Οργάνωση

Albanian Bulgarian English French German Italian Japanese Russian Spanish Ukrainian
Τελευταία Ενημέρωση
30-06-2021 10:29

   

    ? Το Σχολείο:  timoni

Πρόσφατες δημοσιεύσεις

ossf


Designed by:
kou_vas kou_vas under danemm ordering

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ: "Οι νεκροί περιμένουν" Διδώς Σωτηρίου Εκτύπωση
Εκπαιδευτικό Υλικό - Γλωσσικές Επιστήμες (linguistics) (Γ΄)
Συντάχθηκε απο τον/την Ιωάννα Ρωμανού   
Πέμπτη, 12 Δεκέμβριος 2013 18:19

Οι νεκροί περιμένουν Διδώς  Σωτηρίου


http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=390


Ένα μικρό κοριτσάκι ξεκινάει απ? τ? ανώμαλα καλντερίμια μιας επαρχιακής πόλης της Μικρασίας, που λέγεται Αϊντίνι. Έτσι αρχίζει το βιβλίο της Δ. Σωτηρίου, και φαίνεται απ? την αρχή η στενή σχέση που συνδέει το μυθιστόρημα με τα προσωπικά βιώματα της συγγραφέως, η οποία γεννήθηκε στο Αϊδίνι κι έζησε τα γεγονότα που περιγράφει από το 1918 και μετά, ως μικρό κοριτσάκι. Δεν πρόκειται ωστόσο γι? αυτοβιογραφία. Αφηγήτρια είναι η μικρή Αλίκη Μάζη, το μικρότερο μέλος μιας καθαρά αστικής οικογένειας όπου ο πατέρας είναι ξεπεσμένος επιχειρηματίας, και η οποία ανακαλεί τις αναμνήσεις της ξεκινώντας από την επίσκεψη όλης της οικογένειάς της στη Σμύρνη, το 1918, και καλύπτοντας μια περίοδο 25 χρόνων.

Είχε ενδιαφέρον για μένα η μυθιστορηματική ένταξη κάποιων λαογραφικών και ιστορικών στοιχείων, π.χ. της ιστορίας του γνωστού Τσάκιτζη (του γνωστού Εφέ του Αϊντινιού που, σαν τον Ρομπέν των Δασών έκλεβε τους τσιφλικάδες για χάρη των φτωχών), ή η αναφορά σ? άλλα παραμύθια γνωστά από την περιοχή με νεράιδες και ξωτικά. Ζωντανεύει μπροστά μας η συνύπαρξη των διαφορετικών ανθρώπων και παραδόσεων.

...Ζωντανεύει μια εποχή και μια κοινωνία με τα προβλήματά της, τις καθημερινότητές της, τα δράματά της και προπαντός τις ανθρώπινες πινελιές ευτυχίας και δυστυχίας... Με ένα ύφος που πηγαινοέρχεται από το λυρικό στο επικό για να μείνει πάντα βαθιά κοινωνικό και βαθιά ανθρώπινο...

                                                                                                            Στάθης Δρομάζος

Ερμηνευτική προσέγγιση

1. Τι μπορεί να δηλώνει  ο τίτλος αυτού του μυθιστορήματος της Διδώς Σωτηρίου;

2. Να χωρίσετε το απόσπασμα σε ενότητες, να δώσετε πλαγιότιτλους και να δώσετε το θέμα της καθεμιάς.

3. Ο Έλληνας φιλόσοφος,  Εμπεδοκλής από τον Ακράγαντα της Μεγάλης Ελλάδας  έλεγε: «Οι Έλληνες προετοιμάζουν ένα φαγητό σαν να επρόκειτο να πεθάνουν  αύριο και χτίζουν ένα σπίτι σαν να μην επρόκειτο να πεθάνουν ποτέ». Επαληθεύεται αυτό στη σκηνή που έχουμε στην κουζίνα; Πως λειτουργεί αυτός ο χώρος του σπιτιού  και το οικογενειακό τραπέζι στα πλαίσια της κοινότητας;

1
Σκηνή από την Πολίτικη κουζίνα

 

4. «Κάθε Τετάρτη, μαζεύονταν οι συγγένισσες και οι φίλες, για να γίνει ο φιδές? Τα πρωινά εκείνα του φιδέ παίρνανε πάντα τον τόνο της γιορτής».

