγμα- καταστατικός χάρτης Διαφορά κοινοβουλετικής δημοκρατίας από την άμεση Αντιπροσωπευτικός και έμμεσος χαρακτήρας (τρωτό σημείο), πλην εξαιρέσεων (δημοψήφισμα) Χαρακτηριστικά φιλελεύθερης δημοκρατίας Δέσμευση αρχόντων από τη λαϊκή εντολή και τις διατάξεις του Συντάγματος Προστασία από την αυθαιρεσία των αρχόντων Έντονη αμφισβήτηση αποτελεσματικότητας και εύρυθμης λειτουργίας της Ενστάσεις από εναλλακτικές πολιτικές ιδεολογίες και αντίστοιχα πολιτικά συστήματα α. Θεοκρατικά καθεστώτα- θρησκευτικές κοσμοθεωρίες Προβολή μομφής για αθεΐα και ανηθικότητα στο δυτικό κόσμο Ακραία φαινόμενα φονταμενταλισμού (Ασία, Αφρική) β. Αντιδημοκρατικές ιδεολογίες: φασισμός και εθνικοσοσιαλισμός Σχέση με ακραίες εθνικιστικές και ρατσιτσικές αντιλήψεις Μομφή για τον ατομικιστικό χαρακτήρα της φιλελεύθερης δημοκρατίας Προβολή ιστορικών, φυλετικών και αισθητικών κριτηρίων που δένουν την ομάδα Αιματοκύλισμα Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου
γ. Αριστερή επαναστατική ιδεολογία 20ου αι., με στόχο το ριζικό σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας Επιδράσεις Διαφωτισμού, ουτοπικών οραμάτων 19ου αι., φιλοσοφία Καρλ Μαρξ και πολιτική σκέψη Λένιν Στόχος: η οικονομική ισότητα των πολιτών Ενστάσεις στην αστική δημοκρατία λόγω προβολής της ιδιοκτησίας και των ατομικών δικαιωμάτων Εξουσία εργατικής τάξης - δικτατορία του προλεταριάτου- κρατική ιδιοκτησία μέσων παραγωγής Τελικός στόχος: η ανατροπή του καπιταλισμού για μια αταξική κοινωνία με κοινωνική δικαιοσύνη. Κριτική: Δυνατή η επίτευξη στα πλαίσια της δημοκρατίας Συμπερασματικά: Τονισμός αδυναμιών φιλελεύθερης δημοκρατίας (ανισότητα, ατομικισμός, αδυναμία διασφάλισης δικαιωμάτων) Θέματα για συζήτηση 1. Επειδή σε ένα ελεύθερο κράτος κάθε άνθρωπος που λογίζεται κάτοχος μιας ελεύθερης ψυχής πρέπει να κυβερνάται από τον εαυτό του, θα έπρεπε ο λαός, εν σώματι, να κατέχει τη νομοθετική εξουσία. Αλλά, επειδή στα μεγάλα κράτη αυτό είναι αδύνατον, ενώ στα μικρά έχει πολλά μειονεκτήματα, ο λαός πρέπει να κάνει μέσω των αντιπροσώπων του ό,τι δεν μπορεί να κάνει από μόνος του. Μοντεσκιέ»Το πνεύμα των νόμων» μτφρ. Κωστή Παπαγιώργη και Παναγιώτη Κονδύλη, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1994, τόμ. Α΄,σ.301-302
2. Είναι αλήθεια ότι τους τελευταίους αιώνες ?από το Γαλλικό Διαφωτισμό και ύστερα- δεν πραγματοποιήθηκαν οι προσδοκίες που στήριξαν οι άνθρωποι στο λογικό τους και διαψεύστηκε η αισιοδοξία τους. Τον ανθρώπινο λόγο που πρόβαλε η αστική τάξη την περίοδο της ανόδου της τον χρησιμοποίησε ανελέητα για την υπηρεσία των συμφερόντων της? και δημιούργησε πολλή κακοδαιμονία και απόγνωση. Και εξακολουθεί να απειλεί την ανθρωπότητα με καταστροφή προωθώντας παρανοϊκούς ανθρώπους στην ηγεσία μεγάλων χωρών. Όμως αυτά τα συμπτώματα δε σημαίνουν χρεωκοπία του ανθρώπινου λόγου, αλλά χρεωκοπία ενός κοινωνικού συστήματος, που από πολλές δεκαετίες, κλονίζεται, αυτοτραυματίζεται, παραπαίει και σε κάποιες περιπτώσεις και αυτοδιορθώνεται σε δευτερεύοντα σημεία. Φ.Κ.Βώρος Φιλοσοφία της Ιστορίας
3.Ποια υποχρέωση έχουν οι πολιτικοί άρχοντες απέναντι στον απαίδευτο λαό, ώστε οπωσδήποτε να εξασφαλίσουν την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και τον έλεγχο της εξουσίας, κατά τον Θωμά Τζέφερσον (κείμ.3); 4. Η ανεκτικότητα σημαίνει να αποδέχεσαι ότι πρέπει να ζεις με πράγματα που αποστρέφεσαι: τη θρησκεία του άλλου, για παράδειγμα, τον ερωτισμό του, τις συνήθειές του. Η ανεκτικότητα δεν είναι να λέμε «ναι» σε όλα, αλλά είναι το να μπορούμε να εκφράζουμε αντίθετες γνώμες χωρίς εχθρότητα, χωρίς ποτέ να προσφεύγουμε στη βία για να επιβάλλουμε τις ιδέες μας. Συγχέεται υπερβολικά η ανεκτικότητα με το «όλα είναι σεβαστά». Είμαι ανεκτικός γιατί δεν απαγορεύω