  • Ποιος είναι ο ρόλος αυτών των συλλογικών δραστηριοτήτων των γυναικών στις παραδοσιακές κοινωνίες; Ποιους σκοπούς εξυπηρετούν αυτές; Να θυμηθείτε ότι, από την αρχαιότητα ως σήμερα, ο όρος οικονόμος αποδίδεται στις γυναίκες.
  • Έχετε κάτι ακούσει για την ύπαρξη γυναικείων συνεταιρισμών στην ελληνική επαρχία; Γνωρίζετε αν δραστηριοποιούνται κάποιοι στην περιοχή μας; Ποιος είναι ο σκοπός της σύστασής τους;

5. Στο απόσπασμα παρελαύνουν  αρκετοί χαρακτήρες, πρωτεύοντες και δευτερεύοντες, και κυρίως γυναικείοι. Ποια αίσθηση δημιουργεί αυτό το πλήθος των χαρακτήρων;

6. Ποια ήταν η εθνικότητα  και η ιδιαιτερότητα της Τακουής; Ξέρετε κάτι για το λαό των Αρμενίων;

7. Αν σας δινόταν το απόσπασμα χωρίς τον τίτλο του μυθιστορήματος και το όνομα του δημιουργού του, θα καταλαβαίνατε ότι η συγγραφέας είναι γυναίκα; Ποια στοιχεία  θα σας κατηύθυναν σ? αυτήν τη σκέψη;

8. Ποιο συμπέρασμα βγάζετε για τους ρόλους των δύο φύλων στο απόσπασμα, με βάση τις ασχολίες και τη διασκέδασή τους;

9. Ποια ανδρική μορφή σκιαγραφείται πιο έντονα και γιατί;

10. Σε ποιο γυναικείο πρόσωπο εστιάζει η συγγραφέας και γιατί;

11. Η  κόνα Αγγελικώ είναι συνάμα και πρακτική γιατρός. Αντιμετωπίζει  τις αρρώστιες μ?έναν πρωτόγονο, μαγικό τρόπο, που πέρα από το λαογραφικό του ενδιαφέρον, πρέπει να μας προβληματίσει (παρόλο που και μεις καταφεύγουμε πολλές φορές στα γιατροσόφια της γιαγιάς).

  • Υπάρχουν σήμερα κοινωνίες που η υγεία των ανθρώπων είναι στα χέρια των γιατρών-μάγων και ποιες συνέπειες έχει αυτό για τους ασθενείς  αλλά και την ίδια την κοινωνία;

12. Η αφηγήτρια αρέσκεται να ακούει παραμύθια. Το παραμύθι  είναι λαϊκή διήγηση με φανταστική υπόθεση, με σκοπό την τέρψη,  την ευχαρίστηση και τη διδαχή. Αν  το δημοτικό τραγούδι είναι η ωραιότερη ποιητική δημιουργία του λαού, το παραμύθι είναι το αριστούργημα του πεζού του λόγου.

Αξιόλογες συλλογές λαϊκών παραμυθιών κυκλοφορούν με την επιμέλεια του Γ. Μέγα και του Μ.  Μερακλή.

2

  • Η λέξη  παραμύθι σχετίζεται ετυμολογικά με την αρχαία ελληνική λέξη  παραμυθία που σημαίνει παρηγοριά. Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί, μικροί και μεγάλοι, αναζητούμε την παραμυθία του παραμυθιού;

13. Να εξηγήσετε γιατί ο Τσάκιτζης ήταν ο αγαπημένος ήρωας της κόνα Αγγελικώς.

Ο Τσακιτζής ήταν μυθικός λαϊκός ήρωας Τούρκων και Ελλήνων της Μ. Ασίας, της Αν. Ρωμυλίας και της Πόλης. Ο Τσακιτζής ήταν ένας ληστής-αντάρτης (Ρομπέν των δασών) υπερασπιστής των φτωχών, που στα δημοτικά άσματα της εποχής (19ος-20ος αιώνας) έκλεβε τους πλούσιους για να βοηθήσει τους φτωχούς και να παντρέψει άπορες κοπέλες.

14. Στο απόσπασμα συναντάμε αρκετές τουρκικές λέξεις και ανάμεσά τους τον πασβάντη. Οι πασβάντηδες ή πασβάντες, ήταν επί τουρκοκρατίας κάτι σαν νυκτοφύλακες, ενώ στα κύρια καθήκοντα τους ήταν να αναγγέλλουν την ώρα κτυπώντας με ραβδί σε πέτρα, ενώ ήσαν εφοδιασμένοι και με ρολόι.

  • Αν  ανοίξετε έναν τηλεφωνικό κατάλογο, θα δείτε αυτήν την τουρκική λέξη αλλά και άλλες, ως επώνυμα συμπατριωτών μας. Τι συμπεράσματα βγάζετε λοιπόν, για την προέλευση κάποιων  επωνύμων;

Όποτε έχετε ελεύθερο χρόνο, ανοίξτε το σύνδεσμο αυτό, για να δείτε από πού κρατάει η σκούφια σας!

http://www.in2life.gr/features/notes/article/167911/to-ime-mas-mathainei-th-skoyfia-mas.html

15. Ποιο πρόσωπο συμπαθήσατε εσείς από το αφήγημα;

16. Ποιο είναι για σας το μήνυμα που θέλει να περάσει η συγγραφέας; Ποιο πρόσωπο κυρίως το εκφράζει;

17.Πως αντιμετωπίζονται τα πρόσωπα που παρουσιάζουν αποκλίνουσες και παραβατικές συμπεριφορές από την οικογένεια της αφηγήτριας;

18. Στο απόσπασμά μας έχουμε ένα ανοικτό αστικό σπίτι, στο οποίο συναντιούνται  ένα πλήθος προσώπων, συγγενικών και μη, με τις ιδιαιτερότητες και τις αντιθέσεις τους. Οι άνθρωποι αυτοί θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν ένα εκρηκτικό μίγμα και να προκαλέσουν  οδυνηρές συγκρούσεις, ωστόσο κάτι τέτοιο δε συμβαίνει εδώ. Πως αποτρέπονται αυτές οι ρήξεις; Ποιοι  παράγοντες, νομίζετε, λειτουργούν ενωτικά και συμφιλιωτικά; Τι απ? όλα αυτά εξακολουθεί να συνέχει τη ζωή μας;  Που οφείλεται η φθορά ή η απώλεια κάποιων από αυτά τα στοιχεία;

19. Η μικρή Αλίκη, με άγρυπνο μάτι, παρακολουθεί όσα συμβαίνουν γύρω της. Τι αποκομίζει, κατά τη γνώμη σας,  απ?όλα αυτά;

20. Να καταγράψετε τους αφηγηματικούς τρόπους στο απόσπασμα,  το σκοπό που εξυπηρετούν και να σχολιάσετε την αφηγηματική ικανότητα της Αλίκης.

21. Έχει ειπωθεί πως το έργο της Διδώς Σωτηρίου  κινείται στα πλαίσια του ρεαλισμού με έντονη την παρουσία του αυτοβιογραφικού στοιχείου και της συναισθηματικής συμμετοχής της συγγραφέως στις περιπέτειες των ηρώων της. Επαληθεύεται αυτή η άποψη στο απόσπασμα;

22. Να χαρακτηρίσετε τη γλώσσα του αποσπάσματος και να συγκεντρώσετε τις λέξεις που για πρώτη φορά απαντάτε.

23. Το απόσπασμα έχει ηθογραφικό, λαογραφικό και ιστορικό ενδιαφέρον. Να εντοπίσετε αυτά τα στοιχεία.



Παράλληλα κείμενα

 

Ο ρόλος του οικογενειακού τραπεζιού στην διαμόρφωση της ταυτότητας 

                                                                        Μαρία Σταυρουλάκη, Ψυχολόγος

Η διαμόρφωση της ταυτότητας συνδέεται με την ανάπτυξη μιας σαφούς και ολοκληρωμένης αίσθησης του εαυτού, αλλά και τον καθορισμό της θέσης του ατόμου στο χρόνο και το κοινωνικό περιβάλλον. Είναι μία διαδικασία περίπλοκη, η οποία απαιτεί χρόνο και σχετίζεται με τη συνέχεια του ατόμου ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, δίνοντας κατεύθυνση, σκοπό και νόημα στην ζωή. Η οικογένεια, μέσα από την ιστορία της, τη σύνθεσή της, τις παραδόσεις, τις αξίες, τους κανόνες και την ποιότητα της γονεϊκής φροντίδας συμβάλλει στη διαμόρφωση της ταυτότητας, καθώς το άτομο αποκτά την αίσθηση ότι είναι μέλος μιας ομάδας με κοινή ιστορία που το αποδέχονται και το αγαπούν. Αποκτά την αίσθηση του «εμείς». Το οικογενειακό τραπέζι είναι ο χώρος που η οικογένεια συγκεντρώνεται και οριοθετείται από τον υπόλοιπο κόσμο «τους άλλους». Οι διατροφικές συνήθειες και οι κανόνες που υπάρχουν γύρω από τα γεύματα διαφοροποιούνται σε κάθε οικογένεια και αποτελούν μέρος της ταυτότητάς της. Η ενεργός συμμετοχή των μελών στην διαδικασία παρασκευής και κατανάλωσης του φαγητού δημιουργεί στα άτομα αίσθηση ασφάλειας και σταθερότητας. Όταν το οικογενειακό τραπέζι αποτελεί μέρος της καθημερινότητας, τα παιδιά και οι έφηβοι αποκτούν καλύτερες διατροφικές συνήθειες, αναπτύσσουν τις γλωσσικές τους ικανότητες, έχουν καλύτερες σχολικές επιδόσεις, μεγαλύτερη συναισθηματική ωριμότητα, μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης παραβατικών συμπεριφορών και διατροφικών διαταραχών. Το οικογενειακό τραπέζι αποτελεί το χώρο που τα μέλη μπορούν να αλληλεπιδράσουν, να επικοινωνήσουν, να μοιραστούν τις σκέψεις και τα συναισθήματα τους, αλλά και να παραδώσουν οι γονείς μαθήματα ζωής στους απογόνους τους. Οι διατροφικές συνήθειες που ενσωματώνονται στην ταυτότητα των μελών μιας οικογένειας αποτελούν παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.