σε κανέναν να είναι εθνικιστής, αλλά έχω το δικαίωμα να λέω ότι οι εθνικιστικές ιδέες δεν είναι καλές για τη δημοκρατία. Στον 18ο αι., στη διάρκεια των συζητήσεων που αναστάτωσαν το Κογκρέσο της Φιλαδέλφειας για το αν οι άθεοι θα μπορούσαν να ψηφίζουν στις αμερικανικές εκλογές ? ο Λοκ τους είχε αποκλείσει, επειδή τίποτε δεν εγγυόταν την αξία του όρκου τους ? ο Τζέφερσον έκανε μια λογική δήλωση: «Αν ο γείτονας μου δε με χτυπάει, αν δεν κλέβει το πορτοφόλι μου, μπορεί να πιστεύει σε έναν, δύο ή τρεις θεούς?». Το όριο του απαράδεκτου είναι να προκαλείς ζημιά, μια βλάβη σε κάποιον. Στις αρχές της Θείας Κωμωδίας του Δάντη, η Βεατρίκη λέει στον ποιητή: «Πρέπει να φοβόμαστε μόνο τα πράγματα/ που θα μπορούσαν να προκαλέσουν κακό σε κάποιον./ Τα άλλα όχι, δεν είναι τρομερά». Η φιλοσοφία είναι στενά συδεδεμένη με τη δημοκρατία. Η φιλοσοφία αντιπροσωπεύει στο διανοητικό πεδίο αυτό που είναι η δημοκρατία στο πολιτικό. Και οι δύο έχουν ως σκοπό την αυτονομία του ατόμου και στην περίπτωση της φιλοσοφίας ? την αυτονομία του ατόμου απέναντι στην παράδοση, τη θρησκεία, τις παραδεδεγμένες ιδέες. Για τους πολίτες η φιλοσοφία είναι η καλύτερη άμυνα ενάντια στους φανατισμούς. «Η αρετή της δημοκρατίας» Φερνάντο Σαβατέρ, Ελευθεροτυπία, 10-10-2004
5. Αφού διαβάσετε το 5ο κείμενο Σοσιαλισμός και φιλελευθερισμός: Οι κανόνες της ελευθερίας του Monique Canto-Sperber και το απόσπασμα που σας δίνεται, να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν. «Όταν οι άνθρωποι συνεταιρίζονται (με μια ρητή ή άρρητη συμφωνία), αποφασισμένοι να ζήσουν μαζί, γιατί έτσι μπορούν να ικανοποιούν αποτελεσματικότερα τις ανάγκες τους και να προκόβουν, πρέπει να παραδεχτούν ότι αρμονική συμβίωση δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο με τον περιορισμό των ελευθεριών του κάθε ατόμου κατά το συμφέρον του συνόλου. Από την ώρα που γίνεται η συμβίωση αρχίζουν οι περιορισμοί. Εδώ συνυπάρχετε με άλλους για λίγα λεπτά της ώρας μέσα στο λεωφορείο για μια μικρή διαδρομή, και αναγκάζεσθε να δεχθείτε τον περιορισμό των ελευθεριών σας, αφού η παρουσία των άλλων κοντά σας επιβάλλει να περιορίσετε τις ανέσεις σας, τις κινήσεις σας, τη διάθεσή σας (να καπνίσετε, να συζητήσετε, να τραγουδήσετε κλτ.). Φανταστείτε τώρα ένα πλήθος ανθρώπων που έχουν να ζήσουν μαζί και να εργαστούν, για να στεγαστούν, να τραφούν, να αμυνθούν, να αποκτήσουν απογόνους, να διασκεδάσουν κτλ. Τι περιορισμούς των ελευθεριών τους πρέπει να δεχτούν οι άνθρωποι αυτοί, για να είναι ήσυχη και αρμονική η συμβίωσή τους? Περιορισμούς βέβαια. Αλλά έως ποιο σημείο είναι λογικό να δεχτεί κανείς να περιορίσει τις ελευθερίες του; Η έκταση και τα όρια διαγράφονται κάθε φορά από τα ίδια τα πράγματα? Να δεχτεί ο καθένας να δεσμεύεται όσο απαιτείται για να μπορούν οι άλλοι να αναπτύξουν τη δική τους ελευθερία έως τον ίδιο πάλι βαθμό, και με τελικό μέτρο και όριο πάντοτε: το συμφέρον (το υλικό και το ηθικό) του συνόλου ? αυτό πραγματικά είναι το μυστικό της αρμονικής συμβίωσης με τους συνανθρώπους μέσα σε μιαν «έντιμη» κοινωνία, αλλά και το μεγάλο πρόβλημα που έχει ν? αντιμετωπίσει ο πολιτικός ως συλλογική έκφραση των λειτουργιών της πολιτείας, δηλαδή ως νομοθέτης, ως κυβερνήτης, ως δικαστής? Η εφαρμογή αυτής της αρχής εξαρτάται από συγκεκριμένες περιστάσεις. Γι? αυτό πρέπει να υπάρχουν μερικές λειτουργίες, κάποιοι θεσμοί μέσα στην πολιτεία που να καθορίζουν με κύρος τον τρόπο της ορθής ερμηνείας και εφαρμογής της αρχής αυτής στις συγκεκριμένες περιπτώσεις της καθημερινής ζωής. Οι λειτουργίες και οι θεσμοί αυτοί ?είναι τι άλλο;- η πολιτική εξουσία υπό τις διάφορες μορφές της». Ε. Παπανούτσου, Πρακτική Φιλοσοφία, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα, σ.159-160
|
?? Επιστροφή