  • Έχετε βιώσει το οικογενειακό τραπέζι, με τον τρόπο που το προσεγγίζει η ψυχολόγος; Ανακαλέστε μνήμες και εμπειρίες από γιορτινά οικογενειακά τραπέζια.

Πρόταση για ταινία

 (Ξανα)δείτε την Πολίτικη κουζίνα

  • Να ξέρετε ότι η αφήγηση παραμυθιών χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο ως μέσο ψυχαγωγίας αλλά και ψυχοθεραπείας από μουσικοθεατρικά σχήματα. Ένα τέτοιο είναι και οι Παραμυθάδες, που δραστηριοποιούνται στην πόλη μας. Γνωρίστε τους εδώ: http://paramythades.org/about/

«Μαζεμένες οι ξεριζωμένες γυναίκες τις Κυριακές στη γειτονιά, κυρίως οι ηλικιωμένες, γιατί οι νέες δεν είχαν καθόλου καιρό, καθώς λεν τα βάσανα τους, αναθυμούνται τις παλιές καλές μέρες εκεί, στα «χώματα τους».

-Που στα μέρη μας! Τι να πρωτοθυμηθείς και για ποιο να πρωτοκουβεντιάσεις; Τα υφαντά της Μαγνησίας; Οι απέθαντοι αλατζάδες του Καντίκιοϊ; Τα κρουστά πανιά, που όσο τα έπλενες, τόσο και σφίγγανε; λέει η κυρά Κατίνα.

-Εμ τα μεταξωτά της Προύσας; Όλα τα είδη κι όλα τα χρώματα. Που? ναι οι χρυσοί μποχτσάδες, τα πεσκίρια, τα πεστεμάλια, κάνει η Καλή απ? την Προύσα.

-Αχ εκείνα τα κεντήματα της Πέργαμος, Ζαρίφικα, μετακλίδικα. Σάστιζαν οι ξένοι με την ψιλοδουλειά και την τέχνη, αναστέναζε η Παρασκευούλα.

Χιλιάδες οι αργαλειοί στην Κασταμονή. Σεντάκι, καραβόπανο, τσίτια, φανέλες. Όλων των ειδών τα πανικά. Ανάρπαστα στην Ευρώπη και στην Ανατολή. Και το μαλλί της Άγκυρας, το τεφτίκι; Απαλό, αφράτο σα μετάξι. Ονομαστό σ? Ανατολή και Δύση, σε όλη τη γη πρώτο.

-Αχ, άγιοι τόποι, πως σας χάσαμε?

-Ξεχάσαμε τα άγια άμφια της Πόλης και των νησιών της Προποντίδας. Λεπτοδουλεμένα με μάλαμα, ασήμι και μαργαριτάρια! Τα ονομαστά τσεμπέρια, τα σταμπωτά υφάσματα, τους μπασμάδες, τη μπιμπίλα, τους τσεβρέδες. Την αγγειοπλαστική του Τσανάκαλε. Την κεραμική της Κιουτάχειας?Δε λέει να σταματήσει η Σμαραγδή απ? το Μαρμαρά.

-Και το ροδέλαιο της Αττάλειας; Πριν το δούμε, το άρπαε η Ευρώπη, καυχιέται η Ανατολίτισσα η Αντιόπη.

-Ολόκληρος ο νομός Ικονίου εργαστήρια, χιλιάδες αργαλειά. Ό,τι θες. Δίμιτο, αλατζά, σαντακρούτα, κουκουλάρικο, περκάλι, κάμποτο, αραχνοΰφαντα μεταξωτά. Κρουστόφαντα λινά και βαμβακερά. Τα ονομαστά γαλάζια σαλβάρια, οι κουβέρτες, τα χαλιά, λέει η Νάσαινα.

Τα πιο πολλά μέρη της Ανατολής βγάζανε χαλιά. Κάθε σπίτι και το αργαλειό του. Δεκάδες χαλιά, κιλίμια, σιτζαντέδες κάθε οικογένεια. Άσε το εμπόριο. Δεν πρόφταιναν να τα στέλνουν στη Σμύρνη κι απ? εκεί ίσια στην Ευρώπη. Κι όλες νέες παραγγελίες. Το Ουσάκ, η Σπάρτη, το Γκιόρντες. Ο κάθε τόπος και το τσεσίτι του. Ολόπρωτα της Σεβάστειας. Αχ που  ?στε ευλογημένα χώματα!»  


                                        Ιφιγένειας Χρυσοχόου  Οι Μικρασιάτισσες στην Ελλάδα

  • Αναφέρονται στην ίδια χρονική περίοδο το διδαγμένο  και το αδίδακτο κείμενο; Ποια από τις δύο αφηγήσεις σας συγκινεί περισσότερο και γιατί;
  • Πως διαφοροποιούνται οι αφηγήτριες στα δύο αποσπάσματα;
  • Από πού προέρχονται οι λέξεις, που σχετίζονται με τα δημιουργήματα των γυναικών στους χειροτεχνικούς κλάδους;  Τι μαρτυρεί η προέλευσή τους;
  • Σε ποιες ασχολίες των Μικρασιατισσών  αναφέρεται το απόσπασμα; Διαβάζοντας  και τα δύο, τι συμπεράσματα βγάζετε για τη Μικρασιάτισσα γυναίκα;

Όπως ίσως γνωρίζετε από την Ιστορία σας ?ιδιαίτερα τα παιδιά της Θεωρητικής-η  κλωστοϋφαντουργία και η ταπητουργία ήταν ένας ανθηρός κλάδος της μικρασιατικής οικονομίας, που με τον ξεριζωμό του 1922, μεταφυτεύτηκε στην Ελλάδα, τονώνοντας τις επιχειρηματικές δραστηριότητες και βοηθώντας την ένταξη των προσφύγων, ιδιαίτερα των γυναικών στον ενεργό πληθυσμό. Το πλέον προχωρημένο παράδειγμα είναι αυτό της Ιωνικής Ταπητουργίας, η οποία μεταφυτεύτηκε στη Νέα Ιωνία της Αττικής και κατάφερε να ανταγωνισθεί ποιοτικά την Ευρωπαϊκή, με εξαγωγές και στην Αμερική  κατά τη δεκαετία 1920-1930, λόγω βέβαια, των φθηνών εργατικών χεριών και της δεξιοτεχνίας των τεχνιτριών, που προέρχονταν από τη Σπάρτα της Πισιδίας. Απόδειξη της εξαιρετικής τέχνης τους, οι τάπητες πρώτης ποιότητας με 180.000 κόμβους.

Μην ξεχνάμε άλλωστε  ότι χαρακτηριστικό της μαεστρίας των Μικρασιατών στο να φτιάχνουν περίτεχνους κόμπους, είναι και ο Γόρδιος δεσμός, τον οποίο έκοψε ο Μέγας Αλέξανδρος, στην πόλη Γόρδιο της Φρυγίας.

 Εξαιτίας όμως της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης (κραχ) του 1929 και του  Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο κλάδος της ταπητουργίας δέχτηκε ένα  ισχυρότατο πλήγμα και η παραγωγή μεταπήδησε στην υφαντουργία. Είναι ενδεικτικός ο χαρακτηρισμός Μικρό Μάντσεστερ για τη Νέα Ιωνία ως τη δεκαετία του 1950.

Σήμερα στη Νέα Ιωνία δεν υπάρχει ταπητουργία και η περίπτωσή της αποτελεί άλλο ένα παράδειγμα που δεν αξιοποιήθηκε (για πολλούς λόγους) κληρονομημένη γνώση αιώνων, που θα μπορούσε να τονώσει την ελληνική οικονομία.

3
Πρόσφυγες που εργάζονται σε βιοτεχνία χαλιών, στα περίχωρα της Αθήνας

scroll back to top
Τελευταία Ενημέρωση στις Τετάρτη, 18 Μάρτιος 2015 22:11
 
?? Επιστροφή


Writing